ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Ο ανθρωποκεντρικός χαρακτήρας της αρχαίας ελληνικής τέχνης αλλά και του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού σε όλα τα εξελικτικά στάδιά τους. Αυτό είναι το βασικό μήνυμα που θα εκπέμψει και ο μεγάλος στόχος που έχει να υπηρετήσει το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο κατά την επέκταση και αναβάθμισή του, σύμφωνα με την μουσειολογική προμελέτη, η οποία εγκρίθηκε ομόφωνα σήμερα από το Συμβούλιο Μουσείων του υπουργείου Πολιτισμού. Παράλληλα εξάλλου, εγκρίθηκε και η αντίστοιχη μελέτη το Επιγραφικού Μουσείου, μοναδικού στον κόσμο στο είδος του, καθώς και τα δύο αναπτύσσονται ως γνωστόν εντός του ιδίου κτηριακού συγκροτήματος.
Στις γενικές αρχές οργάνωσης της επανέκθεσης, μεταξύ άλλων, περιλαμβάνονται, η προβολή και έμφαση στην οικουμενικότητα του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού, η ανθρωποκεντρική του προσέγγιση, η ανάδειξη των πολλαπλών νοημάτων των αντικειμένων μέσα στο εκάστοτε πολιτισμικό πλαίσιο στο οποίο δημιουργούνται, η υιοθέτηση ελκυστικών ερμηνευτικών μέσων για την ανάδειξη των εκθεμάτων, η αξιοποίηση σύγχρονων εκθεσιακών μέσων παρουσίασης, η καθολική πρόσβαση για όλες τις κατηγορίες επισκεπτών είτε με φυσική παρουσία είτε με τη χρήση ψηφιακών τεχνολογιών συνιστούν τις γενικές αρχές οργάνωσης της επανέκθεσης του ΕΑΜ. Αξιοποιούνται εξάλλου ποικίλα ερμηνευτικά μέσα, συμβατικά και μη, ώστε να εξυπηρετηθούν διαφορετικά προφίλ και διαφορετικές ανάγκες επισκεπτών, όπως κείμενα πληροφορίας, εποπτικό υλικό, ψηφιακές τεχνολογίες και εφαρμογές, σκηνογραφημένα περιβάλλοντα, απτικά εκθέματα.
Να σημειωθεί ότι το έργο της επανέκθεσης, της κτηριακής επέκτασης και της αναβάθμισης του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου και του Επιγραφικού Μουσείου βρίσκεται στο στάδιο των μελετών, οι οποίες εξελίσσονται βάσει της αρχιτεκτονικής πρότασης των γραφείων Τσίπερφελντ-Τομπάζη. Το σύνολο των αναγκαίων μελετών εκπονείται με δωρεά του ζεύγους Σπύρου και Ντόροθυ Λάτση, ύψους 40.000.000 ευρώ, στη μνήμη των γονέων τους Ιωάννη και Εριέττας Λάτση.
Σύγχρονη κιβωτός γνώσης
Το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, το μεγαλύτερο της χώρας και ένα από τα εμβληματικότερα στον κόσμο περιλαμβάνει την πλουσιότερη συλλογή έργων του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού, φιλοξενώντας αρχαιότητες από τις αρχές της προϊστορίας περί το 6.000 π.Χ., έως την ύστερη αρχαιότητα περί το 400 μ.Χ. και καλύπτοντας γεωγραφικά το σύνολο της ελληνικής επικράτειας ενώ βεβαίως είναι συνδεδεμένο και με την ιστορία του νεοελληνικού κράτους.
«Η φιλοσοφία της νέας έκθεσης εστιάζει στον αρχαίο Έλληνα ως δημιουργό, ο οποίος αντανακλά την εποχή του, τις κοινωνικοπολιτικές συνθήκες, τις επιστήμες και τις φιλοσοφικές ιδέες ενώ τον παρουσιάζει τόσο ως πρωταγωνιστή των απεικονίσεων της τέχνης όσο και ως μορφή που συνδυάζει τη θεϊκή και ανθρώπινη υπόσταση», όπως δηλώνει η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη.
Σημειώνοντας επίσης, ότι το σχέδιο των Τσίπερφελντ -Τομπάζη, το οποίο επιλέχτηκε από Ειδική Διεθνή Επιτροπή θέτει το υπάρχον κτήριο του μουσείου στο επίκεντρο της επέκτασης, η οποία εκτείνεται μέχρι την οδό Πατησίων, ενισχύοντας, κατ’ αυτόν τον τρόπο, την επιβλητικότητα του Μουσείου και τη σύνδεσή του με την πόλη, ενώ παράλληλα συμβάλλει στην αναγέννηση της ευρύτερης περιοχής του ιστορικού κέντρου της Αθήνας. «Στόχος μας είναι το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο να εξελιχθεί σε μία σύγχρονη κιβωτό γνώσης και ιστορικής μαρτυρίας της ανθρώπινης παρουσίας», όπως προσθέτει η υπουργός.
Όσον αφορά το Επιγραφικό Μουσείο, το οποίο διαθέτει στη συλλογή του περισσότερες από 14.000 επιγραφές, η νέα του έκθεση στοχεύει στην εξοικείωση του ευρύτερου κοινού με τους φθεγγόμενους λίθους, μοναδικές μαρτυρίες της ιστορίας και της ελληνικής γλώσσας.
Με κεντρική ιδέα της επανέκθεσης έρσι «Η Ιστορία και η Ελληνική Γλώσσα μέσα από τους λίθους», ο στόχος είναι «το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο και συνακόλουθα και το Επιγραφικό να αναπτύξουν μια νέα σχέση επικοινωνίας με τον επισκέπτη κτίζοντας συγχρόνως μια ανανεωμένη ταυτότητα με εξωστρεφή και αναγνωρίσιμα διεθνώς χαρακτηριστικά», προσθέτει η κυρία Μενδώνη.Οι ιδέες και οι αξίες των αρχαίων Ελλήνων
Η κεντρική ιδέα της επανέκθεσης σύμφωνα με την μουσειολογική προμελέτη είναι, ότι οι ιδέες και οι αξίες που διαμορφώθηκαν από τους αρχαίους Έλληνες και εκφράστηκαν και στην τέχνη τους συνεχίζουν να επηρεάζουν και να εμπνέουν τη σύγχρονη κοινωνία. Η οικουμενικότητα του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού εξάλλου καταδεικνύεται και από το ότι βασικές αξίες του, όπως η δημοκρατία, η συστηματική σκέψη, ο κριτικός στοχασμός, το μέτρο, η αριστεία, το «εὖ ζῆν» κ.ά., που συνεχίζουν να αποτελούν αξίες του δυτικού πολιτισμού.
Ενώ η αρμονία της αρχαίας ελληνικής τέχνης έχει αποτελέσει τον κανόνα της δυτικής τέχνης και εξακολουθεί να εμπνέει τη σύγχρονη δημιουργική έκφραση σε πολλά πεδία. Η σχέση αυτή μεταξύ αρχαίας και σύγχρονης τέχνης είναι δυνατόν να διαφανεί με την αντιπαράθεση αρχαίων και νεότερων έργων τέχνης που δύνανται να ενταχθούν στην έκθεση είτε με τη μορφή εποπτικών μέσων είτε με τη μορφή περιοδικών δανείων από άλλα μουσεία ως μέρος των περιοδικών εκθέσεων.
Το ΕΑΜ συγκροτείται από τη μεγαλύτερη και σημαντικότερη συλλογή αριστουργημάτων της αρχαίας ελληνικής τέχνης, παγκοσμίως. Στεγάζεται σε επιβλητικό νεοκλασικό κτήριο, που θεμελιώθηκε το 1866 και εγκαινιάστηκε το 1889 και σήμερα η έκθεσή του, που καλύπτει 65 αίθουσες, σε δύο ορόφους, 9.000 τ.μ. φιλοξενεί 15.000 εκθέματα από την Ελλάδα, την Κύπρο, την Αίγυπτο και την Ιταλία. Οι συλλογές του περιλαμβάνουν έργα σε μάρμαρο, χαλκό, χρυσό και άλλα πολύτιμα υλικά.
Το νέο κτήριο
Το νέο κτήριο αναπτύσσεται στον κήπο μπροστά από το ιστορικό κτήριο. Η κύρια είσοδος μεταφέρεται μπροστά, στο επίπεδο της οδού Πατησίων, ενισχύοντας τη σχέση του μουσείου µε την πόλη. Στο νέο κτήριο, που αναπτύσσεται σε δύο υπόσκαφα επίπεδα χωροθετούνται οι ακόλουθες λειτουργικές ενότητες:
Στο πρώτο επίπεδο, χώροι εξυπηρέτησης κοινού, χώρος συγκέντρωσης επισκεπτών, εκδοτήρια εισιτηρίων, γκαρνταρόμπα, πληροφορίες, χώροι υγιεινής, εστιατόριο και καφέ με ανεξάρτητη είσοδο, βιβλιοπωλείο και πωλητήριο, αμφιθέατρο, χώρος εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων, χώροι περιοδικών εκθέσεων.
Τμήμα του πρώτου επιπέδου και όλο το δεύτερο επίπεδο καταλαμβάνονται από τους χώρους των μόνιμων εκθέσεων. Ο επισκέπτης ακολουθεί µια συνεχή ροή που διατρέχει αυτά τα δύο επίπεδα του νέου κτηρίου και οδηγείται τελικά στο νεοκλασικό κτήριο όπου συνεχίζεται η εκθεσιακή αφήγηση. Στην οροφή του νέου κτηρίου αναπτύσσεται ένα πάρκο με πλούσια βλάστηση, προσβάσιμο σε όλους.
Στην προμελέτη παρουσιάζονται οι γενικές αρχές της μουσειολογικής προσέγγισης της επανέκθεσης του μουσείου, και η βασική νοηματική δομή της. Βάσει των εγκεκριμένων μουσειολογικών αρχών, η προμελέτη εξειδικεύει ως προς την οργάνωση των εκθεμάτων σε άξονες και ενότητες, ενώ προσδιορίζονται οι κατηγορίες των ερμηνευτικών μέσων.
Η επανέκθεση καλύπτει το υφιστάμενο κτήριο-μνημείο και τους νέους χώρους στην επέκταση του κτηρίου. Αξιοποιούνται οι συλλογές του μουσείου που εκτίθενται σήμερα, αρχαιολογικό υλικό από στις αποθήκες του μουσείου, καθώς και δάνεια από Εφορείες Αρχαιοτήτων και Μουσεία για την πληρέστερη παρουσίαση της αφήγησης και την αντιπροσώπευση της ελληνικής επικράτειας.
Η έκθεση εστιάζει στη γνωριμία των επισκεπτών με την εξέλιξη κάθε τέχνης ώστε να κατανοήσουν τον δημιουργό της και να τη θαυμάσουν στη λεπτομέρειά της, μέσα από τις συλλογές του μουσείου αλλά και ανθρώπων που διέσωσαν αρχαιότητες σε πολύ κρίσιμες ιστορικές εποχές, τις οποίες κληροδότησαν στο Μουσείο, όπως είναι η Ελένη Σταθάτου ή ο Μιχαήλ Βλαστός.
Οι ενότητες της έκθεσης
Η νέα έκθεση δομείται σε δύο θεματικές περιοχές: “Ιστορία και συλλογές του Μουσείου” και “Αρχαίος Ελληνικός Πολιτισμός: Ιστορία, τέχνη και κοινωνία”. Στην πρώτη θεματική περιλαμβάνονται οι ενότητες «Δημιουργώντας το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο της χώρας» και «Συλλογές δωρητών και ειδικές θεματικές συλλογές».
Στην δεύτερη θεματική οι ενότητες είναι δεκατρείς:
«Από την περιπλάνηση στη μόνιμη εγκατάσταση – Νεολιθικός Πολιτισμός (6800 – 3200 π.Χ.), «Χαλκός: Tο υλικό που οδηγεί σε μια νέα εποχή (Πρώιμη Εποχή Χαλκού 3200- 2100/2000 π.Χ.)», «Τα αστικά κέντρα των Κυκλάδων», Μινωικός πολιτισμός (3200-1100 π.Χ.)», «H Μέση Εποχή του Χαλκού στην ηπειρωτική Ελλάδα: Μια εποχή λιτότητας», «Μυκηναϊκός πολιτισμός (1600-1100 π.Χ.)», «Από τα μυκηναϊκά βασίλεια στην πόλη-κράτος: Μια εποχή μετάβασης και ανασύνθεσης (μέσα 11ου – 8ος αι. π.Χ.», « Βασιλεία, τυραννία και η γέννηση της δημοκρατίας: Αρχαϊκή Εποχή (7ος αι. – 480 π.Χ.)», «Το απόγειο της πόλης-κράτους: Κλασική Εποχή (480-323 π.Χ.)», «Οι απαρχές μιας νέας εποχής: Η Μακεδονία στο επίκεντρο των εξελίξεων», «Η ελληνιστική οικουμένη», «Η Ελλάδα και η Ρώμη», «Στο μεταίχμιο δύο εποχών (Ύστερη αρχαιότητα και πρωτοβυζαντινή περίοδος, 4ος αι. – 7ος αι. μ.Χ.)».
Παράλληλα η έκθεση προσφέρει τρία επίπεδα ανάγνωσης: Έναν άξονα-κορμό (βασική διαδρομή επίσκεψης), όπου, χρονολογικά, δίνονται οι βασικές πληροφορίες και παρουσιάζονται εμβληματικά έργα που δείχνουν την εξέλιξη του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού, της κοινωνίας και της τέχνης κατά εποχές. Τις θεματικές ενότητες, οι οποίες αναπτύσσονται γύρω από τον άξονα-κορμό και προσφέρουν αναλυτικότερη, κατά θέμα ή κατά ύλη, παρουσίαση των συλλογών. Και Τις «εστιασμένες ιστορίες» οι οποίες αναπτύσσονται τόσο στον άξονα-κορμό όσο και στις θεματικές ενότητες και δίνουν τη δυνατότητα για εμβάθυνση σε επιμέρους θέματα ή ιστορίες.
Το Επιγραφικό Μουσείο
Η νέα έκθεση του Επιγραφικού Μουσείου στοχεύει στην ανάδειξη των επιγραφών με έμφαση στην πρόσβαση και την ερμηνεία τους για διαφορετικές κατηγορίες κοινού. Η παρουσίαση γίνεται πιο βιωματική και συμμετοχική, διευκολύνοντας έτσι την κατανόηση των εκθεμάτων. Ο εκθεσιακός χώρος, σχεδόν διπλασιάζεται φτάνοντας τα 1.500-1.600 τ.μ., ενώ 900 τ.μ. καταλαμβάνει η υπαίθρια έκθεση. Οι περισσότερες επιγραφές προέρχονται από την Αρχαία Αθήνα, αλλά υπάρχουν και από άλλες περιοχές της Ελλάδας και της Μικράς Ασίας.
Βάσει της μουσειολογικής προμελέτης, θα παρουσιασθούν στο εσωτερικό του μουσείου 462, λίθινες κυρίως, επιγραφές, που εκπροσωπούν διαφορετικές κατηγορίες μνημείων (στήλες, βάσεις, κίονες κ.λπ.), προερχόμενες κυρίως από την Αττική, ενώ στον αύλειο χώρο θα παρουσιαστούν 300 περίπου ακόμη ενεπίγραφα μνημεία. Θα αξιοποιηθεί επίσης μικρός αριθμός αντιγράφων από πρωτότυπες επιγραφές, που δεν ανήκουν στις συλλογές του Μουσείου, καθώς και αρχειακό υλικό καιφωτογραφίες εποχής.
Ακολουθώντας εξάλλου, την κεντρική ιδέα της επανέκθεσης, που είναι «Η Ιστορία και η Ελληνική Γλώσσα μέσα από τους λίθους», παρουσιάζονται οι ιστορικές και κοινωνικές πληροφορίες που λαμβάνονται από τα ενεπίγραφα μνημεία, και η σημασία τους για την γνώση των διαφόρων πτυχών του βίου των αρχαίων Ελλήνων και για την εξέλιξη της ελληνικής γλώσσας.
Στόχος του ΕΜ είναι ο επισκέπτης να κατανοήσει τη σημασία της γραφής για την ανθρώπινη ιστορία, να γνωρίσει την αρχαία ελληνική γλώσσα μέσα από επίσημα και καθημερινά κείμενα και να ενημερωθεί για την πολιτική οργάνωση της αρχαίας Αθήνας και άλλων πόλεων-κρατών.
Η έκθεση οργανώνεται σε τέσσερις θεματικούς άξονες και αξιοποιεί σύγχρονα ερμηνευτικά μέσα, όπως έξυπνες εφαρμογές, τρισδιάστατα αντίγραφα και απτικά εκθέματα, διευκολύνοντας την πρόσβαση όλων των επισκεπτών. Οι άξονες είναι οι εξής: Το Επιγραφικό Μουσείο, μία λίθινη βιβλιοθήκη μοναδική στο είδος της. Επιγραφές, επιγραφική και ανθρωπιστικές επιστήμες. Επιγραφές και Ιστορία. Η πολιτική οργάνωση και τοπογραφία της Αττικής στην αρχαιότητα.
Οι τρεις πρώτοι άξονες θα χωροθετηθούν σε εκθεσιακούς χώρους εντός του κτηριακού κελύφους του μουσείου ενώ ο τέταρτος, που αφορά σε μία μεγάλη, διαχρονική ενότητα, η οποία δεν εντάσσεται στην κύρια εκθεσιακή αφήγηση θα χωροθετηθεί στους εξωτερικούς και ημιστεγασμένους χώρους του κτηρίου.
Διαβάστε επίσης
Τατόι: Υπασπιστήριο με ιστορία και χοιροστάσιο που γίνεται πωλητήριο
Η βασίλισσα της Τροίας και ο σύγχρονος κόσμος – Στην Εθνική Γλυπτοθήκη
ΕΙΔΗΣΕΙΣ ΣΗΜΕΡΑ
