Έρχονται στην Αθήνα τα τρία θραύσματα του Παρθενώνα από το Βατικανό

Μία χειρονομία υψηλού συμβολισμού και μία απόφαση, που έλαβε προσωπικά ο Πάπας Φραγκίσκος έφθασε η ώρα να ολοκληρωθεί. Τα τρία θραύσματα από τον γλυπτό διάκοσμο του Παρθενώνα, που βρίσκονται στο Βατικανό επιστρέφουν τώρα στην Αθήνα.

Η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη και ο διευθυντής του Μουσείου Ακρόπολης Νίκος Σταμπολίδης ταξιδεύουν αύριο στη Ρώμη για τις τελευταίες λεπτομέρειες και την Τετάρτη 8 Μαρτίου αναμένεται τα θραύσματα να φθάσουν στο μουσείο.

Αποσπασμένα από τη βόρεια ζωφόρο, το δυτικό αέτωμα του ναού και από μία μετόπη του βρίσκονταν στις Παπικές Συλλογές και τα Μουσεία του Βατικανού από τον 19^ο αιώνα.

Και παρ΄ότι δεν έχουν το μέγεθος και την πληρότητα των Γλυπτών, που βρίσκονται στο Βρετανικό Μουσείο, δεν παύουν να αποτελούν πολύτιμους λίθους τέχνης, ιστορίας και πολιτισμού από ένα μνημείο, που υπέστη μεγάλες καταστροφές στο πέρασμα των αιώνων, αλλά μεγαλύτερη ήταν αυτή από τους ανθρώπους.

Η απόφαση του Πάπα Φραγκίσκου, που ελήφθη μετά από παράκληση του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου με αποδέκτη της «δωρεάς» την εκκλησιαστική Αρχή της Ελλάδας ανακοινώθηκε τον περασμένο Δεκέμβριο. Ωστόσο  ο θάνατος του Πάπα Βενέδικτου στις 31 του ίδιου μήνα και η περίοδος πένθους, που ακολούθησε για την Καθολική Εκκλησία καθυστέρησε την υλοποίησή της. Στο διάστημα αυτό όμως, ως σήμερα, τόσο η υπουργός Πολιτισμού όσο και ο διευθυντής του Μουσείου Ακρόπολης ολοκλήρωσαν όλες τις σχετικές διαδικασίες, προφορικές και γραπτές με την Αγία Έδρα και το Μουσείο του Βατικανού με επιτόπου επισκέψεις τους στη Ρώμη.

Παράδειγμα προς μίμηση

«Στη “δωρεά” του Πάπα Φραγκίσκου, η οποία γίνεται προς τον Αρχιεπίσκοπο Ιερώνυμο, τονίζεται ο πνευματικός και φιλάδελφος χαρακτήρας της παπικής χειρονομίας προς την Ορθόδοξη Εκκλησία της Ελλάδος», επισήμαινε στην ανακοίνωσή της η κυρία Λίνα Μενδώνη. Ενώ ο κ. Σταμπολίδης υπενθύμιζε την ήδη «οριστική επανένωση του θραύσματος Fagan στην ανατολική ζωφόρο του Παρθενώνα», όπου πρόκειται να επανενωθούν και τα τρία θραύσματα από το Βατικανό.

Σε μια εποχή, που το αίτημα της ενοποίησης των Γλυπτών του Παρθενώνα με την επιστροφή τους από το Βρετανικό Μουσείο, ένα αίτημα που έχει θέσει δυνατά η ελληνική κυβέρνηση, έχει λάβει παγκόσμιες διαστάσεις, η χειρονομία αυτή αποτελεί μία ουσιαστική συμβολή αλλά και ένα παράδειγμα προς μίμηση.

Το Βατικανό δεν παρεμβαίνει ασφαλώς στα εσωτερικά άλλων χωρών, αλλά θα μπορούσε να ειπωθεί, ότι δείχνει το δρόμο. Η κίνηση αυτή άλλωστε, της Αγίας Έδρας χαιρετίσθηκε από τα μέσα ενημέρωσης όλου του κόσμου, που δεν αρκέσθηκαν στην είδηση αλλά προχώρησαν και στις συγκρίσεις με την αρνητική στάση του Βρετανικού Μουσείου.

Θύματα της έκρηξης Μοροζίνι

Η κεφαλή του γενειοφόρου από μετόπη της νότιας πλευράς του Παρθενώνα, όπου απεικονίζεται η  Κενταυρομαχία, η κεφαλή επίσης ενός «σκαφηφόρου» νεαρού άνδρα από την βόρεια ζωφόρο με την πομπή των Παναθηναίων και το κεφάλι αλόγου από το δυτικό αέτωμα του ναού θα βρουν όμως τώρα τη θέση τους κοντά στα άλλα Γλυπτά του Παρθενώνα κι έχοντας απέναντί τους τον ιερό βράχο.

Καθένα από τα σπαράγματα αυτά ωστόσο, έχει μια ιδιαίτερη ιστορία για να αφηγηθεί, με κοινό παρανομαστή την τεράστια διαρπαγή και διασπορά των μελών του μνημείου.

Η  κεφαλή  του «σκαφηφόρου» άνδρα, διαστάσεων 24Χ25 εκατοστών από τον λίθο V της βόρειας ζωφόρου, είχε έρθει και πάλι στην Αθήνα το 2008, με την μορφή δανείου, προκειμένου να παρουσιαστεί σε έκθεση του Νέου Μουσείου Ακρόπολης.

Η ονομασία «σκαφηφόρος» αναφέρεται σε άνδρα που κρατούσε δίσκο με γλυκίσματα και κηρήθρες ως προσφορά στη θεά Αθηνά κατά την εορτή των Παναθηναίων.  Το έργο ωστόσο θεωρείται ως ένα από τα πολλά θύματα της έκρηξης, που σημειώθηκε στην Ακρόπολη από τον βομβαρδισμό του Μοροζίνι, το 1687, όταν καταστράφηκε μεγάλο τμήμα της βόρειας πλευράς του ναού.

Το γλυπτό πάντως, επανεμφανίστηκε πολύ αργότερα στα χέρια ενός εμπόρου τέχνης ονόματι Φραντσέσκο Αλεσαντρόνι, που το 1803 το πούλησε στο Βατικανό για να κοσμεί έκτοτε στις σπουδαίες συλλογές του.

Οι μύθοι της Αθήνας

Σε μία από τις 32 μετόπες της νότιας πλευράς του ναού βρισκόταν εξάλλου, το κεφάλι του γενειοφόρου άνδρα. Κύριο θέμα εδώ ήταν η Κενταυρομαχία, η μυθική μάχη των θεσσαλών Λαπιθών με τους Κενταύρους, που καθώς μέθυσαν στον γάμο του βασιλιά Πειρίθου, στενού φίλου του Θησέα, προσπάθησαν να αρπάξουν τις γυναίκες των Λαπιθών.  Και αυτή η πλευρά του Παρθενώνα πάντως, υπέστη μεγάλη καταστροφή από τον βομβαρδισμό του Μοροζίνι.

Στη συνέχεια, στις αρχές του 19^ου αιώνα οι απεσταλμένοι του Έλγιν απέσπασαν τις δεκαπέντε από τις δεκαοκτώ καλύτερα σωζόμενες μετόπες, οι οποίες κατέληξαν στο Βρετανικό Μουσείο. Πλην της μετόπης 10, που  είχε πέσει στο έδαφος, και μετά από περιπέτειες  έφθασε στο Λούβρο.

 Το κεφάλι αλόγου τέλος, που αναμένεται από το Βατικανό αποτελεί ένα κομμάτι της ιστορίας, που αφηγείται τη διένεξη μεταξύ Αθηνάς και Ποσειδώνα για την προστασία της Αθήνας.

Στο δυτικό αέτωμα από το οποίο προέρχεται οι δύο θεοί απεικονίζονταν στο κέντρο με τα άρματά τους, που έσερναν άλογα. Η καταστροφή που προκάλεσε εδώ ο Μοροζίνι ήταν επίσης μεγάλη, καθώς μετά κατά την κατάληψη της Ακρόπολης προσπάθησε να αφαιρέσει από το αέτωμα το άρμα της Αθηνάς με τα άλογα.

Το σχοινί με το οποίο τα είχε δέσει όμως, κόπηκε, με αποτέλεσμα να πέσουν και να σπάσουν. Παρέμειναν έτσι, και επιχώθηκαν με το χρόνο ως το 1835, όπου ανακαλύφθηκαν κατά τις πρώτες ανασκαφές που έγιναν στην Ακρόπολη.

Τις δύο γωνίες αυτού του αετώματος, ας σημειωθεί,  κοσμούσαν τα θαυμάσια γλυπτά του Φειδία ως προσωποποιήσεις των δύο ποταμών της Αθήνας, του Ιλισού και του Κηφισού.

Διαβάστε επίσης:

Χρύσα: Μεγάλη έκθεση στη Νέα Υόρκη επαναφέρει στο προσκήνιο τη μεγάλη εικαστικό

Ενώ ο κόσμος καίγεται, τέχνη και είδη πολυτελείας φέρνουν δισεκατομμύρια