Επανένωση θραυσμάτων από το Βατικανό στο Μουσείο Ακρόπολης – Συγκινητική τελετή

Με το αττικό φως να πλημμυρίζει την αίθουσα του Παρθενώνα και την Ακρόπολη να λάμπει ψηλά στο βράχο, η οριστική επιστροφή και επανένωση των τριών θραυσμάτων από το Βατικανό ήταν την Παρασκευή το απόγευμα στο Μουσείο Ακρόπολης σαν μια φυσική λειτουργία, ασχέτως αν έπρεπε να περάσουν πάνω από δύο αιώνες για να τελεστεί.

Στη λιτή εκδήλωση, με τη λαμπρότητα να αντλείται από το γεγονός της σύμπραξης δύο Εκκλησιών με την παρουσία του Αρχιεπισκόπου Αθηνών και Πάσης Ελλάδος Ιερωνύμου Β΄ και εκπροσώπων του Πάπα Φραγκίσκου και του Οικουμενικού Πατριάρχη αλλά και εκπροσώπων της πολιτικής ηγεσίας τα παρθενώνεια γλυπτά βρέθηκαν και πάλι στον τόπο τους.

«Η χειρονομία του αρχηγού της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας να αποδώσει στην Εκκλησία της Ελλάδος και προσωπικά στον Μακαριότατο Αρχιεπίσκοπο τα τρία θραύσματα από τον γλυπτό διάκοσμο του Παρθενώνα που εκτίθεντο ως τις αρχές Μαρτίου στο Βατικανό για διακόσια και πλέον χρόνια έχει ουσιαστικό και συμβολικό χαρακτήρα», όπως είπε στην ομιλία του ο διευθυντής του Μουσείου Ακρόπολης καθηγητής Νίκος Σταμπολίδης. Με την υπουργό Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη να επισημαίνει, ότι το γεγονός «έρχεται αρωγός στο δίκαιο και ηθικό αίτημα σύμπαντος του ελληνικού λαού, αλλά και στην εργώδη προσπάθεια της Ελληνικής Κυβέρνησης και προσωπικά του Πρωθυπουργού, για οριστική επιστροφή και επανένωση του συνόλου των Γλυπτών του Παρθενώνα στην Αθήνα».

Τα γλυπτά στο φυσικό τους χώρο

Λίγο αργότερα, κρατώντας το μικρό μαρμάρινο κεφάλι ενός γενειοφόρου άνδρα –χαρακτηριστικό ώριμης ηλικίας- ο κ. Σταμπολίδης το παρέδιδε στα έμπειρα χέρια των συντηρητών του μουσείου για να το τοποθετήσουν στη θέση του: στη μετόπη με τον αριθμό 16 της νότιας πλευράς του Παρθενώνα, όπου απεικονίζεται η Κενταυρομαχία. Και αυτό, αφού αφαιρέθηκε το αντίγραφο που υπήρχε σ΄αυτή τη θέση. Η σκηνή επαναλήφθηκε με το κεφάλι ενός νέου άνδρα του λεγόμενου «Σκαφηφόρου», που κρατούσε δίσκο με προσφορές στη θεά Αθηνά. Ενός θραύσματος που προέρχεται από τη βόρεια ζωφόρο του ναού. Το τρίτο γλυπτό εξάλλου, μία κεφαλή αλόγου «θα μπορούσε να προέρχεται από το ένα εκ των δύο αετωμάτων του μνημείου, αλλά ακόμη υπάρχουν κάποια επιστημονικά ερωτήματα», όπως είπε ο κ. Σταμπολίδης.

«Ανήκουν όλα στα τρία βασικά τμήματα της ανωδομής του ναού, που ενσωμάτωνε και απέδιδε γλυπτικά την ομορφιά και την τελειότητα του συνολικού αρχιτεκτονικού σώματος του Παρθενώνα», τόνισε ο ίδιος. Συμπληρώνοντας ότι «Αυτή η κλεμμένη και διηρημένη αρμονία του σώματος του Παρθενώνα ενσωματώνει τις πανανθρώπινες αξίες και συμβολισμούς του ωραίου, του καλού και της ίδιας της αθηναϊκής, περίκλειας δημοκρατίας του 5ου π.Χ. αιώνα, ουσιαστικά της μητέρας των παγκόσμιων αξιών έως και σήμερα».

Η ιστορία της διασποράς

Καθένα από τα γλυπτά εξάλλου, έχει μια ιδιαίτερη ιστορία για να αφηγηθεί, με κοινό παρανομαστή την τεράστια διαρπαγή και διασπορά των μελών του μνημείου. Η κεφαλή του «σκαφηφόρου» άνδρα, διαστάσεων 24Χ25 εκατοστών από τον λίθο V της βόρειας ζωφόρου, είχε έρθει και πάλι στην Αθήνα το 2008, με την μορφή δανείου, προκειμένου να παρουσιαστεί σε έκθεση του Νέου Μουσείου Ακρόπολης. Η ονομασία «σκαφηφόρος» αναφέρεται σε άνδρα που κρατούσε δίσκο με γλυκίσματα και κηρήθρες ως προσφορά στη θεά Αθηνά κατά την εορτή των Παναθηναίων. Το έργο ωστόσο θεωρείται ως ένα από τα πολλά θύματα της έκρηξης, που σημειώθηκε στην Ακρόπολη από τον βομβαρδισμό του Μοροζίνι, το 1687, όταν καταστράφηκε μεγάλο τμήμα της βόρειας πλευράς του ναού.

Το γλυπτό πάντως, επανεμφανίστηκε πολύ αργότερα στα χέρια ενός εμπόρου τέχνης ονόματι Φραντσέσκο Αλεσαντρόνι, που το 1803 το πούλησε στο Βατικανό για να κοσμεί έκτοτε στις σπουδαίες συλλογές του.

Η διαρπαγή του μνημείου

Σε μία από τις 32 μετόπες της νότιας πλευράς του ναού βρισκόταν εξάλλου, το κεφάλι του γενειοφόρου άνδρα. Κύριο θέμα εδώ ήταν η Κενταυρομαχία, η μυθική μάχη των θεσσαλών Λαπιθών με τους Κενταύρους, που καθώς μέθυσαν στον γάμο του βασιλιά Πειρίθου, στενού φίλου του Θησέα, προσπάθησαν να αρπάξουν τις γυναίκες των Λαπιθών. Και αυτή η πλευρά του Παρθενώνα πάντως, υπέστη μεγάλη καταστροφή από τον βομβαρδισμό του Μοροζίνι. Στη συνέχεια, στις αρχές του 19ου αιώνα οι απεσταλμένοι του Έλγιν απέσπασαν τις δεκαπέντε από τις δεκαοκτώ καλύτερα σωζόμενες μετόπες, οι οποίες κατέληξαν στο Βρετανικό Μουσείο. Πλην της μετόπης 10, που είχε πέσει στο έδαφος, και μετά από περιπέτειες έφθασε στο Λούβρο.

Το κεφάλι αλόγου τέλος, που ως σήμερα θεωρείτο, ότι προέρχεται από το δυτικό αέτωμα, αφηγούμενο την διένεξη μεταξύ Αθηνάς και Ποσειδώνα για την προστασία της Αθήνας αναμένεται τώρα να μελετηθεί, προκειμένου να τοποθετηθεί στην οριστική θέση του. Το δυτικό αέτωμα πάντως, είχε καταστραφεί επίσης από τον Μοροζίνι, όχι από τον βομβαρδισμό του αλλά στην προσπάθειά του να αφαιρέσει από αυτό, το άρμα της Αθηνάς με τα άλογά της. Το σχοινί με το οποίο τα είχε δέσει όμως, κόπηκε με αποτέλεσμα να πέσουν και να σπάσουν. Παρέμειναν έτσι, και επιχώθηκαν με το χρόνο ως το 1835, όπου ανακαλύφθηκαν κατά τις πρώτες ανασκαφές που έγιναν στην Ακρόπολη. Τις δύο γωνίες αυτού του αετώματος, ας σημειωθεί, κοσμούσαν τα θαυμάσια γλυπτά του Φειδία ως προσωποποιήσεις των δύο ποταμών της Αθήνας, του Ιλισού και του Κηφισού.

Η δεύτερη οριστική επανένωση

Η επανένωση των θραυσμάτων έγινε χάρη στη σοβαρή και ουσιαστική εργασία όλων όσοι ασχολήθηκαν με αυτήν, τόσο από την Αγία Έδρα και τα Μουσεία του Βατικανού όσο και από το ελληνικό Υπουργείο Πολιτισμού και το Μουσείο της Ακρόπολης.

Πρόκειται για την δεύτερη οριστική επανένωση εξάλλου, τμημάτων από τα αρχιτεκτονικά γλυπτά του Παρθενώνα, χωρίς όρους. Και αυτό είναι το πιο σημαντικό. Ο δρόμος έτσι, που άνοιξε από πέρυσι η Κυβέρνηση της Περιφέρειας της Σικελίας με την οριστική επιστροφή του θραύσματος «Fagan» συνεχίσθηκε τώρα με την απόφαση της Αγίας Έδρας για την επιστροφή των τριών θραυσμάτων από τα Μουσεία του Βατικανού.

Μια κίνηση, που όπως επισημάνθηκε, αποτελεί την οδό που μπορεί και οφείλει να ακολουθήσει η βρετανική πλευρά, ακολουθώντας και την πλειονότητα του βρετανικού λαού. που επιθυμεί την οριστική επιστροφή και επανένωση των γλυπτών του Παρθενώνα, αποδεικνύοντας έτσι τον πρωταγωνιστικό ρόλο της Βρετανίας σε θέματα ηθικής και πολιτισμού.

Στην τελετή της επανένωσης παρόντες ήταν επίσης ο πρόέδρος της Βουλής κ. Κωνσταντίνος Τασούλας, ο Αν. Γραμματέας του Ποντιφικού Συμβουλίου κ. Αντρέα Παλμιέρι, ο Γενικός Γραμματέας Πολιτισμού κ. Γιώργος Διδασκάλου, η καθηγήτρια Μπάρμπαρα Γιάτα, διευθύντρια των Μουσείων του Βατικανού, καθώς επίσης πρόεδρος και τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου του Μουσείου Ακρόπολης και εκπρόσωποι της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος και του Οικουμενικού Πατριαρχείου.

Διαβάστε επίσης: