Έντμουντ Κίλι: Απώλεια ενός σπουδαίου συγγραφέα και λάτρη της Ελλάδας

Μετέφρασε Σεφέρη, Ελύτη, Καβάφη, Σικελιανό και Ρίτσο, μελέτησε σε βάθος την ελληνική ποίηση του 20ού αιώνα και συνέβαλε σε μεγάλο βαθμό στη διάδοση της σύγχρονης λογοτεχνίας μας στο εξωτερικό.  Ο συγγραφέας και μεταφραστής Έντμουντ Κίλι, που έφυγε χθες το πρωί από τη ζωή σε ηλικία 94 ετών, δεν αρκέστηκε μόνον σ΄αυτά.

Υπήρξε ιδρυτής των Ελληνικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο του Πρίνστον και επίσης ιδρυτικό μέλος και πρώτος πρόεδρος το 1970 της αμερικανικής Ένωσης Νεοελληνικών Σπουδών ενώ το ενδιαφέρον του δεν σταμάτησε στη λογοτεχνία. Παντρεύτηκε Ελληνίδα και έκανε την Ελλάδα δεύτερη πατρίδα του. Τα ελληνικά γράμματα του χρωστούν πολλά, χωρίς άλλο.

Είχε γεννηθεί στη Δαμασκό και καθώς ο πατέρας του ήταν διπλωμάτης, πέρασε τα νεανικά του χρόνια στη Συρία, στον Καναδά και στην Ελλάδα, ζώντας στη Θεσσαλονίκη στην εποχή του Μεσοπολέμου (1936-1939), όπου ο πατέρας του ήταν πρόξενος των Ηνωμένων Πολιτειών. Καριέρα, που ακολούθησε αργότερα και ο αδερφός του Ρόμπερτ Κίλι υπηρετώντας ως πρεσβευτής στην Ελλάδα, την περίοδο το 1985 – 1989. Η δική του κλίση όμως ήταν αλλού, έτσι οι σπουδές του αφορούσαν την αγγλική και αμερικανική λογοτεχνία στο Πανεπιστήμιο του Πρίνστον ενώ συνέχισε με διδακτορικές σπουδές συγκριτικής λογοτεχνίας στην Οξφόρδη.

Κάνοντας το διδακτορικό του στον Καβάφη και τον Σεφέρη πρωτοσυνάντησε τον νομπελίστα ποιητή το 1953 ύστερα από επίμονες προσπάθειες επικοινωνίας από μέρους του, που οδήγησαν όμως σιγά σιγά στη δημιουργία μιας μακράς και εποικοδομητικής φιλίας.  Σημαντικές έτσι ήταν οι μελέτες του «Η καβαφική Αλεξάνδρεια. Εξέλιξη ενός μύθου» (1979). «Μύθος και φωνή στη σύγχρονη ελληνική ποίηση» ( 1983), καθώς και την αλληλογραφία του με τον Σεφέρη με τίτλο  «Γιώργος Σεφέρης – Edmund Keeley αλληλογραφία» ( 1951-1971, 1998) και επίσης το περίφημο «Αναπλάθοντας τον παράδεισο. Το ελληνικό ταξίδι, 1937-1947, 1999».

Έγραψε  όμως και αρκετά μυθιστορήματα, όπως «Η σπονδή», που κυκλοφόρησε στα ελληνικά το 1998, «Το τελευταίο καλοκαίρι της αθωότητας» (1993), «Η σιωπηλή κραυγή της μνήμης» (στα ελληνικά το 1996), τον «Φόνος στον Θερμαϊκό» (1991), που αναφερόταν στην υπόθεση Πολκ όπως και το αυτοβιογραφικό «Ακροβατώντας στα όρια» (2004).

Το 1992 ο Έντμουντ Κίλι είχε εκλεγεί εταίρος της αμερικανικής Ακαδημίας Γραμμάτων και Επιστημών ενώ και η Ακαδημία Αθηνών τον είχε εκλέξει ως αντεπιστέλλον μέλος της. Παράλληλα είχε τιμηθεί και με πολλά βραβεία για το συγγραφικό και μεταφραστικό του έργο.

Για την απώλεια του Έντμουντ Κίλι εξάλλου η υπουργός Πολιτισμού Λίνα  Μενδώνη αναφέρει στο συλλυπητήριο μήνυμά της:

«Το πολύπλευρο, πολυδιάστατο έργο του Εντμουντ Κίλι, ως μεταφραστή, ποιητή, μυθιστοριογράφου, δασκάλου, συνδέθηκε με βαθείς δεσμούς με την Ελλάδα, με μια σχέση λατρείας για τον τόπο, τη γλώσσα, τους στίχους των Ελλήνων ποιητών. Γνώρισε στο αγγλόφωνο κοινό την ποίηση του Σεφέρη, του Καβάφη, του Ρίτσου και του Σικελιανού, μεταφέροντας, πέρα από τις λέξεις, το πνεύμα, την αίσθηση της ελληνικής ποίησης, μέσα από τις προσωπικές σχέσεις που ανέπτυξε, με ξεχωριστή τη μακρά φιλία του με τον Γιώργο Σεφέρη. Για τον Κίλι, η Ελλάδα δεν ήταν απλώς μια χώρα που γνώρισε και έζησε. Ήταν η δεύτερη πατρίδα του. Τον αποχαιρετούμε ως Έλληνα, με τον απεριόριστο σεβασμό που οφείλουμε στο σημαντικό του έργο και στη σπουδαία του συμβολή στη μετάδοση της ελληνικής κουλτούρας. Εκφράζω τα θερμά μου συλλυπητήρια στους οικείους του και στους πολλούς φίλους του».