Ενώ ο κόσμος καίγεται, τέχνη και είδη πολυτελείας φέρνουν δισεκατομμύρια

To 2022 μπορεί να ήταν μια χρονιά κατά την οποία πολλοί άνθρωποι σ΄ όλο τον κόσμο χρειάστηκε να περικόψουν τις δαπάνες τους, αλλά οι πιο πλούσιοι ξεχύθηκαν στους μεγαλύτερους οίκους δημοπρασιών για να ξοδέψουν δισεκατομμύρια για την αγορά έργων τέχνης και ειδών πολυτελείας.

Οι Christie’s σημείωσαν εταιρικό ρεκόρ 8,4 δισεκατομμυρίων δολαρίων σε δημόσιες και ιδιωτικές πωλήσεις, κάνοντας  το υψηλότερο σύνολο ετήσιων πωλήσεων στην ιστορία της αγοράς τέχνης, όπως δηλώνουν οι ίδιοι.

Ο οίκος Sotheby’s ακολουθεί με 6,8 δισεκατομμύρια δολάρια (εξαιρουμένων των σχετικών πωλήσεων ακινήτων και RM Auctions), επιτυγχάνοντας το δεύτερό του υψηλότερο ετήσιο σύνολο.

Και η Phillips είχε επίσης μια χρονιά ρεκόρ, πουλώντας συλλεκτικά αντικείμενα μοντέρνας και σύγχρονης τέχνης και πολυτελείας αξίας 1,3 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Αλλά και ο Bonhams είχε ανοδική πορεία, κάνοντας για πρώτη φορά τζίρο 1 δισ. δολαρίων, ενισχυμένο από την εξαγορά πέντε επιπλέον εταιρειών δημοπρασιών.

Τι συμβαίνει λοιπόν; Πώς και γιατί οι αγορές δημοπρασιών για την τέχνη και την πολυτέλεια έχουν γίνει τόσο «ανθεκτικές» σε εποχές παγκόσμιας αναταραχής και οικονομικής ύφεσης;

«Παρά το δύσκολο μακρο-περιβάλλον, ο Christie’s πέτυχε τις υψηλότερες παγκόσμιες πωλήσεις μας», δήλωσε στο «The Art Newspaper» ο Γκιγιόμ Σερουτί, διευθύνων σύμβουλος του οίκου δημοπρασιών, αναφερόμενος στην πολιτική της Κίνας για μηδενικό Covid και την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, η οποία πυροδότησε τον πληθωρισμό, που αποσταθεροποίησε πολλές οικονομίες το 2022.

Ενώ πρόσθεσε, ότι η «ανθεκτικότητα των αγορών τέχνης και πολυτέλειας» και «η αξιοσημείωτη επιτυχία πολλών μεγάλων συλλογών» , ιδίως της συλλογής του Πολ Άλεν που απέδωσε 1,6 δισ. δολάρια, βοήθησε στο ρεκόρ της εταιρείας του.

Πράγματι χωρίς τη δημοπρασία των έργων της συλλογής του δισεκατομμυριούχου συνιδρυτή της Microsoft ο τζίρος των Christie’s και Sotheby’s θα ήταν σχεδόν ο ίδιος.

Και είναι αξιοσημείωτο, όπως τονίζεται, ότι αυτά τα εξαιρετικά αποτελέσματα επιτεύχθηκαν σε ένα έτος όπου ο δείκτης μετοχών S&P 500 έχασε σχεδόν το 20% της αξίας του μετά από μια ανοδική πορεία 20 μηνών.

Οι κυρίαρχοι Αμερικανοί 

Αν και οι αγοραστές καλύπτονται από την ανωνυμία, η διεθνής αγορά τέχνης αποτελεί  ωστόσο ένα από τα πιο κραυγαλέα βαρόμετρα της παγκόσμιας εισοδηματικής ανισότητας, αναφέρει το «The Art Newspaper».

Και όπως εξηγεί ο οικονομολόγος Τόμας Πίκετι, το χάσμα μεταξύ πλουσίων και φτωχών στις Ηνωμένες Πολιτείες είναι πιθανώς μεγαλύτερο «από οποιαδήποτε άλλη κοινωνία ανά πάσα στιγμή στο παρελθόν, οπουδήποτε στον κόσμο»!

Σ΄αυτό συνηγορεί και η έκθεση της αναπτυξιακής φιλανθρωπικής οργάνωσης Oxfam, που επισημαίνει, ότι το πλουσιότερο 1% έχει συσσωρεύει σχεδόν τα δύο τρίτα του νέου πλούτου των 42 τρισεκατομμυρίων δολαρίων, που δημιουργήθηκε από το 2020.

Αυτό είναι σχεδόν διπλάσιο από την αύξηση του πλούτου του υπόλοιπου 99% του παγκόσμιου πληθυσμού. Επιπλέον, για πρώτη φορά από τη δεκαετία του 1990, τα άκρα πλούτου και φτώχειας έχουν επιταχυνθεί ταυτόχρονα.

Σ΄αυτό το περιβάλλον οι Αμερικανοί ήταν οι κυρίαρχοι αγοραστές στις δημοπρασίες το 2022 αφού έδωσαν το 40% των συνολικών πωλήσεων στον ηγέτη της αγοράς Christie’s, από 35% το προηγούμενο έτος.

«Υπάρχουν μερικοί άνθρωποι στις ΗΠΑ που κέρδισαν πολλά χρήματα κατά τη διάρκεια του Covid», λέει ο Φίλιπ Χόφμαν, ιδρυτής και διευθύνων σύμβουλος του The Fine Art Group μιας συμβουλευτικής εταιρείας τέχνης με έδρα το Λονδίνο.

«Ήταν διατεθειμένοι να αναλάβουν τεράστιους, πιθανούς κινδύνους σε ιδιωτικά κεφάλαια, επιχειρηματικά κεφάλαια και τεχνολογία, και αυτά απέδωσαν, αν και ορισμένοι από αυτούς αντιμετωπίζουν τώρα προβλήματα», προσθέτει. «Αν πουλάς μια επιχείρηση για ένα δισεκατομμύριο, τα 50 εκατομμύρια δολάρια για ένα έργο τέχνης είναι μια σταγόνα στον ωκεανό».

Η ισχύς του διαδικτύου

Οι πλούσιοι που γίνονται πλουσιότεροι, ιδιαίτερα στην Αμερική, είναι μια προφανής εξήγηση για την περσινή αύξηση των πωλήσεων σε δημοπρασίες. Ένα άλλο είναι η αποτελεσματικότητα με την οποία οι διεθνείς οίκοι οργανώνουν τώρα τις πωλήσεις τους με έργα τέχνης μεγάλης αξίας.

Έτσι, καθώς το 40% των έργων σε μια βραδινή δημοπρασία των Sotheby’s ή Christie’s είναι βέβαιο ότι θα βρει αγοραστή, τα απούλητα έργα υψηλής αξίας έχουν σχεδόν εξαλειφθεί. Αλλά όταν πρόκειται για τη λεγόμενη «ανθεκτικότητα» αυτής της αγοράς, ο κυριότερος παράγων, που άλλαξε το παιχνίδι ήταν, φυσικά η ψηφιακή τεχνολογία, που επιταχύνθηκε από την πανδημία.

Η προσοχή των μέσων ενημέρωσης μπορεί να εστιάζεται στις απογευματινές δημοπρασίες των Christie’s και Sotheby’s, όπου οι ειδικοί δέχονται προσφορές από τα τηλέφωνα, όπως έκαναν τη δεκαετία του 1980, αλλά η ικανότητα των αγοραστών να βλέπουν και να υποβάλλουν προσφορές στο διαδίκτυο από οπουδήποτε στον κόσμο έχει πραγματικά αλλάξει το παιχνίδι.

Ο οίκος Sotheby’s λέει, ότι πέρυσι το 91% των προσφορών σε δημοπρασίες του ήταν διαδικτυακές ενώ ο Bonhams αναφέρει επίσης, ότι το 91% των αντικειμένων του «πωλήθηκαν μέσω διαδικτυακών καναλιών». Με άλλα λόγια, η υποβολή προσφορών μέσω διαδικτύου έχει γίνει το κυρίαρχο μέσο αγορών.

Όπως λέει ο Μπρούνο Βινσιγκέρα, διευθύνων σύμβουλος του Bonhams «όλες οι πωλήσεις είναι παγκόσμιες τώρα», προσθέτοντας,  ότι κατά τη διάρκεια της πανδημίας ο αριθμός των πελατών του, που έκαναν προσφορές από την άλλη άκρη του κόσμου αυξήθηκε στο 75%.

Αλλαγή μοντέλων

Οι Christie’s, Sotheby’s, Phillips και Bonhams ιδρύθηκαν στο Λονδίνο τον 18ο αιώνα. Οι δημοπρασίες εξακολουθούν να είναι η πρωτεύουσα δραστηριότητά τους αλλά τα επιχειρηματικά τους μοντέλα έχουν αλλάξει.

Επί τρεις αιώνες ενεργούσαν κυρίως ως χονδρέμποροι παλαιάς τέχνης και επίπλων αλλά πλέον είναι κυρίως παγκόσμιοι λιανοπωλητές σύγχρονης τέχνης και οτιδήποτε άλλου μπορεί να χαρακτηριστεί ως είδος πολυτελείας για την πλούσια αγορά τους.

Τον περασμένο μήνα, ο Sotheby’s παρουσίασε το «The One», επεξηγώντας, ότι πρόκειται για μια «νέα ιδέα δημοπρασίας που παρουσιάζει μία άνευ προηγουμένου επιλογή από τα καλύτερα προϊόντα των ανθρώπινων επιτευγμάτων στην ιστορία»!

Οι παρτίδες αυτές πάντως, περιελάμβαναν μεταξύ άλλων τη φανέλα των τελικών του ΝΒΑ του 2013 του ΛεΜπρόν Τζέιμς (3 εκατ. δολάρια -5 εκατ. δολάρια) και ένα φόρεμα, που φορούσε η πριγκίπισσα Νταϊάνα το 1989 (80.000-120.000 δολάρια).

Εν τω μεταξύ, τον Δεκέμβριο, σε μια online πώληση τσαντών ο οίκος Christie’s πούλησε μία διαχρονική Hermès Kelly 25 για 18.900 δολάρια, συνεισφέροντας στα έσοδα 779 εκατομμυρίων δολαρίων από τις παγκόσμιες δημοπρασίες πολυτελείας του 2022.

Πολύ συζήτηση όμως γίνεται και για τους πίνακες νέων καλλιτεχνών. Πόσο ακόμη θα μπορούν οι πλειοδότες να αγοράζουν έργα νέων «καυτών» ονομάτων για επταψήφια νούμερα, όταν πριν μόλις  δύο χρόνια πωλούνταν στις γκαλερί για πενταψήφια;

Αλλά παρ΄ότι οι δημοπρασίες έργων καλλιτεχνών, ηλικίας κάτω των 45 ετών προκαλούν τεράστια δημοσιότητα, μια πρόσφατη έκθεση της Art Tactic έδειξε, ότι συνολικά άξιζαν περίπου 350 εκατομμύρια δολάρια στους οίκους Christie’s, Sotheby’s και Phillips το 2022. Άνθρακες δηλαδή ο θησαυρός.

«Το να πληρώνω 2 εκατομμύρια δολάρια για έναν καλλιτέχνη στα είκοσί του είναι για μένα ένα είδος ρωσικής ρουλέτας. Προτιμώ το σκάκι», λέει η Κιμ Χίρστον, σύμβουλος τέχνης με έδρα τη Νέα Υόρκη. Τελικά οι πλούσιοι ξέρουν καλά, πού δίνουν τα λεφτά τους. Επιπλέον η ηλεκτρονική υποβολή προσφορών εξασφαλίζει την επιτυχία της άνετης συμμετοχής σε μια δημοπρασία. Κι αυτό επί του παρόντος δεν φαίνεται να αλλάζει.

Διαβάστε επίσης:

Ο Ρούμπενς, το κράνος του θεού Άρη, μία δημοπρασία και ένα διαζύγιο

Το «Νησί» με τη μεγάλη ιστορία σε μια νέα εποχή – Μουσειακοί χώροι στη Σπιναλόγκα