Εδώ και περισσότερο από δύο αιώνες οι ενορίτες της εκκλησίας του Σεν Φελίξ στην μικρή πόλη Σαμπινί-αν-Μπος στην κοιλάδα του Λίγηρα της Γαλλίας παρακολουθούσαν τις λειτουργίες παρουσία ενός πίνακα, που πίστευαν ότι ήταν αντίγραφο  ενός αριστουργήματος του Μποτιτσέλι, φιλοτεχνημένο τον 19ο αιώνα. Στο έργο απεικονίζεται η Παναγία σε μία τρυφερή σκηνή με το βρέφος Χριστό και τον Ιωάννη Βαπτιστή ως μικρό παιδί. Ωστόσο μία πρόσφατη ανάλυση από ειδικούς αποκάλυψε, ότι πρόκειται για έργο του 1510 περίπου, που δημιουργήθηκε από το εργαστήρι του πρώιμου αναγεννησιακού δάσκαλου Σάντρο Μποτιτσέλι, λίγο μετά το αρχικό και με το ίδιο θέμα, όπως συνηθιζόταν εκείνη την εποχή, προκειμένου για επιτυχημένους πίνακες.

Τώρα έτσι, από τις  19 Οκτωβρίου έως τις 19 Ιανουαρίου 2025 το κοινό θα μπορεί να βλέπει και τους δύο πίνακες στην έκθεση «Μποτιτσέλι: Δύο Μαντόνες στο Σαμπόρ» στο παρεκκλήσι του αναγεννησιακού  Σαμπόρ Σατό, του μεγαλύτερου κάστρου στην κοιλάδα του Λίγηρα, με τον αρχικό Μποτιτσέλι να προέρχεται από δανεισμό από την γκαλερί Ουφίτσι της Ρώμης.

1

Η ομοιότητα

Λίγοι είχαν αμφισβητήσει την προέλευση του πίνακα του Σεν Φελίξ ως το 2010, όταν ο ιστορικός τέχνης και συν-επιμελητής της επερχόμενης έκθεσης Ματέο Τζανεζέλι αναγνώρισε την απίστευτη ομοιότητά του με το έργο από το εργαστήρι του μάστερ της Αναγέννησης. Ο  Τζανεζέλι,  ο οποίος εκείνη την περίοδο ερευνούσε την ιταλική τέχνη σε γαλλικές δημόσιες συλλογές, μοιράστηκε τους προβληματισμούς τους με συναδέλφους του και έτσι ο πίνακας μελετήθηκε περαιτέρω, πριν παρουσιαστεί μαζί με το πρωτότυπό του στο Μουσείο Ζακμάρ – Αντρέ στο Παρίσι από το 2021 έως το 2022, σε μια έκθεση για τον Μποτιτσέλι.

Μόλις το 2023 όμως, κατά τη διάρκεια της αποκατάστασης του έργου,  γάλλοι ερευνητές χρησιμοποιώντας μικρο-δειγματοληψία και ανάλυση ακτίνων Χ προσδιόρισαν, ότι ο πίνακας δημιουργήθηκε λίγο μετά τον πρωτότυπο (περίπου 1490- 1495).  Οι επιστήμονες  μάλιστα κατάφεραν να εντοπίσουν, ότι αρκετοί καλλιτέχνες στο στούντιο του Μποτιτσέλι συνέβαλαν στο έργο, με τον ίδιο τον μεγάλο ζωγράφο να προσθέτει πιθανώς, βασικές λεπτομέρειες, όπως το πρόσωπο της Παναγίας, το οποίο είναι πιο απαλό και δείχνει μεγαλύτερη «ακρίβεια» από αυτό των παιδιών, σύμφωνα με τους αναλυτές.

Ο πίνακας απεικονίζει μια σειρά από υπέροχες, φυσιολατρικές λεπτομέρειες, όπως το τον τρόπο με τον οποίο τα δύο παιδιά σφίγγονται με αγάπη το ένα στο άλλο ή πώς η παχουλή κοιλιά του μωρού Ιησού πέφτει μπροστά, καθώς η μητέρα του τον συγκρατεί, καθώς σκύβει να συναντήσει το πρόσωπο του Ιωάννη.

ο παρεκκλήσι στο Κάστρο του Σαμπόρ στην κοιλάδα του Λίγηρα της Γαλλίας

Τα χρώματα μιλούν                 

Οι επιστήμονες στο κρατικό Κέντρο Έρευνας και Αποκατάστασης των Μουσείων της Γαλλίας  (C2RMF) διεξήγαγαν εκτεταμένες δοκιμές συγκρίνοντας τους δύο πίνακες με μία έκδοση του ίδιου πρωτότυπου, που φιλοξενείται στο Ινστιτούτο Καλών Τεχνών Μπάρμπερ στο Μπέρμιγχαμ του Ηνωμένου Βασιλείου,  ενώνοντας έτσι τα κομμάτια ενός παζλ μυστηρίου.

Βασικές ενδείξεις προήλθαν από την κοινή αυγοτέμπερα και το χρώμα λαδιού,  καθώς και από τη χρήση δύο στρώσεων «gesso» (υλικό προετοιμασίας επιφανειών για ζωγραφική) ως βάσης, συνηθισμένη στην Ιταλία εκείνη την εποχή. Η παλέτα του αντιγραμμένου πίνακα ήταν επίσης κατασκευασμένη από χρωστικές ουσίες, τυπικές του στούντιο του Μποτιτσέλι ενώ η παρουσία ψευδάργυρου και κόκκων διαφανούς γυαλιού ως πρόσθετων βαφής, ειδικά για την Ιταλία κατά την Αναγέννηση, ήταν περαιτέρω απόδειξη.

«Η ιδιαίτερη μεταχείριση του χρώματος με την επαλληλία ενός πλήθους λεπτών στρωμάτων μπογιάς προσεγγίζει στενά τα έργα τέχνης του Μποτιτσέλι και το στούντιο του», όπως αναφέρει έτσι, το δημοσιευμένο συμπέρασμα του C2RMF.

Για την έκθεση στο Σαμπόρ Chambord, μία σειρά από βίντεο θα συνοδεύουν τους πίνακες και στις 29 Νοεμβρίου, οι θα αναφερθούν στην προέλευση του «νέου» έργου. Γιατί ως τώρα μυστήριο εξακολουθεί να το περιβάλλει, καθώς το ταξίδι του από την Ιταλία στη Γαλλία παραμένει άγνωστο.

Διαβάστε επίσης

Πινακοθήκη Αβέρωφ: Μια απρόσμενη εικαστική συνάντηση στο Μέτσοβο

Για τα διαμάντια του μόνον – Ένα κόσμημα με ιστορία σε δημοπρασία

Μουσείο Μπενάκη – Μοναδικές ιστορίες ένδυσης και μόδας σε μία έκθεση