Ένας «Χορός» του Μουνκ κυνηγημένος από τους Ναζί σε δημοπρασία

Ένας μνημειώδης πίνακας του Μουνκ, που κάποτε ήταν κρυμμένος σ΄έναν αχυρώνα μαζί με μία εκδοχή της διάσημης «Κραυγής» για να μην τους ανακαλύψουν οι Ναζί, πρόκειται να βγει τώρα σε δημοπρασία.

Και το ενδιαφέρον στην περίπτωση αυτή είναι, ότι τόσο οι κληρονόμοι του πρώτου ιδιοκτήτη του έργου που κυνηγήθηκε από τους Ναζί, όσο και εκείνοι του συλλέκτη στον οποίο περιήλθε αργότερα, συμφώνησαν να μοιρασθούν το ποσό της πώλησης στην δημοπρασία του Sotheby’s, που θα γίνει την 1η Μαρτίου. Τιμή εκτίμησης από 15 ως 25 εκατομμύρια  δολάρια.

Άλλωστε τα δικαστήρια είναι χρονοβόρα και κοστίζουν πολύ ακριβά. Επιπλέον και οι δύο κάτοχοι του έργου ήταν φίλοι και θαυμαστές του καλλιτέχνη, ο οποίος είχε ζωγραφίσει τα πορτρέτα των συζύγων τους.

«Χορός στην ακρογιαλιά» είναι ο τίτλος του έργου, που έχει μήκος περί τα τέσσερα μέτρα. Βρισκόταν στην κατοχή του Κουρτ Γκλέιζερ, ενός εξέχοντος Γερμανο-εβραίου κριτικού τέχνης και συλλέκτη, ο οποίος αναγκάστηκε να το πουλήσει στο Βερολίνο το 1933, πριν δραπετεύσει από τη ναζιστική δίωξη.

Μήνες αργότερα το έργο βρέθηκε να πωλείται σε μία δημοπρασία στο Όσλο, όπου και το εντόπισε ο νορβηγός εφοπλιστής και συλλέκτης Τόμας Όλσεν, που ήταν και γείτονας του Μουνκ. Μαζί αγόρασε  μάλιστα και μια σειρά από άλλα του ζωγράφου.

Χορός σπουδαίων ονομάτων

Ο «Χορός στην ακρογιαλιά» ήταν μέρος μιας ζωφόρου από δώδεκα πάνελ, που είχε παραγγείλει το 1906 στον ΄Εντβαρτ Μουνκ ο σκηνοθέτης Μαξ Ράινχαρντ, μεγάλη μορφή του γερμανικού θεάτρου με έδρα το Βερολίνο. Καθώς το θέατρό του ήταν στρογγυλό η ζωφόρος προοριζόταν να περιβάλλει το κοινό γύρω- γύρω σε μια επάνω αίθουσα του κτιρίου.

Απεικονίζοντας «εικόνες από τη σύγχρονη ψυχή», όπως είχε πει ο ίδιος ο Μουνκ, η σύνθεση με τα πάνελ περιλαμβάνει χορευτικές φιγούρες, με δύο από τις μεγαλύτερες αγάπες του καλλιτέχνη: Την Τούλα Λάρσεν και την Μίλι Ταουλόβ που εμφανίζονται στο πρώτο πλάνο.  Και οι δύο, να σημειωθεί όμως, ήταν μεγάλες ερωτικές απογοητεύσεις του που είχαν καταλήξει σε τραγωδία.

Ο Γκλέιζερ, ο οποίος ήταν διευθυντής της Κρατικής Βιβλιοθήκης Τέχνης του Βερολίνου και ο οποίος είχε δημοσιεύσει την πρώτη γερμανική μονογραφία για τον Μουνκ το 1917, απέκτησε τον πίνακα το 1912, όταν το θέατρο ανακαινίστηκε και η ζωφόρος διαλύθηκε.

Τον Απρίλιο του 1933 όμως, οι Ναζί απομάκρυναν τον Γκλέιζερ από τη θέση του, λόγω της εβραϊκής καταγωγής του και ένα μήνα αργότερα αναγκάστηκε να πουλήσει τη συλλογή του υπό μεγάλη πίεση. Να σημειωθεί μάλιστα, ότι εκτός από Μουνκ είχε και έργα του Ανρί Ματίς και του Μαξ Μπέκμαν. Και εκείνος μεν διέφυγε στην Ελβετία για να φθάσει τελικά στην Αμερική, όπου και πέθανε το 1943 ενώ τα έργα της συλλογής του πήραν άλλο δρόμο.

Η «Κραυγή» του αχυρώνα

Ο Όλσεν από την άλλη πλευρά κινδύνευσε επίσης να χάσει την συλλογή του, η οποία περιελάμβανε περί τα τριάντα έργα του Μουνκ, μεταξύ των οποίων και μιας από τις τέσσερις εκδοχές της δραματικής «Κραυγής». Όταν η Βρετανία κήρυξε τον πόλεμο στη Γερμανία το 1939 έκρυψε όλη τη συλλογή μέσα σε έναν απομακρυσμένο αχυρώνα σε ένα νορβηγικό δάσος.

Ο ίδιος πέθανε το 1969, αφού είχε δει βεβαίως και πάλι τη συλλογή του, από την οποία η «Κραυγή» πουλήθηκε για λογαριασμό της οικογένειάς του, το 2012 πάλι από τους Sotheby’s  για 119,9 εκατομμύρια δολάρια κάνοντας ρεκόρ εκείνη την εποχή. Τα έσοδα πήγαν στο μουσείο του Πέτερ Όλσεν στη Νορβηγία και για την αποκατάσταση του σπιτιού του Μουνκ, το οποίο θα είναι ανοιχτό για τους επισκέπτες το επόμενο καλοκαίρι.

Δεν πρόκειται πάντως για το μοναδικό έργο, που κάποτε ανήκε στον Γκλέιζερ και αγοράστηκε στην συνέχεια από τον Όλσεν. Το 2021, ο οίκος δημοπρασιών Sotheby’s πούλησε άλλη μία ζωφόρο με παρόμοιο τίτλο, το «Αγκαλιά στην παραλία» για 16,2 εκατομμύρια  δολάρια, μαζί με μια αυτοπροσωπογραφία  του Μουνκ για 4,3 εκατομμύρια δολάρια. Και τα δύο αυτά έργα ήταν κρυμμένα στον ίδιο αχυρώνα με τον «Χορό στην ακρογιαλιά».

Διαβάστε επίσης:

Ο Γιάννης Γαΐτης και τα «ανθρωπάκια» του που ταξιδεύουν στο χρόνο – Μεγάλη έκθεση

Οι Γάλλοι επιστρέφουν πολιτιστικά αγαθά – Οι Βρετανοί;