Ένας Απόλλωνας στην Ιερουσαλήμ: Σπάνιος σφραγιδόλιθος 2.000 ετών με τη μορφή του Έλληνα θεού

«Τι κάνει ο Απόλλωνας στην Ιερουσαλήμ;». Αυτό ήταν το ερώτημα των Ισραηλινών αρχαιολόγων που κάνοντας ανασκαφές στο δυτικό τείχος της πόλης εντόπισαν έναν μικροσκοπικό σφραγιδόλιθο, πάνω στον οποίο είναι χαραγμένη η μορφή ενός Έλληνα θεού. Οπότε η επόμενη ερώτηση ήταν «Γιατί ένας Εβραίος θα φορούσε δαχτυλίδι με το πορτρέτο ενός ξένου θεού;».

Την απάντηση δίνει ο αρχαιολόγος ο Έλι Σουκρόν, επικεφαλής της ανασκαφής λέγοντας ότι ο ιδιοκτήτης του δακτυλιδιού πάνω στο οποίο ήταν ο σφραγιδόλιθος «δεν το φορούσε ως τρόπο έκφρασης θρησκευτικών πεποιθήσεων, αλλά ως μέσο αξιοποίησης των όσων αντιπροσωπεύει η φιγούρα του Απόλλωνα: φως, καθαρότητα, υγεία και επιτυχία, που είναι πολύ θετικά χαρακτηριστικά, και όλοι θέλουν να τα έχουν».

Ο σφραγιδόλιθος είναι 2.000 ετών και βρέθηκε κατά το κοσκίνισμα των χωμάτων από τα θεμέλια του Δυτικού Τείχους, που περιέβαλαν κάποτε τον Δεύτερο Ναό των Εβραίων, που είχε ιδρυθεί το 516 π.Χ. και καταστράφηκε το 70 μ.Χ. από τους Ρωμαίους.

Είναι κατασκευασμένος από πράσινο ίασπι, που στην αρχαιότητα θεωρούνταν πολύτιμος λίθος, έχει σχήμα οβάλ και διαστάσεις μόλις λίγων χιλιοστών (μήκος 13 χιλιοστά και πλάτος 11). Στην επάνω πλευρά του είναι σκαλισμένο το πρόσωπο του θεού Απόλλωνα σε προφίλ, με μακριά μαλλιά γύρω από το λαιμό του και έντονα τα χαρακτηριστικά του, τη μύτη, τα σαρκώδη χείλη και το προεξέχον πηγούνι.

Ο θεός του ήλιου Απόλλωνας, που συνδέεται επίσης με την μαντεία, με το φημισμένο ιερό του στους Δελφούς ήταν μία από τις πιο δημοφιλείς και σεβαστές θεότητες σε όλη την Ανατολική Μεσόγειο της αρχαιότητας. Και όπως δηλώνει ο ειδικός στους σφραγιδόλιθους, καθηγητής Τέχνης και Αισθητικής Σούα Αμοράι- Σταρκ «είναι πιθανό, ότι η σύνδεση με τον ήλιο και το φως να γοήτευε ορισμένους Εβραίους, δεδομένου ότι το στοιχείο του φωτός έναντι του σκοταδιού ήταν εμφανές στην εβραϊκή κοσμοθεωρία εκείνη την εποχή».

Προσθέτοντας πως «Το γεγονός ότι ο τεχνίτης αυτού του αντικειμένου χρησιμοποίησε μια σκοτεινή πέτρα άφησε κίτρινες και χρυσαφιές αποχρώσεις στα μαλλιά του θεού δείχνει πιθανώς την επιθυμία να τονίσει την όψη του φωτός στο πρόσωπό του, καθώς και στην αύρα που περιβάλλει το κεφάλι του».

Οι σφραγιδόλιθοι χρησιμοποιούνταν ως γνωστόν ως προσωπική υπογραφή του κατόχου τους. Το συγκεκριμένο μάλιστα πιστεύεται, ότι είχε χρησιμοποιηθεί για έγγραφα με τη χρήση κεριού μέλισσας. Οι ισραηλινοί αρχαιολόγοι έτσι θεωρούν ότι ο ιδιοκτήτης του δακτυλίου δεν το φορούσε ως τελετουργική πράξη που εκφράζει θρησκευτικές πεποιθήσεις, αλλά ως μέσο αξιοποίησης του αντίκτυπου, που αντιπροσώπευε η μορφή του Απόλλωνα.

Το εύρημα είναι εξαιρετικά σπάνιο, καθώς ως σήμερα μόνον δύο τέτοιου σφραγιδόλιθοι έχουν βρεθεί στο Ισραήλ, ο ένας σε οστεοφυλάκιο εβραϊκού τάφου στην Ιερουσαλήμ και ο άλλος στη Μασάδα. Από το κοσκίνισμα των χωμάτων πάντως έχουν βρεθεί και πολλά άλλα αντικείμενα όπως αρχαία νομίσματα, κεφαλές βελών και κοσμήματα.