Ένα καμπαρέ, μια δημοπρασία και ένα σκάνδαλο

Στο Λονδίνο της δεκαετίας του ’60 κάθε επώνυμος, είτε ήταν καλλιτέχνης είτε πολιτικός είτε άτομο της υψηλής κοινωνίας είτε ακόμη και γκάνγκστερ, θα έδινε το «παρών» στο Murray’s Cabaret Club.

Ένα υπόγειο στην οδό Μπικ του Σόχο, όπου ο δαιμόνιος επιχειρηματίας Πέρσιβαλ Μάρεϊ είχε δημιουργήσει από τις αρχές της δεκαετίας του ΄20 τον απόλυτο χώρο νυχτερινής διασκέδασης. Ο Πήτερ Σέλλερς, η Τζιν Χάρλοου, η Τζέιν Μπίρκιν, πρόσωπα της βασιλικής οικογένειας, όπως η «άτακτη» -όπως χαρακτηριζόταν- πριγκίπισσα Μαργαρίτα και ο δούκας του Εδιμβούργου ήταν ανάμεσα στους θαμώνες του, καθώς επίσης όμως οι διαβόητοι γκάνγκστερ αδερφοί Κρέις, ενώ απ’ αυτό το κλαμπ θα ξεκινούσε η περίφημη υπόθεση Προφούμο με έναν πολιτικό και ένα κολ γκερλ, που έριξαν τελικά την κυβέρνηση του Χάρολντ Μακμίλαν.

Όλα αυτά ξαναζωντανεύουν σήμερα, ανάλαφρα όμως και χαριτωμένα -είναι και τα χρόνια που έχουν περάσει- χάρις σε μια δημοπρασία των Bonhams, που γίνεται την Πέμπτη 25 Ιουνίου στο Λονδίνο με αντικείμενο τα σχέδια των κοστουμιών, που φορούσαν τα κορίτσια του Murray’s Cabaret Club. Γιατί δεν επρόκειτο για απλά ρούχα αλλά για ιδιαίτερα πολυτελή, υπερβολικά και τολμηρά ασφαλώς κοστούμια, απόλυτα ταιριαστά στα κορίτσια που τα φορούσαν.

Η ατμόσφαιρα στο Murray’s, μάλιστα, δανειζόταν από την αίγλη και την λάμψη αυτών των κοστουμιών, που σχεδίαζαν ο Μάιλ Μπρόνζ και ο Ρόναλντ Κομπ, τα σχέδια των οποίων βγαίνουν σε δημοπρασία. Ένα σύνολο με ακουαρέλες και γκουάς, με εκτίμηση ως 600 λίρες τα καθένα.

Οι σχεδιαστές

Σχεδιαστής κοστουμιών για το θέατρο ο Μάικλ Μπρόνζ (1916-1979) εργάστηκε στο Murray’s Cabaret Club από το 1939 έως τα μέσα της δεκαετίας του 1960. Διάστημα στο οποίο δημιούργησε μερικά εξαιρετικά ευφάνταστα, αισθησιακά ή και παιχνιδιάρικα σχέδια, που ήταν ζωγραφισμένα με μολύβι, ακουαρέλα και γκουάς και είχαν έναν και μόνον σκοπό: την κατασκευή κοστουμιών, που θα έκαναν τα κορίτσια του καμπαρέ ακόμη πιο όμορφα και ποθητά. Όπως ένα μοντέλο τόπλες με φούστα γοργόνας, ένα άλλο με στολή λιονταριού, μία θεά της θάλασσας, μία Πανδώρα ή μοτίβα κόκκινων χειλιών εν είδει φορέματος.

Τα αξεσουάρ, όπως καπέλα, γάντια, μαντήλια, κοσμήματα δεν λείπουν εξάλλου από τα σχέδια αυτά, που συχνά έχουν επίσης σημειώσεις και την υπογραφή του καλλιτέχνη. Όπως έχει γραφτεί μάλιστα γι΄αυτόν, κανένα από τα θέματά του δεν ήταν εκτός ορίων, είτε ήταν εμπνευσμένα από την Μεσαιωνική ιστορία είτε από τον υπερρεαλισμό είτε ακόμη από τους αστυνομικούς του Λονδίνου.

Ως ηθοποιός είχε ξεκινήσει εξάλλου την καριέρα του ο Ρόναλντ Κόμπ (1907-1977) πριν να γίνει ενδυματολόγος και σκηνογράφος σχεδιάζοντας μερικά από τα πιο πολυτελή κοστούμια στο Λονδίνο από το 1946 έως τις αρχές της δεκαετίας του ’60 για το καμπαρέ του Μάρεϊ.

Οι θαμώνες

Οι περιγραφές και οι φωτογραφίες από το κλαμπ μιλούν για μια μικρή σκηνή γεμάτη από εντυπωσιακά κορίτσια με υπέροχα στολισμένα στο χέρι ρούχα, κοσμήματα και γούνες. Μια εικόνα, που όπως αναφέρεται, λειτουργούσε ανακουφιστικά στην μεταπολεμική εποχή για τους Λονδρέζους, που είχαν επιζήσει από τα τραύματα του πολέμου και των βομβαρδισμών, αλλά και από την λιτότητα των συσσιτίων.

Και παρ΄όλο ότι το Σόχο εκείνης της εποχής ήταν ένα εντελώς κακόφημο μέρος, το νυχτερινό κέντρο διασκέδασης του Πέρσιβαλ Μάρεϊ δεν ήταν ποτέ μέρος αυτού του υπόκοσμου. Απασχολούσε μάλιστα προσωπικό 130 ατόμων, στους οποίους συμπεριλαμβάνονταν χορογράφοι του κλασικού χορού, εφευρετικοί στιχουργοί, διάσημοι μουσικοί, αλλά και ειδικευμένες μοδίστρες.

Ο Ουίνστον Τσώρτσιλ, ο βασιλιάς Χουσεΐν της Ιορδανίας, ο Χένρι Κίσινγκερ, ο Πωλ Γκέτι ήταν κι αυτοί θαμώνες του, δεδομένου ότι το κλαμπ διέθετε πολυτελές εστιατόριο. Ευρωπαίοι αριστοκράτες και Άραβες επιχειρηματίες, σταθερά οι πολιτικοί, αστέρια της τέχνης, διάσημοι τενίστες εύρισκαν καταφύγιο σ΄αυτόν τον χώρο, χωρίς να κινδυνεύουν από κυνηγούς διασημοτήτων.

Άλλωστε, όπως είχε γραφτεί, σ΄ αυτό το οικείο υπόγειο κάτω από το πεζοδρόμιο της Beak Street, το σεξ δεν ήταν ποτέ βρώμικο και το γυμνό δεν ήταν ποτέ γυμνό.

Το σκάνδαλο

Αυτά συνέβαιναν όμως, ώσπου να ξεσπάσει το 1963 η Υπόθεση Προφούμο, ένα σκάνδαλο σεξ και κατασκοπείας, που περιλάμβανε ένα ερωτικό τρίγωνο μεταξύ της αρτίστας του Murray’s, Κριστίν Κίλερ, του υπουργού Άμυνας της Βρετανίας Τζον Προφούμο και ενός σοβιετικού κατασκόπου, του Γιεβγένι Υβανόφ.

Ενδιάμεσος, ένας τακτικός θαμώνας του Murray, ο Στέφεν Γουόρντ, οστεοπαθητικός, καλλιτέχνης και σοσιαλιστής που είχε πάρει υπό την προστασία του την Κριστίν Κίλερ.

Μια καταιγίδα για το πολιτικό κόσμο της Βρετανίας ξέσπασε τότε, με αποτέλεσμα την πτώση της βρετανικής κυβέρνησης, αλλά και την έλευση μιας πιο ανεκτικής κοινωνίας, όπως και τη και τη γέννηση των «Swinging Sixties». Το Λονδίνο δεν θα ήταν ποτέ ξανά το ίδιο.

Όπως έλεγε αργότερα η Κριστίν Κίλερ: «Η δουλειά στου Murray’s ήταν σαν σε έναν εξωπραγματικό κόσμο: Την νύχτα έμπαινες σ΄ αυτό το φανταστικό μέρος, όπου οι πλούσιοι και διάσημοι έκαναν ουρά για να τραβήξουν την προσοχή σου. Οι μέρες ήταν μια ατελείωτη σειρά από δείπνα και προσκλήσεις σε πάρτι και η κοινωνική ζωή ήταν πραγματικά εκπληκτική. Μόνον αφού άφησα τον Μάρεϊ και επέστρεψα στον πραγματικό κόσμο συνειδητοποίησα την παράξενη, υπόγεια, φανταστική ζωή που είχα ζήσει».

Οι αρτίστες

Κι άλλες αρτίστες του καμπαρέ έγιναν γνωστές ωστόσο, αν και όχι πάντα για ευχάριστους λόγους, όπως η Ρουθ Έλις, η οποία αφού τελείωσε το νούμερό της, πυροβόλησε τον εραστή της και θα γινόταν η τελευταία γυναίκα, που θανατώθηκε με αγχόνη στο Ηνωμένο Βασίλειο.

Από το υπόγειο του Μάρεϊ είχαν περάσει όμως επίσης και πολλές τραγουδίστριες και ηθοποιοί, όπως Κέι Κένταλ, το τραγικό μοντέλο Βίκι Μάρτιν, η εκτυφλωτική ξανθιά Κάρολ Λέσλι, ενώ αρτίστα στο καμπαρέ ήταν και η σύντροφος του ηθοποιού Τζον Χαρτ. Ο θάνατός της σε νεαρή ηλικία ήταν ο λόγος για την απόφασή του μάλιστα, να ερμηνεύσει τον Στέφαν Γουόρντ στην ταινία «Σκάνδαλο» του 1989 (Υπόθεση Προφούμο). Χορεύτρια στο κλαμπ εξάλλου ήταν και η μητέρα της τραγουδίστριας Σάρας Μπράιτμαν και από αυτό το γεγονός παρακινούμενος ο σύζυγός της διάσημος συνθέτης Άντριου Λόιντ Βέμπερ έγραψε, χρόνια αργότερα το μιούζικαλ «Στέφεν Γουόρντ».

Ο πλούτος, ο σχολαστικός σχεδιασμός κάθε λεπτομέρειας είτε επρόκειτο για χορογραφία είτε για τα κοστούμια, η ζωντανή μουσική, οι προσεκτικά επιλεγμένες χορεύτριες και το τελικό αποτέλεσμα που ήταν ένα υπερβολικό από κάθε άποψη σώου φαίνεται ότι ήταν στα μυστικά της επιτυχίας του καμπαρέ.

Τα κοστούμια του Ρόναλντ Κομπ ποντάριζαν στην τρέλα για σάμπα και μάμπο από την Λατινική Αμερική, που είχε καταλάβει τα κλαμπ του Λονδίνου της δεκαετίας του ’50. Ο ίδιος όμως αντλούσε έμπνευση και από έργα του τύπου «Ωραία μου κυρία» ή και από ταινίες επιστημονικής φαντασίας! Ενώ ο Κομπ από την άλλη συμπλήρωνε τα κοστούμια του με καρφίτσες αρτ ντεκό.

Το χρήμα

Το κόστος οργάνωσης κάθε παράστασης, όπως είναι επόμενο ήταν τεράστιο, περί το μισό εκατομμύριο λίρες σε σημερινά χρήματα, ενώ όπως λεγόταν, κάθε κοστούμι χρειαζόταν περί τις 300 ώρες για να κατασκευαστεί από έξι μοδίστρες, οι οποίες δούλευαν σε μόνιμη απασχόληση σε ένα εργαστήριο στο εξοχικό του Πέρσιβαλ Μάρεϊ στο Σάρεϊ.

Τα εξαιρετικά περίτεχνα κοσμήματα και τα κεντήματα ήταν ραμμένα με το χέρι. Τα μαντίλια ήταν ολοκέντητα από χιλιάδες μικροσκοπικές χάντρες και πούλιες, το κόστος των υφασμάτων αναλογούσε σε ρούχα υψηλής ραπτικής, ενώ χρησιμοποιούνταν μόνο αληθινές γούνες.

Κι επειδή το χρήμα φέρνει χρήμα, όλα αυτά είχαν κάνει τον Πέρσιβαλ Μάρεϊ έναν πολύ πλούσιο άνθρωπο. Ωστόσο, ο στόλος των Ρολς Ρόις, τα πολυτελή διαμερίσματα στο Γουάιτχολ και το Μέιφερ και το εξοχικό στο Σάρεϊ δεν κράτησαν. Όταν το Playboy Club έφτασε στο Λονδίνο το 1966, ο κόσμος στράφηκε σ΄αυτό, γιατί ήταν πιο σέξι και πιο περίεργο. Παρ΄ότι κατά τον Μάρεϊ, ωστόσο στερούνταν τέχνης.

Το κλαμπ του έκλεισε τελικά το 1975 και σήμερα στο νούμερο 16-18 της Beak Street υπάρχει ένα κατάστημα με μπέργκερ, που εξυπηρετεί κυρίως τουρίστες. Στο μεταξύ όμως από το 2014 έχουν «ανακαλυφθεί» άλμπουμ με κοστούμια, φωτογραφίες, ταινίες και άλλο υλικό -κάποιο από αυτό βρίσκεται ήδη στο Μουσείο Victoria & Albert του Λονδίνου- φωτίζοντας την ιστορία μιας πτυχής της βρετανικής μεταπολεμικής κοινωνίας.