Είναι ένα μονό φύλλο χαρτιού διπλής όψης, ένα χειρόγραφο με εικονογράφηση, που έρχεται από τον 16ο αιώνα και αναμένεται να πωληθεί σε δημοπρασία ως και 7 εκατομμύρια δολάρια.

Διόλου παράξενο όμως, αφού αποτελεί μέρος του περίφημου Περσικού Βιβλίου των Βασιλέων, του Σαχναμέ. Στο χειρόγραφο εξιστορείται ένα μικρό μέρος φυσικά, της επικής ιστορίας των περσών ηγεμόνων, η οποία στο σύνολό της αναπτύσσεται σε 60.000 περίπου δίστιχα σε ομοιοκαταληξία, γραμμένα από τον πέρση ποιητή Φερντοσί. Το πολύτιμο φύλλο του Σαχναμέ θα εμφανιστεί στις 26 Οκτωβρίου στη δημοπρασία των Sotheby’s του Λονδίνου, μαζί με άλλα περίτεχνα έργα και αντικείμενα από τον κόσμο του Ισλάμ και της Ινδίας.

1

Η ιστορία του αρχίζει από τον Ισμαήλ Α΄, πρώτο σάχη των Περσών της δυναστείας των Σαφαβιδών στις αρχές του 16ου αιώνα, όταν ανέθεσε στους μεγαλύτερους καλλιτέχνες της χώρας του να εικονογραφήσουν το έπος. Έργο, που συνέχισε και ολοκλήρωσε ο μεγαλύτερος γιος του, σάχης Ταχμάσπ. Το αποτέλεσμα είναι ένα εκπληκτικό έργο τέχνης, που όπως αναφέρεται από τον οίκο δημοπρασιών είναι σαν το αντίστοιχο της Θείας Κωμωδίας του Δάντη, αν είχε εικονογραφηθεί από τον Μιχαήλ Άγγελο, τον Τιτσιάνο, τον Κορρέτζιο και άλλους.

Οι ζωγράφοι του Σαχναμέ

Ο σουλτάνος ​​Μοχάμεντ ήταν ο πρώτος κορυφαίος καλλιτέχνης του Σαχναμέ και αυτός στον οποίο αποδίδεται μεγάλο μέρος της αρχικής τεχνοτροπίας του. Ακολούθησε ο Μιρ Μουσαββίρ, μετά ο ΄Ακα Μιράκ ενώ συνολικά, τουλάχιστον 15 ζωγράφοι αφοσιώθηκαν στην εικονογράφηση του χειρογράφου. Ο Μίρζα Αλί, γιος του σουλτάνου Μωάμεθ και μαθητής του Άκα Μιράκ, δημιούργησε έξι εικονογραφήσεις για το Σαχναμέ – συμπεριλαμβανομένων αυτών που υπάρχουν στο συγκεκριμένο φύλλο. Όπως αναφέρεται μάλιστα, κανένα άλλο περσικό έργο τέχνης, εκτός από την αρχιτεκτονική, δεν έχει απαιτήσει τόσο τεράστιες δαπάνες ή τόσο πολύ χρόνο στους καλλιτέχνες.

Το εν λόγω φύλλο απεικονίζει τον Ρουστάμ, τον κύριο ήρωα της ιστορίας, να ανακτά το άλογό του. Και η όλη απόδοση του ζωγράφου έχει την ποιότητα κοσμήματος στην εξαιρετική απεικόνιση της όμορφα κεντημένης φορεσιάς του Ρουστάμ, όσο και των λεπτομερειών του αλόγου.

Ο ήρωας του έπους που αναζητεί το άλογό του

Μύθοι και ιστορία

Το Έπος των Βασιλέων άρχισε να γράφεται περί το 366-67 / 976-77 ή το αργότερο μέχρι το 370-1/980. Αποτελεί το μεγαλύτερο σε έκταση έπος, γραμμένο από ένα μόνο ποιητή, ο οποίος ακολουθεί το μέτρο μουτακαρίμπ της αραβικής προσωδίας. Αντίθετα εξάλλου, με τα δυτικά έπη, την Ιλιάδα, την Οδύσσεια και την Αινειάδα, που εστιάζουν σε μία σχετικά μικρή χρονική περίοδο, η αφήγηση του Σαχναμέ έχει τεράστιο χρονικό εύρος, αφού αρχίζει από τους μυθικούς χρόνους και φθάνει ως την κατάκτηση της Σασανικής δυναστείας από τους Άραβες.

Αρχίζοντας από τον μυθικό βασιλιά Κεγιουμάρς και φθάνοντας ως τον τελευταίο σάχη των Σασανιδών, τον Ισδιγέρδη Γ΄ καλύπτει την περίοδο πενήντα βασιλέων, οι οποίοι χωρίζονται σε τέσσερις δυναστείες. Τους Πισταντί, Καγιανί, Ασκανί και Σασανί, εκ των οποίων οι δύο πρώτες ήταν μυθικές.

Είναι γραμμένο αποκλειστικά στην περσική γλώσσα, καθώς ο Φερντοσί απέφυγε συστηματικά τη χρήση αραβικών λέξεων, πλην ελαχίστων που ήταν απαραίτητες ενώ το ύφος του χαρακτηρίζεται από απλότητα και σαφήνεια στην έκφραση των συναισθημάτων και των ιδεών. Κατέχει έτσι, κεντρική θέση στην ιστορία του πολιτισμού της Περσίας, συμβάλλοντας στη διατήρηση της ιρανικής εθνικής ιστορίας και ταυτότητας.

Προέλευση και ρεκόρ

Η προέλευση του χειρογράφου που δημοπρατείται είναι πάντως, εξαιρετική. Μετά από τον σάχη Ταχμάσπ πέρασε στα χέρια του σουλτάνου Σελίμ Β΄ της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας ενώ αργότερα αγοράστηκε από την οικογένεια Ρότσιλντ. Ο βιβλιόφιλος Άρθουρ Χότον ο Νεότερος, ο ευεργέτης της Βιβλιοθήκης που φέρει το όνομά του στο Χάρβαρντ ήταν ο πρώτος σύγχρονος δυτικός συλλέκτης που κατείχε το πλήρες χειρόγραφο.

Στη συνέχεια όμως επήλθε μία διάλυση του τόμου ώστε να μοιραστούν οι σελίδες του. ΄Ετσι το 1971, 76 φύλλα του βιβλίου πήγαν στο Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης και τώρα πλέον, φύλλα του Σαχναμέ υπάρχουν επίσης στο Μουσείο Ισλαμικής Τέχνης του Βερολίνου, στο Μουσείο Τέχνης της Κομητείας του Λος Άντζελες και αλλού.

Το ρεκόρ πάντως για ένα χειρόγραφο αυτής της κατηγορίας έγινετο 2011 στους Sotheby’s, όπου πωλήθηκε για 8,5 εκατομμύρια δολάρια.