Έλληνας συλλέκτης εφοπλιστής πουλάει μνημειώδες έργο του Γουόρχολ

Μία ελληνική, ναυτιλιακή οικογένεια βρίσκεται πίσω από μια μεγάλη πώληση έργου του Άντι Γουόρχολ.

Πρόκειται για ένα μνημειώδες έργο του διάσημου καλλιτέχνη, ένα βωμό στη σύγχρονη εποχή, όπως χαρακτηρίζεται, που βγαίνει σε δημοπρασία σε λίγες μέρες, στις 16 Νοεμβρίου από τον οίκο Sotheby’s στη Νέα Υόρκη, ταράζοντας τα νερά στον κόσμο της αγοράς τέχνης. Στα 80 εκατομμύρια δολάρια αναμένεται να φτάσει το έργο, αν και οι τελευταίες πωλήσεις σε δημοπρασίες έχουν εκτινάξει τις τιμές, το ενδιαφέρον όμως είναι, ότι σημερινός κάτοχός του θεωρείται η ναυτιλιακή οικογένεια Μαρτίνου.

Όπως αναφέρει το Artnet News παρατηρητές της αγοράς έχουν συνδέσει το έργο με τη οικογένεια Μαρτίνου, η οποία είναι γνωστή για την κατοχή και άλλων δημιουργιών του Γουόρχολ. Επίσης όμως γνωστοί ήταν και οι δεσμοί της με τους θρυλικούς εμπόρους τέχνης της Ζυρίχης, Ντόρις και Τόμας Άμαν, στενούς συνεργάτες του πρωτοπόρου καλλιτέχνη του κινήματος της ποπ αρτ. Για την ακρίβεια, ο τωρινός ιδιοκτήτης είχε αγοράσει τον συγκεκριμένο Γουόρχολ μέσω της Thomas Ammann Fine Art AG το 1996.

Στο βιογραφικό του Τόμας Άμαν άλλωστε, που έφυγε νωρίς από τη ζωή αναφέρεται, ότι ανάμεσα στους πελάτες του ήταν και δύο Έλληνες. Ο Σταύρος Νιάρχος και ο Ντίνος Μαρτίνος. Πάντως πρόκειται για ένα εμβληματικό έργο, που παρά τη δραματικότητά του ή μάλλον εξ αιτίας αυτής δύσκολα μπορεί να το αποχωριστεί κανείς.

Συλλέκτης διεθνούς επιπέδου

Διεθνούς επιπέδου συλλέκτης θεωρείται από την οικογένεια Μαρτίνου, ο Ντίνος Μαρτίνος, ο οποίος ελέγχει τη ναυτιλιακή εταιρία Thenamaris, ένας από τους τρεις γιους της Αθηνάς (Νουνού) Μαρτίνου, της μεγάλης δέσποινας της ελληνικής ναυτιλίας.

Η συλλογή του, την οποία άρχισε να συγκροτεί από χρόνια περιλαμβάνει, όπως λέγεται, σπουδαία έργα της σύγχρονης τέχνης, τα οποία πάντως δεν έχουν παρουσιαστεί ποτέ ως σύνολο. Κοσμούν όμως το σαλέ του στο Σεν Μόριτς της Ελβετίας, ένα οίκημα που κάποτε ανήκε στον Σάχη της Περσίας. Δεδομένου ωστόσο,  ότι οι συλλέκτες δανείζουν συχνά έργα τους για εκθέσεις, το έργο του του Άντι Γουόρχολ White Disaster (White Car Crash 19 Times) του 1963, το οποίο βγαίνει στη δημοπρασία έχει  κάνει μεγάλη διαδρομή από τη στιγμή της δημιουργίας του.

Έχει παρουσιαστεί έτσι, σε εκθέσεις  των σημαντικότερων μουσείων του κόσμου, όπως στην Τέιτ Γκάλερι του Λονδίνου, το Γουίτνεϊ Μουσείο της Νέας Υόρκης, το Γκούγκενχαϊμ της Νέας Υόρκης και του Μπιλμπάο, τη Βασιλική Ακαδημία Τεχνών του Λονδίνου, το Κέντρο Πομπιντού στο Παρίσι και αλλού. Ήδη εξάλλου, και εν όψει της δημοπρασίας το έργο εκτίθεται στην γκαλερί του οίκου στην Νέα Υόρκη.

Η οικογένεια Μαρτίνου από την άλλη, έχει παράδοση στην τέχνη, που πάει πίσω, περισσότερο από έναν αιώνα, όταν το 1894 ο Θανάσης Μαρτίνος εκ Στεμνίτσας Αρκαδίας δημιουργούσε μια στέγη στην οδό Πανδρόσου για να πουλάει κοσμήματα, ασημικά και μπακίρια. Με το έμφυτο γούστο του και το μάτι του συλλέκτη ο παππούς της οικογένειας συγκέντρωνε αντίκες, εικόνες, χαλιά, κοσμήματα, έργα τέχνης, ακόμη και αρχαία, τα οποία εύρισκαν αγοραστές ανάμεσα σε έλληνες συλλέκτες και αργότερα, μετά τον πόλεμο, σε πολλούς ξένους επισκέπτες της Ελλάδας.

Το Παλαιοπωλείο

Το έργο του συνέχισε η εγγονή του Ελένη Μαρτίνου, διατηρώντας το Παλαιοπωλείο στον ίδιο χώρο και αναδεικνύοντάς το σε ένα από τα πιο εκλεπτισμένα μαγαζιά του είδους, με τη μορφή περισσότερο μιας γκαλερί. Η ίδια, έχοντας νόμιμη άδεια αρχαιοπώλη πουλούσε και αρχαιότητες ως πριν από μερικά χρόνια, αλλά πλέον αυτό το είδος έχει ολοκληρώσει τον κύκλο του για εκείνη.

Μια μεγάλη ενότητα μάλιστα από αρχαία αντικείμενα, χίλια περίπου, που είχε στην κατοχή της, τα δώρισε η κυρία Μαρτίνου στο Μουσείο του Καποδιστριακού Πανεπιστημίου. Πρόκειται για πήλινα αγγεία, χάλκινα αγαλματίδια, μαρμάρινα κομμάτια, λουτροφόρους κ.ά. Στο Μουσείο Αρχαιολογίας και Ιστορίας της Τέχνης του Πανεπιστημίου υφίσταται μάλιστα από το 2019 Αίθουσα Μαρτίνου.

Συλλέκτης άλλωστε και δωρητής επίσης στο Μουσείο του Πανεπιστημίου είναι και ο συνονόματος με τον παππού του, Θανάσης Μαρτίνος. Μέρος της εξαιρετικής συλλογής του είχε παρουσιαστεί για πρώτη φορά  πέρυσι το Μάρτιο στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης στο πλαίσιο του εορτασμού της επετείου των 200 χρόνων από την Ελληνική Επανάσταση, εντυπωσιάζοντας τους επισκέπτες. Κι αυτό, γιατί η Συλλογή Θανάση και Μαρίνας Μαρτίνου αποτελεί ένα μοναδικό θησαυροφυλάκιο  φιλελληνικών καλλιτεχνικών έργων, μερικά από τα οποία θεωρούνται αριστουργήματα. Χαρακτηρίζεται μάλιστα ως μουσειακή συλλογή για τον πλούτο της αριθμητικά και ποιοτικά.

Το μνημείο του Γουόρχολ

Με ύψος 3,65 μέτρα και πλάτος 1,82 ο πίνακας του Άντι Γουόρχολ είναι αναμφισβήτητα το πιο σημαντικό επίτευγμα της καριέρας του καλλιτέχνη. Είναι ένα από τα μεγαλύτερα έργα του από τη σειρά  Death and Disaster, την οποία δημιούργησε στο πλαίσιο του διαλογισμού του για την ανθρώπινη θνησιμότητα. Μοναδικής κλίμακας αλλά και δραματικού περιεχομένου βασίστηκε σε μια ανατριχιαστική φωτογραφία, που κυκλοφόρησε στο Newsweek τον Ιούνιο του 1963 με τη σύγκρουση ενός αυτοκινήτου.

Αποτελείται από 19 έντονες ασπρόμαυρες μεταξοτυπίες σε σειρά, «ανεβαίνοντας» σε έναν αστραφτερό λευκό καμβά. Αλλά ο στόχος του καλλιτέχνη δεν ήταν μόνον να σοκάρει τους θεατές με μια φρικτή εικόνα ή να προκαλέσει τη θλίψη. Προσπαθούσε επίσης να διερευνήσει τους τρόπους με τους οποίους χάνουμε την ευαισθησία μας απέναντι στη βία μέσω της επανειλημμένης έκθεσης σε αυτήν.

Όπως αναφέρεται από τον οίκο Sotheby’s  η μνημειώδης καθετότητα του White Disaster (White Car Crash 19 Times) αντικατοπτρίζει τον προσανατολισμό ενός θρησκευτικού βωμού και το εκπληκτικό του μέγεθος συναρπάζει τον θεατή, δείχνοντάς του το εμβληματικό φάντασμα του θανάτου, που ο Γουόρχολ έχει αντιγράψει πιστά. Όμως  «Δεν είναι ο Άντι που απολαμβάνει την καταστροφή», είχε πει ιστορικός της τέχνης Τζον Ρίτσαρντσον σε μία συνέντευξή του «αντίθετα είναι αυτός, που βρίσκεται στο μάτι της καταιγίδας, είναι μόνος του ανάμεσα σε καταστροφές, θάνατο και φρίκη».

Η «Ανάληψη»

Είναι γεγονός, ότι ο Γουόρχολ μεγάλωσε από μια βαθιά θρησκευόμενη μητέρα. Εκκλησιαζόταν τακτικά, ενώ πλήρωσε ακόμη και για τις σπουδές του ανιψιού του, προκειμένου να γίνει ιερέας. «Όλη η επανάληψη των εικόνων του Άντι πηγάζει από το γεγονός ότι ήταν καθολικός», προσθέτει ο Ρίτσαρντσον. «Πήγαινε για να εξομολογηθεί, έπρεπε να επαναλαμβάνει τα  δέκα ‘‘Hail Marys’’ και τα είκοσι ‘‘Ave Marias’’, και όλα αυτά αντικατοπτρίζονται στον τρόπο, που οι εικόνες του επαναλαμβάνονται ξανά και ξανά και ξανά».

Πέρα από την επανάληψη της εικόνας όμως, σε αυτό το έργο, η σύνθεση οδηγεί το μάτι προς τα πάνω. Ως παιδί, ο Γουόρχολ κοιτούσε επί ώρες τις αγιογραφίες του Χριστού και των Αγίων στην τοπική καθολική εκκλησία του Πίτσμπουργκ. Και θα μελετούσε επίσης, σε όλη του τη ζωή, τα έργα των μεγάλων ζωγράφων της Αναγέννησης. Εδώ σ΄ αυτό το έργο λοιπόν, αποτείνοντας φόρο τιμής σε αυτούς και στις δικές του πεποιθήσεις, δημιούργησε τη δική του Ανάληψη του 20ου αιώνα.

Η σημασία του έργου είναι τέτοια, που την τελευταία φορά που κυκλοφόρησε στην αγορά  ένα κομμάτι από αυτή τη σειρά του Γουόρχολ ήταν σχεδόν πριν από μια δεκαετία. Το Silver Car Crash  της σειράς είχε πουληθεί το 2013 για  105 εκατομμύρια δολάρια. Αναμένεται τώρα το ύψος στο οποίο θα φθάσει  το White Disaster και αν θα προκύψει ένα νέο ρεκόρ για τον καλλιτέχνη.

Διαβάστε επίσης:

Ντίνος Μαρτίνος: Ο Ανδρέας Κάλβος κερδίζει τη χρηματοδότησή του

Η Αθηνά (Νουνού) Μαρτίνου θυμάται… (βίντεο)