Ελένη Μυλωνά: Από τα αποκαΐδια ένα έργο τέχνης

 «Κατεβαίνοντας στην παραλία μια μέρα τέλη Αυγούστου είδα παράξενα αντικείμενα να επιπλέουν στην επιφάνεια της θάλασσας. Ανέσυρα κάνα δυο, αναγνωρίζοντας θραύσματα από καμένα ξύλα. Ένας παχύρευστος πολτός, μια μαύρη άμμος επέπλεε και σκέπαζε την θάλασσα από άκρη σε άκρη και το κύμα την ξέβραζε στην ακτή. Πρωτόγνωρη, αποκαλυπτική εικόνα»…

Πώς δημιουργείται ένα έργο τέχνης, από πού προκύπτει; Σε τι μπορεί να οδηγήσουν κάποια αποκαΐδια, που ξεβράζει η θάλασσα;  Η σπουδαία εικαστικός Ελένη Μυλωνά περιγράφει ακριβώς αυτή τη διαδικασία μέσα από το έργο της «Fire in the Lake», που παρουσιάζεται από τις 14 Ιουλίου στην γκαλερί Ζουμπουλάκη. Ένα βίντεο (performance for the camera), μία εγκατάσταση στον χώρο και φωτογραφίες, με αποτέλεσμα ένα έργο, που φαντάζει πιο επίκαιρο από ποτέ λόγω της κλιματικής αλλαγής.

Όπως περιγράφει η ίδια «Βιντεογράφησα αυτό το αλλόκοτο τοπίο και μάζεψα ένα σωρό σακιά μαύρη άμμο, κουκουνάρια, κλαριά και διάφορα άλλα αποτεφρωμένα θραύσματα. Έφερα το υλικό στο εργαστήριό μου και δημιούργησα μια μαντάλα ως αφιέρωμα / μνημείο για τις απώλειες από τις καταστροφικές φωτιές που κοντεύουν να γίνουν καθημερινότητα σε ολόκληρο τον πλανήτη. Η ταξινόμηση των στοιχείων της εγκατάστασης, παραπέμπει σε μουσειακό έκθεμα, ή ίσως σε στρατιωτικό νεκροταφείο. Το έργο ολοκληρώθηκε κατά τη διάρκεια της performance για την κάμερα με την καταστροφή της ίδιας της εγκατάστασης που έδωσε στο έργο μια ακόμα επίκαιρη διάσταση».

Η σοφία της Ανατολής

Το βίντεο  ξεκινάει με έναν ύμνο στα σανσκριτικά από το Rig Veda (το παλαιότερο σανσκριτικό, θρησκευτικό κείμενο), που απευθύνει η καλλιτέχνης προς τον ινδό θεό Ganesh (με μορφή Ελέφαντα), ο οποίος που ευλογεί κάθε νέο ξεκίνημα. Προς το τέλος όμως, το φωνητικό «Να’τ», που ακούγεται, είναι ύμνος προς τον θεό Μοχάμεντ. Το αποδίδει ένας παραδοσιακός αφγανός τραγουδιστής στην περσική γλώσσα Φαρσί σε μια ηχογράφηση της UNESCO γύρω στο 1960. Ακόμη και ο τίτλος του έργου εξάλλου παρ΄ότι αποδίδεται στα αγγλικά αναφέρεται στον χρησμό 49 του I Ching, που είναι ένα αρχαίο κινεζικό μαντικό κείμενο, το οποίο λέει συγκεκριμένα: Fire in the lake: The image of Revolution (Φωτιά στη Λίμνη: Η εικόνα της Επανάστασης).

«Γεννήθηκα στην Αθήνα, σημείο συνάντησης Ανατολής και Δύσης», λέει άλλωστε η ίδια η Ελένη Μυλωνά.  «Καλωσορίζω κάθε εμπειρία που κινεί την περιέργεια και τα συναισθήματα μου και δίνει νόημα στη ζωή μου. Μέσα απ’ τη δουλειά μου προσπαθώ να οξύνω αυτή την ένταση και να τη μεταδώσω πάρα κάτω κτίζοντας γέφυρες ανάμεσα σε διαφορετικές πραγματικότητες, δημιουργώντας νέες προοπτικές, απόψεις και οράματα. Αντιμετωπίζω και καταγράφω την κάθε περίπτωση με την φωτογραφία ή το βίντεο. Το σχέδιο, η ζωγραφική και η γλυπτική μου δίνουν την δυνατότητα να αφιερώσω χρόνο και να εμβαθύνω στο αντικείμενο μου».

Το «Fire in the Lake» ειδικά, πρωτοπαρουσιάστηκε διαδικτυακά τον Ιανουάριο του 2022 και επιλέχθηκε για επίσημη συμμετοχή στο «Vaasa International Wildlife Film Festival» στη Φιλανδία και στο φεστιβάλ ταινιών μικρού μήκους “short to the point” στη Βουδαπέστη.

Καλλιτέχνιδα τη διασποράς

Κόρη της γλύπτριας Άλεξ Μυλωνά, που άφησε ένα σημαντικό έργο πίσω της, μαζί και μουσείο, και του πολιτικού Γιώργου Μυλωνά, ο οποίος διατέλεσε υπουργός της κυβέρνησης Γεωργίου Παπανδρέου πριν την χούντα, γι΄αυτό το λόγο μάλιστα είχε εξορισθεί στην Αμοργό, η Ελένη Μυλωνά ανήκει στους καλλιτέχνες της διασποράς, αφού ζει και εργάζεται στη Νέα Υόρκη. Μια πόλη που της έχει επιτρέψει τη συμμετοχή στα εικαστικά δρώμενα του ομφαλού της σύγχρονης τέχνης, καθώς και εκθέσεις της σε μεγάλα αμερικανικά μουσεία. Παράλληλα όμως περνά χρόνο και στην Αίγινα, το νησί όπου πήγαινε διακοπές στα παιδικά της χρόνια, γι΄αυτό θέλησε ν΄αποκτήσει κι ίδια ένα σπίτι εκεί, ενώ ταξιδεύει τακτικά και σε καινούργιους τόπους.

Στο έργο της χρησιμοποιεί πολλαπλές τεχνικές και υλικά, όπως η φωτογραφία, η γλυπτική, η ζωγραφική, η γεωμετρική αφαίρεση, το video και η performance. «Η performance μου επιτρέπει να εκφραστώ με τρόπο πιο προσωπικό», έχει πει η ίδια για τον τρόπο της καλλιτεχνικής της έκφρασης . «Όταν εισχωρώ και διαμελίζω ένα θέμα έχω την ανάγκη να το αντιμετωπίσω από πολλές πλευρές καταφεύγοντας σε πολλαπλά μέσα. Η τέχνη μου είναι διαδικασία ανακάλυψης της ζωής και του εαυτού μου και γίνεται εργαλείο επικοινωνίας με το κοινό. Τα έργα μου είναι τόσο αποκαλυπτικά για μένα όσο μπορεί να είναι και για τον θεατή».

Ατομικές εκθέσεις της έχουν παρουσιασθεί στο MoMA PS1 ΝΥ, στο Μουσείο Μπενάκη  Πειραιώς, στην Gallerie Francoise Heitsch στο Μόναχο, στο Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης Ιλεάνα Τούντα, στη Γκαλερί Ζουμπουλάκη και στο Ίδρυμα Ελληνικού Πολιτισμού ΝΥ. Έχει εκθέσει σε πολλά μουσεία και αίθουσες τέχνης, όπως EMST, MOMus, Μουσείο Αλεξ Μυλωνά, ΜΣΤ Κρήτης, ΜMCA Skopie, Cooper Union NY Queens Museum ΝΥ, Ellis Island Museum ΝΥ, Gaasbeek Castle  και Belgian Gallery, Βέλγιο,  Shiva Gallery ΝΥ,  Schrοpf Gallery Σικάγο και Konica Plaza Τόκυο.

Η Ελένη Μυλωνά συμμετείχε στην πρώτη Μπιενάλε της Αθήνας Destroy Athens, στην 7η Μπιενάλε Θεσσαλονίκης και στη Μπιενάλε του Cannakale Osnabruck Γερμανία. Έχει συνεργαστεί με σημαντικούς επιμελητές και έργα της βρίσκονται σε πολλές ιδιωτικές και δημόσιες συλλογές.

Διαβάστε επίσης

«Συγγνώμη για τη ματαιοδοξία μου». Όταν διάσημοι συγγραφείς σχολιάζουν τον εαυτό τους