Δημήτρης Δασκαλόπουλος: Η συλλογή πρέπει να έχει μέλλον πέρα από τη ζωή μου

«Ποτέ δεν ένιωσα ως ιδιοκτήτης έργων τέχνης. Ανήκουν για πάντα στους δημιουργούς τους»

Ο μεγάλος συλλέκτης Δημήτρης Δασκαλόπουλος δεν παύει να ξαφνιάζει. Έχοντας συνταράξει τον κόσμο της τέχνης διεθνώς με την εντυπωσιακή του κίνηση να δωρίσει τη συλλογή του σε τέσσερα μουσεία σε τρεις χώρες και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού, μεταξύ των οποίων και το Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, δηλώνει με απλά λόγια τη φιλοσοφία του: «Ένα έργο τέχνης έχει νόημα μόνον αν το βλέπει κανείς, αν αλληλεπιδρά με τον θεατή και του δημιουργεί συναισθήματα». Σε πλήρη αντίθεση με συλλογές που μπορεί να περιλαμβάνουν αριστουργήματα, αλλά δεν τα απολαμβάνουν ούτε καν οι κάτοχοί τους και που συχνά χρησιμοποιούνται απλώς και μόνον ως περιουσιακά στοιχεία.

Μιλώντας στο Artnet News αμέσως μετά την ανακοίνωση της δωρεάς, πριν από δύο ημέρες σε μια τελετή παρουσία του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη, ο Δημήτρης Δασκαλόπουλος  εκφράζει την κατασταλαγμένη του άποψη για τον προορισμό μιας συλλογής, σε ό,τι τον αφορά ασφαλώς.

«Το φυσικό τέλος είναι η δωρεά αυτών των έργων τέχνης εκεί που θα έχουν τη δυνατότητα να τα δουν πολλοί άνθρωποι και θα διατηρηθούν καλύτερα αλλά και σε διάλογο με τους ανθρώπους στο μέλλον», όπως είπε. «Σε δημόσια μουσεία, τίποτα άλλο».

Ο αποχωρισμός

Ο αποχωρισμός, όμως, του μεγαλύτερου μέρους της συλλογής του, την οποία άρχισε να συγκροτεί από το 1994, μπορεί να έχει και συναισθηματική φόρτιση. Κάτι που επιβεβαιώνει και ο ίδιος. «Έχω σχέση με κάθε έργο», λέει. Ωστόσο η δωρεά τους, είναι κάτι πολύ πιο πιστό στη φιλοσοφία του, από το να κρατά τα έργα μόνον για τον εαυτό του.

Θυμίζουμε ότι πρόκειται για περισσότερα από 350 έργα τέχνης 142 καλλιτεχνών, που θα εγκατασταθούν σε νέα σπίτια: Τα 140 στο Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, περίπου 100 από κοινού στο Γκούγκενχαϊμ της Νέας Υόρκης  και το Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης του Σικάγου και 110 στην βρετανική Tate. Πολλά από αυτά τα έργα δημιουργήθηκαν από μερικούς από τους σημαντικότερους σύγχρονους καλλιτέχνες των τελευταίων δεκαετιών: Μαρίνα Αμπράμοβιτς, Μάθιου Μπάρνι,  Άιζακ Τζούλιεν, Γιάννης Κουνέλλης, Σάρα Λούκας,  Πολ Μακάρθι, Στιβ ΜακΚουίν, Λουίζ Μπουρζουά, Μόνα Χατούμ, Έλεν Τσάντγουικ, Ρόμπερ Κόντερ και πολλοί άλλοι.

Η συλλογή, εξάλλου, έχει περιοδεύσει σε μερικά από τα κορυφαία ιδρύματα του κόσμου, όπως την γκαλερί Whitechapel του Λονδίνου, το Μουσείο Γκούγκενχαϊμ στο Μπιλμπάο και στην  Εθνική Πινακοθήκη Μοντέρνας Τέχνης της Σκωτίας στο Εδιμβούργο.

Το μέλλον της συλλογής

«Δεν είμαι καλλιτέχνης. Δεν μπορώ να σχεδιάσω ούτε ένα τετράγωνο. Αλλά η συλλογή είναι αυτό, που εκφράζω εγώ για τη σύγχρονη τέχνη. Η συλλογή είναι δική μου δημιουργία», όπως είπε ο Δημήτρης Δασκαλόπουλος στη συνέντευξή του. Για να προσθέσει: «Αλλά η συλλογή πρέπει να έχει μέλλον πέρα από τη ζωή μου. Και τα έργα τέχνης πρέπει να έχουν μια ζωή πέρα από αυτήν».

Η ιδέα για δωρεά της συλλογής προέκυψε το 2014 κατά τη διάρκεια μιας συνέντευξης, η οποία, όπως είπε ο συλλέκτης ανησύχησε την ομάδα του, όταν έμαθε τα νέα. Στη συνέχεια όμως, απαιτήθηκε πολύς χρόνος, προκειμένου για να πραγματοποιήσει την ιδέα του, λόγω της περίπλοκης διαδικασίας αλλά και γιατί ήθελε όλα να γίνουν σωστά. «Ήταν ενδιαφέρον, αλλά ταυτόχρονα και μια δύσκολη άσκηση για να ολοκληρωθεί», όπως είπε.

Το μήνυμα 

Σε κάθε ίδρυμα εξάλλου, δόθηκε ο απαιτούμενος χρόνος, ώστε να εξετάσει τα αρχεία του για να αποφευχθεί η επανάληψη των έργων, που βρίσκονται ήδη στις συλλογές τους. Είχαν όμως επίσης την δυνατότητα να αρνηθούν κάποια έργα, που δεν είχαν τους πόρους να τα συντηρήσουν, όπως εγκαταστάσεις μεγάλης κλίμακας, που ο Δασκαλόπουλος παραδέχτηκε, ότι «είναι δύσκολο να διαχειριστεί, ακόμη ένα μεγάλο, καλά εξοπλισμένο μουσείο».

Η δωρεά συνοδεύεται επίσης από τη δημιουργία ενός δικτύου επιμελητών, με ειδικές θέσεις στην Tate, το Guggenheim και το Μουσείο του Σικάγου  (από κοινού)  ενώ το ΕΜΣΤ θα λάβει πρόσθετη επιμελητική υποστήριξη. Στόχος είναι, να απευθυνθεί η δωρεά ευθέως στο κοινό μέσα από διεθνείς παρουσιάσεις και εκθέσεις και μέσα από την παγκόσμια διαδικτυακή τους παρουσία.

Και όπως καταλήγει το δημοσίευμα, κάνοντας μια τόσο μεγάλη δωρεά στο πλαίσιο των πρόσφατων κρίσεων, από την πανδημία έως τον πόλεμο στην Ουκρανία, ο Δασκαλόπουλος, ιδρυτής του ΝΕΟΝ Foundation και βραβευμένος με το Βραβείο Leo της Διεθνούς Ένωσης Επιμελητών ελπίζει να υπενθυμίσει στον κόσμο, τι είναι πραγματικά σημαντικό:  

«Πολλές από τις υποθέσεις και την εμπιστοσύνη που έχουμε για την παγκόσμια τάξη και τις ανθρώπινες αξίες… όλα αυτά αμφισβητούνται», είπε. Η δωρεά «είναι ένα καλό, επίκαιρο μήνυμα για να θυμόμαστε τη διαχρονικότητα της τέχνης και τη σημασία της για τον άνθρωπο. Αυτή είναι μια χειρονομία σε αντίθετη κατεύθυνση από την καταστροφή που συμβαίνει στον κόσμο».

Διαβάστε επίσης:

Ανοίγει το Σάββατο το νέο Αρχαιολογικό Μουσείο Χανίων – Πρώτη φορά ολόκληρη η Συλλογή Μητσοτάκη

Κυριάκος Μητσοτάκης: Η σπουδαία δωρεά του μεγάλου συλλέκτη Δημήτρη Δασκαλόπουλου