Δήμητρα Τσαγκάρη στο mononews: Το όραμα του Γιάννη Κωστόπουλου και η σπάνια συλλογή νομισμάτων 

Πώς είναι να ζείτε ανάμεσα σ΄αυτά τα μικρά-μικρά αντικείμενα, που μπορεί να κοστίζουν και χιλιάδες, είχα ρωτήσει πριν από μερικά χρόνια την Δήμητρα Τσαγκάρη, όταν βρέθηκα στο γραφείο της στον πέμπτο όροφο του κτιρίου της Alpha Bank.

Άνοιξη προχωρημένη ήταν, αργά το μεσημέρι, αλλά εκείνη βρισκόταν ακόμη εκεί, φύλακας  άγγελος του θησαυρού των νομισμάτων, που αποτελούν τη συλλογή της Τράπεζας, μιας από τις σημαντικότερες διεθνώς και για το πλήθος της, αφού αριθμεί περί τα 11.000 κέρματα από τον αρχαίο ελληνικό κόσμο αλλά και για την σπανιότητά της.

«Είναι η οικογένειά μου» μου είχε απαντήσει. «Είμαι τόσο συνδεδεμένη μ’ αυτή τη συλλογή, που πολλές φορές την αισθάνομαι και δική μου. Είναι σαν να είναι η οικογένειά μου».

Άνοιξε κατόπιν ένα λεπτό συρταράκι γεμάτο με θήκες, όπου βρίσκονταν τα περίφημα τετράδραχμα του Μεγάλου Αλεξάνδρου και τα μικρά, ασημένια δισκάκια αποκαλύφθηκαν στα μάτια μας.

Με τον Δία καθισμένο στο θρόνο του στην μία όψη τους και την κεφαλή του Μεγάλου Αλεξάνδρου στην άλλη. Η ιστορία μπροστά μας με συνοπτικές διαδικασίες.

Ο μακεδόνας στρατηλάτης και η πορεία του στην Ανατολή, οι μάχες, οι κατακτήσεις, οι άνθρωποι, όλα «γραμμένα» πάνω σ΄ αυτά τα νομίσματα με κοπές από διαφορετικά κάθε φορά νομισματοκοπεία να σηματοδοτούν μεγάλα ιστορικά γεγονότα. Γιατί αυτό είναι τα νομίσματα. Ένα εικονογραφικό μάθημα ιστορίας, η πληροφορία σε συμπυκνωμένη μορφή, ένα απτό νήμα σύνδεσης με το παρελθόν ή απλώς η εφεύρεση που άλλαξε τον κόσμο.

Δεν είναι λίγοι αυτοί οι λόγοι για να τα αγαπά κανείς και να τους έχει αφιερώσει τη ζωή και το έργο του.

Και η Δήμητρα Τσαγκάρη, επιμελήτρια της Νομισματικής Συλλογής της Alpha Bank από το 2002 το πράττει καθημερινά χρόνια τώρα, από τότε που γνώρισε και ερωτεύθηκε το νόμισμα, φοιτήτρια ακόμη ως σήμερα, μέσα από τη υλοποίηση σημαντικών εκθέσεων και εκδόσεων –η τελευταία με τίτλο το «Χρήμα», μια συνεργασία της Alpha Bank με το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης προκάλεσε αίσθηση για την δυναμική και την πρωτοτυπία της- αλλά βέβαια και μέσα από τα καινοτόμα εκπαιδευτικά προγράμματα της Τράπεζας, που μετέδωσαν τη γνώση για το νόμισμα σε παιδιά και νέους σε κάθε γωνιά της  Ελλάδας.

Μια δραστηριότητα, που επιβραβεύθηκε μάλιστα το 2019 με το Αριστείο Εταιρικής Υπευθυνότητας. «Είναι όνειρό μου η εκπαίδευση της νέας γενιάς», λέει άλλωστε η ίδια. «Γιατί το νόμισμα σε μαθαίνει να παρατηρείς, να ερμηνεύεις, να αμφισβητείς, να βγάζεις συμπεράσματα. Είναι πολύ σημαντικό λοιπόν, να μάθουν οι νέοι να σκέπτονται, το γιατί και το πότε. Κάτι που μπορεί να γίνει με αφορμή το νόμισμα, το μέσον συναλλαγής».

Εξέχοντες μέντορες

Αρχαιολόγος ήθελε να γίνει από μικρή, έτσι όταν έφθασε η ώρα για τις Πανελλήνιες είχε δηλώσει μία μόνον σχολή, το Τμήμα Ιστορίας Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών. Η ειδίκευση όμως στην Νομισματική ήταν αποτέλεσμα της ευτυχούς συγκυρίας να βρεθεί κοντά σε δύο κορυφαίες μορφές της επιστήμης, την Μάντω Οικονομίδου και τον πρόσφατα αποβιώσαντα Γιάννη Τουράτσογλου.

Όπως λέει «ειδικά ο Τουράτσογλου, που ήταν δάσκαλος και πατέρας και φίλος μας, ήταν αυτός που μας μετέδωσε την αγάπη για το νόμισμα.  Όλοι όσοι περάσαμε εκείνη την εποχή από το Νομισματικό Μουσείο ερωτευθήκαμε την Νομισματική χάρις σ΄αυτόν τον άνθρωπο».

Για να ακολουθήσουν όμως, δύο ακόμη μεγάλοι σταθμοί στη ζωή της, που ορίσθηκαν από εξέχουσες προσωπικότητες και καθόρισαν την πορεία της. Τον μεγάλο νομισματολόγο Ολιβιέ Πικάρ, για πολλά χρόνια διευθυντή της Γαλλικής Σχολής στην Αθήνα, τον άνθρωπο που την προέτρεψε να εμβαθύνει τις γνώσεις της στο νόμισμα και να κάνει το διδακτορικό της μαζί του στη Σορβόννη.

Και βέβαια τον Γιάννη Κωστόπουλο, εμβληματική προσωπικότητα στον τραπεζιτικό τομέα, γενικότερα όμως, γνώστη και λάτρη της ιστορίας και της τέχνης, και φυσικά τον δημιουργό της Νομισματικής  Συλλογής της Alpha Bank.

«Οραματιζόταν τη δημιουργία μίας σπάνιας συλλογής  νομισμάτων με τον επαναπατρισμό της εθνικής μας κληρονομιάς, όπως έλεγε ο ίδιος. Και το έκανε πράξη αποκτώντας, σπουδαία δείγματα της αρχαίας σφραγιστικής με σκοπό να αναδείξει την έκταση και τη διάδοση του ελληνικού πολιτισμού», λέει η Δήμητρα Τσαγκάρη.

«Γιατί δεν υπάρχει άλλη τράπεζα στην Ελλάδα, που να έχει συλλογή αρχαίων νομισμάτων, δημιουργημένη  με συστηματικές αγορές και βάσει ετήσιου προϋπολογισμού επί μισό αιώνα. Αυτό δεν το έχει κάνει καμία άλλη τράπεζα. Γι΄αυτό δεν είναι ο τραπεζίτης, είναι ο άνθρωπος Γιάννης Κωστόπουλος που δημιούργησε τη συλλογή».

Ο συλλέκτης Γιάννης Κωστόπουλος

 Αρχές της δεκαετίας του ’70, άρχισε να στήνεται αυτή η συλλογή, όταν με δική του πρωτοβουλία αγοράστηκαν από έλληνες συλλέκτες δύο συλλογές αρχαίων νομισμάτων. Η αγάπη του για το νόμισμα είχε αρχίσει από νεαρή ηλικία και κράτησε μια ζωή.

«Οι επιλογές του Κωστόπουλου δεν ήταν τυχαίες. Είχε γνώσεις, διάβαζε επιστημονικά εγχειρίδια, κρατούσε σημειώσεις, συζητούσε με έλληνες και ξένους νομισματολόγους, όπως με τον Ζωρζ Λε Ριντέρ, έναν από τους μεγαλύτερους νομισματολόγους του κόσμου και εξέφραζε την άποψή του για θέματα που απασχολούσαν την επιστήμη της Νομισματικής.

Ρωτούσε κι εμένα συχνά, όταν με καλούσε συχνά στο γραφείο του ή μου έδινε βιβλία στα οποία είχε υπογραμμισμένες λέξεις και ερωτηματικά, λέγοντάς μου: Πάρτο  για homework, θα τα πούμε από εβδομάδα», λέει η Δήμητρα Τσαγκάρη.  Και θυμάται επίσης την αγάπη του, κυρίως για τις αθηναϊκές γλαύκες:

«Του άρεσε η Αθηνά που απεικονίζεται πάνω τους και συχνά, όταν ερχόταν στο γραφείο, μου ζητούσε να δει την ‘‘Αθηνά με το αρχαϊκό μειδίαμα και τον κατ΄ενώπιον οφθαλμόν’’, διότι γνώριζε πολύ καλά και τους όρους. Δεν είναι τυχαίο, που η πρώτη έκθεση της Νομισματικής Συλλογής της Alpha Bank το 2007 στο Μουσείο Μπενάκη, το «Νόμισμα ελληνικόν» είχε την γλαύκα ως εικονογραφική ταυτότητα.

Και ούτε είναι τυχαίο, που το εταιρικό σήμα της τράπεζας έχει πηγή έμπνευσης τον αργυρό στατήρα της Αίγινας, που ήταν η πρώτη πόλη, η οποία είχε εκδώσει νόμισμα στον ελλαδικό χώρο στις αρχές του 6ου π.Χ. αιώνα».

Το αργυρό δεκάδραχμο 

-Πριν από αρκετά χρόνια, το 2005 ο Κωστόπουλος είχε παρουσιάσει στον Τύπο με υπερηφάνεια ένα σπάνιο, αργυρό δεκάδραχμο της πόλεως των Αθηνών με την Αθηνά και την γλαύκα. Το είχε αγοράσει η Τράπεζα σε δημοπρασία έναντι 230.000 ευρώ.  Αυτό είναι το ακριβότερο νόμισμα της συλλογής;

– Ναι είναι το ακριβότερο. Αλλά να διευκρινίσω. Το αθηναϊκό δεκάδραχμο δεν είναι εξαιρετικά σπάνιο, γιατί γνωρίζουμε ότι υπάρχουν περί τα 30- 40 στον κόσμο. Το συγκεκριμένο όμως είναι περίφημο, γιατί συνδέεται με μια λαμπρή στιγμή της αθηναϊκής ιστορίας.

Όταν η Αθήνα για μία και μοναδική φορά στην ιστορία της έκοψε τόσο μεγάλο νόμισμα. Είναι σαν μετάλλιο ως προς το μέγεθος, έχει δηλαδή μεγαλύτερη διάμετρο από το τετράδραχμο, οπότε ο χαράκτης είχε την δυνατότητα να απεικονίσει στην πίσω όψη την γλαύκα με ανοιχτά τα φτερά. Δικαιολογημένα λοιπόν είναι το όνειρο κάθε μεγάλου συλλέκτη και ο Κωστόπουλος είχε καημό γι΄αυτό το νόμισμα και περίμενε καιρό για να το αποκτήσει.

Μάλιστα έκανε υπομονή ώσπου να αποκτήσει πρώτα το Νομισματικό Μουσείο το δικό του από έναν ανώνυμο δωρητή που το είχε επαναπατρίσει και έξι χρόνια αργότερα, όταν βγήκε σε δημοπρασία ένα ακόμη, τότε το αγόρασε. Γιατί έλεγε πάντα, πως η Τράπεζα δεν ανταγωνίζεται το Νομισματικό Μουσείο, το συμπληρώνει. Ετσι ήταν περήφανος και χαρούμενος και υπερήφανος, που δύο τόσο σπουδαία νομίσματα είχαν γυρίσει στην πόλη που τα εξέδωσε.

  -Αγοράζετε ακόμη νομίσματα; Εμπλουτίζεται η συλλογή;

– Βεβαίως. Μπορεί να μην υπάρχουν τα ποσά άλλων εποχών, όμως η συλλογή εμπλουτίζεται αδιάλειπτα εδώ και 49 χρόνια. Βλέπω τις δημοπρασίες και τους καταλόγους, κάνω τις προτάσεις μου και αναλόγως εγκρίνονται από την γενική διεύθυνση. 

  -Ποιο ήταν το τελευταίο νόμισμα που αποκτήθηκε;

– ‘Ηταν τρία νομίσματα: Ένα τετράδραχμο της θρακικής πόλης Αίνου, ένα δηνάριο του Αυγούστου και ένας σόλιδος του Μεγάλου Κωνσταντίνου. Επειδή η προοπτική μας είναι, για λόγους εκπαιδευτικούς, να ανασυστήσουμε όλη τη νομισματική ιστορία της χώρας, φροντίζουμε να καλύπτουμε τα κενά. Είχαμε όμως ήδη ρωμαϊκά νομίσματα και κάποια βυζαντινά αλλά επίσης μεσαιωνικά και οθωμανικά, όπως είναι τα γρόσια και οι παράδες. Και φυσικά έχουμε τα νομίσματα του νεώτερου ελληνικού κράτους, ως την τελευταία δραχμή πριν την έλευση του ευρώ. 

-Ποια ακριβώς είναι αυτή η δραστηριότητα της Νομισματικής συλλογής  της Alpha Bank σήμερα; 

-Είναι η παρουσίαση της ιστορίας μας μέσα στο χρόνο με όχημα το νόμισμα. Και μπορεί να την προσεγγίσει κάθε παιδί, ακόμη και στα πλέον απομεμακρυσμένα μέρη, όπως για παράδειγμα τη Χάλκη, την Κάσο, τη Θράκη, χάρις στην «Μουσειοβαλίτσα», την οποία είχα προτείνει το 2017 και έκτοτε ταξίδεψε σε όλη την Ελλάδα. Μάλιστα εφέτος κυκλοφορεί και δεύτερη, πάντα με την άδεια του υπουργείου Παιδείας. Δεν μπορείτε να φανταστείτε με τι ενθουσιασμό, περιέργεια, αδημονία την περιμένουν τα παιδιά, ειδικά αυτών των περιοχών. Διψούν για γνώση.

Η γνώση της ιστορίας

 -Οι άνθρωποι αγαπούν το νόμισμα ως χρήμα, αγαπούν όμως και τα αρχαία νομίσματα;

-Υπάρχουν πολλοί λόγοι για να τα αγαπήσει κανείς. Γιατί είναι η αρχή της νομισματικής μας ιστορίας, γιατί είναι η απόδειξη μιας δεδομένης ιστορικής στιγμής για την οποία δεν υπάρχουν ενδεχομένως άλλες πηγές, παρά μόνον ό,τι αποτυπώθηκε στη μικρή επιφάνεια ενός νομίσματος, επίσης για να δει την προσωπογραφία ενός προσώπου που δεν γνωρίζουμε από αλλού ή ακόμη και γιατί είναι ένα έργο τέχνης. Αυτό το τελευταίο δεν το ήξεραν βέβαια οι αρχαίοι, γι΄ αυτούς ήταν μόνον μέσο συναλλαγής. Παρ΄ όλα αυτά υπήρχαν σπουδαίοι χαράκτες, οι περισσότεροι ανώνυμοι, που δημιουργούσαν αυτές τις εικόνες στα νομίσματα.

 -Κάποιοι τα θεωρούν βαρετά. 

 -Ναι, το ξέρω. Δείχνουν βαρετά, γιατί είναι μικρά και δεν θα ασχοληθεί κανείς εύκολα μαζί τους. Όμως χάρη στην νέα τεχνολογία, υπάρχουν καταπληκτικές εφαρμογές, όπως αυτές που προέκυψαν από τη συνεργασία μας με το Ίδρυμα Τεχνολογίας Έρευνας της Κρήτης, που κάνουν τα νομίσματα εξαιρετικά ελκυστικά αναδεικνύοντας όλες τις πτυχές τους. Είναι συναρπαστική ιστορία του νομίσματος και υπάρχουν πλέον πολλοί τρόποι για να προβληθεί.

 -Σε τι μας βοηθάει η γνώση αυτής της ιστορίας; Μπορεί να μας δώσει και κάποιες απαντήσεις για τη σημερινή εποχή;

– Μελετώντας τους λόγους για τους οποίους εμφανίστηκε το νόμισμα και παρατηρώντας διαχρονικά την εξέλιξή του μπορούμε να συμπληρώσουμε κενά στης ιστορίας, να αποδείξουμε γεγονότα, να ερμηνεύσουμε φαινόμενα, που συμβαίνουν ακόμη και σήμερα στον τομέα της οικονομίας και της νομισματικής πολιτικής.

Για παράδειγμα η υιοθέτηση ενός κοινού νομίσματος από διαφορετικά κράτη, όπως το ευρώ δεν αποτελεί νέα εφεύρεση. Είναι σαν τον κοινό νόμισμα που είχαν εκδώσει οι ομοσπονδίες της αρχαιότητας, η Αχαϊκή Συμπολιτεία αίφνης. Το νόμισμα της Αθήνας εξάλλου, που ήταν τόσο ισχυρό, ώστε να είναι αποδεκτό από όλες τις πόλεις του αρχαίου κόσμου θεωρείται ως το πρώτο διεθνές νόμισμα.

Πέρα από αυτά στην αρχαιότητα το νόμισμα ήταν και το μέσο με το οποίο κάθε εκδότρια αρχή μπορούσε να περάσει ένα μήνυμα, να κάνει προπαγάνδα, να διαφημίσει ένα προϊόν και να συμβάλλει στην ανάπτυξη της οικονομίας της. Πολλές αρχαίες πόλεις απεικόνιζαν πάνω στο νόμισμά τους το καλύτερο προϊόν τους. Αίφνης η Μαρώνεια έβαζε τα σταφύλια της, για τα οποία ήταν ονομαστή, όπως και για το κρασί της. 

Όταν πέθανε εξάλλου, ο Μέγας Αλέξανδρος τα πρώτα νομίσματα, που έκοψαν οι διάδοχοί του είχαν την δική του κεφαλή επάνω τους, Όπως ο Πτολεμαίος για παράδειγμα, που κατ΄αυτόν τον τρόπο θέλησε να δείξει, ότι αυτός είναι ο νόμιμος διάδοχός του. 

– Νομίσματα υποτιμημένα ή παραχαράξεις υπάρχουν στη συλλογή;

-Δυστυχώς αρχαίες παραχαράξεις δεν έχει η συλλογή. Έχουμε όμως υποτιμημένα νομίσματα της Αθήνας από τα τέλη του 5ου π.Χ.  αιώνα, την εποχή του Πελοποννησιακού Πολέμου, όταν είχαν στερέψει και τα ορυχεία του Λαυρίου και δεν υπήρχε ασήμι. Τότε η πόλη αναγκάστηκε  να υποτιμήσει το νόμισμα, ουσιαστικά κόβοντας υπόχαλκα τετράδραχμα, δηλαδή χάλκινα κέρματα, επαργυρωμένα. Είναι τα «πονηρά χαλκία» για τα οποία μιλά ο Αριστοφάνης, τα οποία πάντως, μετά όταν έγινε αντιληπτό, αποσύρθηκαν.  

Οι συλλέκτες

-Τα έχετε συνηθίσει που τα βλέπετε όλα μαζί ή όχι;

-Δεν συνηθίζεται αυτή η εικόνα, είναι τόσα πολλά… Είναι όμως και η δεύτερη σκέψη που κάνω, ότι μπορεί ένα από αυτά να το είχε κρατήσει ο ίδιος ο Αλέξανδρος ή έστω, ένας στρατιώτης του, γιατί αυτά τα νομίσματα ήταν οι πληρωμές τους. Βάζω λοιπόν τα γάντια, που μου έχει δώσει ο συντηρητής και καθώς τα πιάνω, γυρνάω αιώνες πίσω, χιλιετίες ουσιαστικά. Όχι, δεν τα έχω συνηθίσει ακόμη, άλλωστε κάθε φορά ανακαλύπτω καινούργια πράγματα.

– Για ένα άνθρωπο που ασχολείται με το νόμισμα και τη συλλογή του και το αγαπά όπως εσείς, δεν είναι απογοητευτικό, ότι σήμερα τείνει να εξαφανιστεί; Οι άνθρωποι του μέλλοντος, όταν αναφέρονται στον 21ο αιώνα θα συλλέγουν κάρτες; 

-Γιατί όχι, οι εποχές αλλάζουν, η τεχνολογία μπαίνει πολύ βαθιά στη ζωή μας. Βέβαια είναι απογοητευτικό να εξαφανίζεται το ίδιο το αντικείμενο, το νόμισμα που φέρει την επίσημη σφραγίδα του κράτους. 

-Αληθεύει ότι τα νομίσματα είναι ένα συλλεκτικό πάθος; 

-Υπάρχει πράγματι πάθος στη συλλογή νομισμάτων, διαχρονικά. Γιατί από παλιά οι άνθρωποι συνέλλεγαν νομίσματα και σχημάτιζαν συλλογές. Δεν είναι τυχαίο, που ακόμη και σήμερα κεντρικές τράπεζες σε πολλές χώρες, όπως και η Τράπεζα της Ελλάδος, εκδίδουν κάθε χρόνο συλλεκτικά νομίσματα. Γιατί υπάρχει κοινό, υπάρχουν παθιασμένοι συλλέκτες, οι οποίοι θέλουν να κρατήσουν την στιγμή, την ανάμνηση, αυτό που είναι χαραγμένο σ’ αυτήν την τόσο μικρή επιφάνεια.

-Αν θα ήθελε κάποιος να γίνει συλλέκτης νομισμάτων τι θα τον συμβουλεύατε;

– Δεν είναι ένα φθηνό χόμπι μια νομισματική συλλογή, επομένως θα έλεγα ότι θα πρέπει κατ΄αρχάς να είναι έτοιμος να διαθέσει πολλά χρήματα. Επίσης θα πρέπει να την οριοθετήσει χρονικά και γεωγραφικά και θα πρέπει να έχει πάντα στο μυαλό του, ότι η καλή συλλογή απαιτεί γνώση και υπομονή. 

Τα «παιδιά»   

  -Ζωντανεύουν καμιά φορά τα νομίσματα;

-Και βέβαια ζωντανεύουν. Και μπορεί να ζητούν προστασία. Όπως το 2012 με την πυρκαγιά στο κτίριο της Τράπεζας, τότε που κάηκε και το Αττικόν. Θυμάμαι ότι ήταν Δευτέρα πρωί όταν πήγα στην Πανεπιστημίου και είδα το κτίριο να βγάζει μαύρους καπνούς. Δεν μπορώ να σας περιγράψω το συναίσθημα, γιατί ένιωθα, ότι εκεί μέσα ήταν η οικογένειά μου, ότι καιγόταν το σπίτι μου. Τα «παιδιά» μας βέβαια ήταν άθικτα, έτσι τα πήραμε και τα βγάλαμε από την πίσω πόρτα για να τα ασφαλίσουμε σε ένα άλλο σημείο. ΄Ηταν δραματικές στιγμές αυτές που ζήσαμε. Ήταν εκεί και ο κ. Μαντζούνης διευθύνων σύμβουλος τότε της Τράπεζας κι ο κ. Κωστόπουλος συνέχεια κοντά μας.

-Το νόμισμα είναι στη ζωή σας και την καθημερινότητά σας. Πιστεύετε ότι μπορεί να σας κάνει να βλέπετε τα πράγματα διαφορετικά;

-Με έχει κάνει να παρατηρώ περισσότερο τις λεπτομέρειες σε κάθε τι γύρω μου. Είναι μια συνήθεια που αποκτήθηκε βλέποντας τις πληροφορίες που υπάρχουν σε κάθε νόμισμα, που πέρα από την κεντρική εικόνα του έχει σύμβολα, μονογράμματα, μικρές –μικρές παραστάσεις κρυμμένες και δυσδιάκριτες, οι οποίες όμως κάτι σημαίνουν.  

-Υπάρχει κάποιο που αγαπάτε περισσότερο; 

-Το τετράδραχμο της Σικελικής Νάξου. Ένα νόμισμα- ύμνος στο Διόνυσο που απεικονίζεται στην πρόσθια όψη του ενώ στην πίσω υπάρχει μία τολμηρή παράσταση Σάτυρου, που είναι γυμνός και κάθε οκλαδόν πίνοντας κρασί από έναν κάνθαρο, προφανώς μάλιστα είναι και λίγο μεθυσμένος. Αποδίδεται όμως με τόση λεπτομέρεια το σώμα του, που θεωρώ απίστευτο πώς ένας χαράκτης κατόρθωσε να το πετύχει αυτό σε μία μεταλλική επιφάνεια, που έχει διάμετρο λιγότερο από 23 χιλιοστά.

 -Αν είχατε έναν απεριόριστο προϋπολογισμό, τι θα θέλατε να αποκτήσετε για τη συλλογή;

-Τον χρυσό στατήρα της πόλης των Αθηνών και ένα αργυρό δεκάδραχμο του Μεγάλου Αλεξάνδρου, το περίφημο δεκάδραχμο του Πώρου. Και τα δύο όμως είναι εξαιρετικά σπάνια και τα ελάχιστα που υπάρχουν _ ένα-δύο από το καθένα_ κοσμούν ήδη κρατικές συλλογές. Έτσι δεν πιστεύω ότι εύκολα θα βγει κάτι στο εμπόριο ή ότι θα έχουμε την τύχη να βρεθεί σε μία ιδιωτική συλλογή. 

Τρία νομίσματα, τρεις ιστορίες

-Θα μπορούσατε να ξεχωρίσετε τρία νομίσματα της συλλογής για την ιδιαιτερότητά τους και να πούμε την ιστορία τους;

– Θα μπορούσα να μιλήσω για τα δεκάδραχμα των Συρακουσών που θεωρούνται από τα πολυτιμότερα νομίσματα της συλλογής,  παρ’ ότι δεν είναι πολύ σπάνια.  Έχουν το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό όμως, να διασώζουν ονόματα των χαρακτών τους, του Ευαίνετου και του Κίμωνα, όπως αναφέρεται σε δύο από αυτά. Αλλά και η εξαιρετική παράσταση πάνω στα νομίσματα της νύμφης Αρέθουσας περιτριγυρισμένης από δελφίνια φέρνει στο νου το μύθο του Αλφειού, που την ερωτεύθηκε και για να την βρει, πέρασε την Αδριατική και έφθασε στην νήσο Ορτυγία όπου ενώθηκε μαζί της. Κάτι που έμαθαν οι Κορίνθιοι και ίδρυσαν εκεί μία αποικία, που έμελλε να γίνει από τις σημαντικότερες πόλεις της Σικελίας.  

Ένα άλλο νόμισμα είναι το τετράδραχμο του Κλεομένη της Σπάρτης, σπάνιο αυτό, καθώς υπάρχουν μόνον δέκα γνωστά στον κόσμο.  Μ’ αυτό το νόμισμα  πολλές φορές θυμάμαι τον Καβάφη που στα ποιήματά του «Άγε, ω βασιλεύ Λακεδαιμονίων» και «Εν Σπάρτη» αφηγείται την ιστορία του Κλεομένη, μιας από τις σημαντικότερες προσωπικότητες του 3ου αιώνα π.Χ. και της μητέρας του Κρατησίκλειας βέβαια. 

Όπως εξαιρετικό είναι και το νόμισμα του Κοινού των Αρκάδων, έναν στατήρα, που στην πρόσθια όψη του έχει την κεφαλή του Λύκιου Δία και στην πίσω τον Πάνα, καθισμένο σε βράχο. Τα τρία γράμματα «Ο Λ Υ», που είναι χαραγμένα πάνω του παραπέμπουν στην Ολυμπία, υπενθυμίζοντας την ιστορία, που για μία και μοναδική φορά, το 365 π.Χ. οι Αρκάδες δεν επέτρεψαν στους κατοίκους της Ήλιδας να οργανώσουν τους Ολυμπιακούς Αγώνες. 

Ήταν τόση η υπερηφάνεια τους γι’ αυτό, που για μία και μοναδική φορά εξέδωσαν τόσο μεγάλο νόμισμα, ενώ κάλεσαν και σπουδαίο καλλιτέχνη για να χαράξει την κεφαλή του Δία, που πράγματι είναι εξαιρετικής τέχνης.