Δέσποινα Μπογδάνη Σουγιούλ: Ο παππούς μου ο γίγαντας

Η Δέσποινα Μπογδάνη Σουγιούλ γράφει για τον Μίκη Θεοδωράκη. Αλλά απευθύνεται στα παιδιά. Το παιδικό βιβλίο Ο παππούς μου ο γίγαντας (εκδ. Υδροπλάνο), συγκαταλέγεται στις υποψηφιότητες για τα επικείμενα κρατικά βραβεία λογοτεχνίας, στην αντίστοιχη κατηγορία. Διότι πρόκειται για την ειδικότητά της: Πάνω από δέκα πέντε χιλιάδες παιδιά πέρασαν από τα χέρια της στα τριάντα δύο χρόνια που διδάσκει μουσική στο Κολλέγιο Αθηνών, στο Μποδοσάκειο δημοτικό.

Ανάμεσα στις διδακτικές ώρες, κατάφερε με χειμαρρώδη και ενθουσιώδη λόγο, να εξηγήσει πώς έφτασε σε αυτή τη διάκριση. Φυσικά, τον Μίκη Θεοδωράκη τον είχε γνωρίσει από τον παππού της τον Μιχάλη Σουγιούλ.

«Τον είχα συναντήσει σε πολύ μικρή ηλικία όταν κάποια στιγμή χρειάστηκε να έρθει σπίτι μας για να δώσει μια συνέντευξη για τον Μιχάλη Σουγιούλ. Τον αντίκρυσα να στέκεται μπροστά στην πόρτα μας ένας Γίγαντας αληθινός και η πρώτη μου αντίδραση ήταν να κρυφτώ πίσω από τη φούστα της μαμάς μου.

Το κλείσιμο όμως αυτής της συνάντησης μας βρήκε αγκαλιά να λέμε ιστορίες και τραγούδια και εγώ να τον παρακαλώ να καθίσει μαζί μου λίγο ακόμα».

Πάνω από όλα η Αγάπη

Αλλά αξίζει να αναφερθεί κανείς στο βιβλίο:

Μέσα στη νύχτα, ο εγγονός Μίκης αποδρά από το σπίτι του. Αναζητά το δέντρο που είχε φυτέψει ο γίγαντας παππούς του. Κάτω από τη σκιά του, έγραψε τα θρυλικά τραγούδια του.

Αλλά το βιβλίο αυτό, η Δέσποινα Μπογδάνη Σουγιούλ δεν το γράφει με διάθεση διδακτική ούτε παραθέτοντας μόνο ξερά πραγματολογικά στοιχεία.

Πρόκειται για γραφή αφαιρετική με τόνο ποιητικό.

Δεν στέκεται μόνο στη μουσική του, που άλλοτε ξεχύνεται σαν χάδι άλλοτε σαν κραυγή. Κυρίως εξυμνεί τις πανανθρώπινες αξίες του: Ελευθερία, Δικαιοσύνη, Ισότητα, Ειρήνη, Φιλία. Και όπως γράφει ο Απόστολος Παύλος προς Κορινθίους, «μείζον δε τούτων η Αγάπη». Όμως, ο μικρός Μίκης δεν φτάνει απρόσκοπτα στο λιβάδι της αρετής. Πρέπει πρώτα να τσακίσει τον γίγαντα τον τύραννο, που ορθώνεται μπροστά του.

Διαβάζοντας λοιπόν το παραμύθι της, ένα μικρό παιδί σεργιανίζει κάπου ανάμεσα στο όνειρο και στο πραγματικό. Έμμεσα συλλαμβάνει τα νοήματα, με λυρισμό και ενεργοποιημένη συγκίνηση.

Κάπως έτσι φτάνει μαζί με τον μικρό Μίκη στους καρπούς της Καλοσύνης για να ενωθεί με τον Μάνο, τον Οδυσσέα, τη Μαρία, τη Μελίνα.

«Έχεις δίκιο εγγονέ… Τελικά πάντα θα υπάρχουν άνθρωποι που θα σου απλώνουν το χέρι κι εσύ θα τους απλώνεις το δικό σου», συμπεραίνει η Δέσποινα Μπογδάνη Σουγιούλ.

Ιστορίες από την Ιστορία

Προτρέχει λίγο στη συζήτηση και απαντά από μόνη της στις ερωτήσεις που δημιουργεί το βιβλίο της:

«Τι με παρακίνησε να γράψω την ιστορία; Η αγωνία και η ανάγκη. Ξέρετε ως εκπαιδευτικός πάντα θέλω να μιλάω στα παιδιά για σπουδαίες προσωπικότητες της τέχνης.

Πώς όμως μπορεί κάποιος να μιλήσει στα παιδιά 6 ή 8 ετών για τους μύθους αυτούς της τέχνης; Ποια είναι εκείνα τα στοιχεία που θα διαλέξει να μοιραστεί μαζί τους ή θα πρέπει να κρύψει; Ο μόνος τρόπος για να το κάνει αυτό είναι να φτιάξει ιστορίες από την ιστορία του και να τους μιλήσει με τον τρόπο εκείνο αντιλαμβάνονται και καταλαβαίνουν καλύτερα.

Έτσι, με τσέπες γεμάτες ιστορίες από την ιστορία του Μίκη όπως είπα θέλησα να μιλήσω στα παιδιά όχι μόνο για το έργο του και τη ζωή του αλλά και για ένα αξιακό σύστημα που μοιάζει με ένα δέντρο. Ένα δέντρο που φύτεψε ο ίδιος στην στην κοινωνία μας και που μας δίνει καρπούς που ποτέ δεν πέφτουν, δεν μαραίνονται. Καρπούς που μιλούν για την αξία της ελευθερίας, της δικαιοσύνης, της φιλίας, της ισότητας, της αγάπης».

Και ο δικός της παππούς;

Έτσι απλώνει και η ίδια το χέρι προσπαθώντας να μυήσει τα παιδιά στην πιο αφαιρετική όλων των τεχνών, τη Μουσική.

Η τεράστια μουσική παιδεία της ξεκινάει εξ απαλών ονύχων, από μια καλή ζαριά της τύχης. Να έχει παππού γίγαντα, τον θρυλικό Μιχάλη Σουγιούλ (1906 – 1958).

Και πώς να ένιωθε άραγε και η ίδια ως παιδί ακούγοντας στα χείλη όλων των Ελλήνων τους στίχους του παππού της: «Ασ’ τα τα μαλλάκια σου», «Ο μήνας έχει εννιά», «Ας ερχόσουν για λίγο», «Άρχισαν τα όργανα», «παιδιά της Ελλάδος παιδιά», «Το τραμ το τελευταίο», μεταξύ άλλων (και κινηματογραφικών τραγουδιών). Μουσικός υπήρξε και η μητέρα της, η κόρη του.

Διαβάζοντας το βιβλίο της, που μοιάζει με όνειρο πυκνό, έχει την αίσθηση ότι αναφέρεται και στον δικό της παππού.

«Δε μπορεί να υπάρξουν διάδοχοι τέτοιων μεγάλων προσωπικοτήτων σήμερα όπως ήταν ο Μίκης Θεοδωράκης. Προφανώς θα βρεθούν σπουδαίοι και άξιοι δημιουργοί, καλλιτέχνες, λογοτέχνες ή ποιητές αλλά ποτέ δε θα μπορέσουν πιστεύω να αντικαταστήσουν τους μύθους σαν εκείνον ή σαν τον Οδυσσέα Ελύτη.

Ίσως γιατί είναι και οι εποχές που γεννούν ή πνίγουν άλλες φορές τέτοιες προσωπικότητες. Ίσως είναι και οι κοινωνικοπολιτικές συνθήκες που δημιουργούν τέτοιους…είναι πολλές οι συγκυρίες και δεν είναι μόνο μία».

Η Δέσποινα Μπογδάνη Σουγιούλ γεννήθηκε στην Αθήνα και σπούδασε Πιάνο, Μονωδία και Ανώτερα Θεωρητικά στο Εθνικό Ωδείο.

Είναι απόφοιτος του Graduate School of Education, Harvard University σε τομείς όπως η διαφοροποιημένη διδασκαλία, η αξιολόγηση και η δημιουργία διαφοροποιημένης διαπολιτισμικής εκπαιδευτικής πράξης.

Απόφοιτος του Διετούς Μεταπτυχιακού Κύκλου Σπουδών Carl Orff του επιμορφωτικού κύκλου της Σχολής Μωραΐτη.

Απόφοιτος του μεταπτυχιακού κύκλου σπουδών του ΕΚΠΑ στον τομέα της Εκπαιδευτικής Ψυχολογίας.

Πώς μια δασκάλα ενεργοποιεί τις Μούσες

Μακρύς ο δρόμος της στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση:

Από το 1992 μέχρι σήμερα είναι Καθηγήτρια Μουσικής Αγωγής στο δημοτικό σχολείο του Κολλεγίου Αθηνών.

Δίδαξε ως συνεργάτης στο Πανεπιστήμιο Αθηνών στο Τμήμα Νηπιαγωγών με θέμα τη Μουσικοκινητική Αγωγή.

Ίδρυσε και δίδαξε στο Τμήμα Μουσικοκινητικής Αγωγής για παιδιά και ενήλικες στο Ωδείο Φίλιππος Νάκας.

Έχει εκπονήσει ερευνητικά προγράμματα με θέμα τη διασύνδεση της Μουσικής Αγωγής με άλλα μαθήματα του αναλυτικού προγράμματος, την εφαρμογή αναλυτικών προγραμμάτων άλλων χωρών καθώς και τη διδασκαλία της παραδοσιακής μουσικής στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση.

Έχει συμμετάσχει σε συνέδρια, σεμινάρια και ευρωπαϊκά προγράμματα με θέμα τη διδασκαλία της Μουσικής Αγωγής στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση και το ρόλο της αφήγησης στην εκπαιδευτική πράξη. Πράγμα που αποδεικνύει και η συγγραφή διαφόρων παιδικών βιβλίων όπως, Ο παππούς μου ο γίγαντας και το Μαρία Κάλλας, Ζώντας μόνο για την τέχνη (εκδ. Πατάκη, 2023). 

Συμμετείχε στη συγγραφή των εγχειριδίων μουσικής του υπουργείου Παιδείας για την Α’, Β’, Γ’ και Δ’ δημοτικού ενώ έχει συμβάλει με πολλούς άλλους τρόπους στη διάχυση της μουσικής παιδείας.

Υπήρξε μέλος της συγγραφικής ομάδας των σεναρίων μαθημάτων της εκπαιδευτικής πλατφόρμας MITIDA και Φωτόδεντρο.

Στην καλλιτεχνική της δραστηριότητα περιλαμβάνονται:

Η ίδρυση μπάντας κρουστών και η ίδρυση παιδικής ορχήστρας και χορωδίας στο Δημοτικό Σχολείο του Κολλεγίου Αθηνών. Έχει δημιουργήσει τα παιδικά CD «Τα τραγούδια του Τριγωνοψαρούλη» και το «Βουτιά στο γαλάζιο» της ΜΚΟ Safe Water Sports ανάμεσα σε άλλα.

Παραμένει ραδιοφωνική παραγωγός της παιδικής εκπομπής «Τσέπες γεμάτες λέξεις» κάθε Κυριακή πρωί στον ραδιοφωνικό σταθμό Μεταδεύτερο.

Η μουσική σαν ποτάμι

«Η μουσική είναι μία όπως και η θάλασσα είναι μία. Μπορείς να δεις ποτάμια, ρυάκια και αλλά το σίγουρο είναι ότι η θάλασσα στην οποία θα αρμενίσεις είναι μία. Μία όμως είναι και η γλώσσα έκφρασης και επικοινωνίας που λέγεται μουσική. Μπορεί τα παρακλάδια της και οι ντοπιολαλιές αυτής της γλώσσας που λέγεται μουσική να είναι πολλές και διαφορετικές και ίσως να μην ηχούν στα αυτιά μας το ίδιο γνώριμα ή το ίδιο ωραία αλλά είναι αναγκαίο απ΄ότι φαίνεται να υπάρξουν και σιγά σιγά εφόσον δεν χρειάζεται να υπάρχουν πια να σβήνουν στο πέρασμα του χρόνου όπως κάθε τι που κάνει έναν κύκλο που λέγεται μόδα».

Η αγκαλιά των γονιών

«Η τραπ είναι ένας είδος έκφρασης και επικοινωνίας που δημιουργήθηκε γιατί η κοινωνίας μας και εμείς όλοι δημιουργήσαμε εκούσια ή ακούσια παιδιά οργισμένα, θυμωμένα που μεγάλωσαν σε αποκλίνουσες συνθήκες και εκείνα στην προσπάθειά τους να μας μιλήσουν για όλα αυτά δημιούργησαν μορφώματα τέχνης, μορφώματα ιδεολογιών. Άρα στο χέρι μας είναι να ξανακάνουμε παιδιά ευτυχισμένα, παιδιά που θα πατούν με σιγουριά στα πόδια τους και που θα ξέρουν ότι η αγκαλιά των γονιών τους και η ασφάλεια του σπιτιού τους σε κάθε στιγμή τους περιμένει».

Διαβάστε επίσης:

Δήμητρα Κολοτούρα: Η πρώτη ανδρική συλλογή Zeus & Dione

Νουριέλ Ρουμπινί: Ο δρ. Όλεθρος εντοπίζει δέκα υπεραπειλές

Έλλη Ανδριοπούλου: «Θα πέσεις εκατό φορές πριν σταθείς»