Δανάη Στράτου: Η κόρη του βιομηχάνου που έμαθε από νωρίς να έχει τους προβολείς πάνω της

Στις αρχές Οκτωβρίου, η διακεκριμένη εικαστικός Δανάη Στράτου θα παρακολουθήσει την κινηματογραφική της ενσάρκωση στην ταινία «Ενήλικοι στο δωμάτιο» του Κώστα Γαβρά και στο πλευρό του Γιάνη θα καταχειροκροτηθεί με τις κάμερες να στρέφονται εκ νέου πάνω της…

«Φαντάζομαι δύο παράλληλες οντότητες στον τρόπο με τον οποίο θεωρούμε αυτόν τον κόσμο. Υπάρχει ο κόσμος μέσα μας και ο κόσμος έξω από εμάς», σημειώνει στα άψογα Αγγλικά της η εικαστική δημιουργός Δανάη Στράτου (σ.σ. ελεύθερη ελληνική μετάφραση).

«Μέσω των αισθήσεών μας καταφέρνουμε να συνδέουμε τον εσωτερικό με τον εξωτερικό μας κόσμο. Όλη μου η ζωή, συμπεριλαμβανομένης και της επιλογής μου να γίνω καλλιτέχνης, συμπυκνώνεται σε μία απόπειρα να εξ-ερευνήσω, να κατανοήσω και να συνδέσω αυτές τις δύο παράλληλες οντότητες. Να γεφυρώσω αυτό που βρίσκεται ενδότερα με αυτό που βρίσκεται εκεί έξω. Φυσικά, τα έργα μου εκπορεύονται ή έχουν σημείο αναχώρησής τους είτε το εξωτερικό είτε τον εσωτερικό κόσμο. Αρχικά, μία ιδέα παράγεται με τη μορφή μίας εσωτερικής εικόνας η οποία εν συνεχεία πρέπει να απαντηθεί διανοητικά και να μπει σε ένα πλαίσιο. Αυτή η διαδικασία φαίνεται ότι γεννιέται μέσα στον κόσμο του υποσυνείδητου και ύστερα αναδύεται στο βασίλειο του συνειδητού. Από εκεί η πρωταρχική ιδέα αποκωδικοποιείται καθώς εξελίσσεται στη συνείδηση και καταλήγει να μεταφράζεται στο έργο τέχνης…», εξηγεί για το καλλιτεχνικό έργο της, που ουκ ολίγες φορές απόλαυσε διεθνή ακτινοβολία.

Πόρρω απέχει η εποχή όπου οι πολέμιοι του συζύγου της, Γιάνη Βαρουφάκη, εν χορώ καταδίκασαν το δημοσίευμα του γαλλικού περιοδικού Paris Match στο οποίο το γοητευτικό ζευγάρι γιόρταζε τον έρωτά του.

Η ίδια, πικρά μετανιωμένη για το όνειδος που προκάλεσε στους απανταχού Έλληνες το ρεπορτάζ που απεικόνιζε τον υπουργό να χαριεντίζεται ενώ έπαιζε την τύχη της χώρας πάνω σε τραπέζι με πράσινη τσόχα, καταδίκασε το αφιέρωμα.

Ωστόσο, αυτόφωτοι δημιουργοί, όπως η Δανάη Στράτου, δεν κινδυνεύουν να ψηλώσει ο νους τους από ρετουσαρισμένες εικόνες του εαυτού τους. Ακόμη και σήμερα που μία από τις πιο γοητευτικές ηθοποιούς, η Βαλέρια Γκολίνο, την ενσαρκώνει στην τελευταία ταινία του Κώστα Γαβρά “Ενήλικες στο δωμάτιο”, όπου ο παγκόσμιας εμβέλειας γαλλοέλληνας σκηνοθέτης μεταφέρει στο σελιλόιντ το βιβλίο του Γιάνη Βαρουφάκη «Ανίκητοι ηττημένοι», με θέμα τις ώρες των κρίσιμων διαπραγματεύσεων με την ΕΕ το 2015 όπου παιζόταν το μέλλον της Ελλάδας στα χέρια του.

Συνηθισμένη εξ απαλών ονύχων στους προβολείς

Εξάλλου, γεννημένη το 1964 σε μία από τις πιο τρανές ελληνικές οικογένειες, η Δανάη Στράτου, συνηθισμένη εξ απαλών ονύχων στους προβολείς της δημοσιότητας, έμαθε να μην τη θαμπώνουν, αλλά αντιθέτως να τους απομαγεύει.

Οι Στράτοι, μαζί με την οικογένεια Κατσάμπα απάρτιζαν την ιδιοκτησία της Πειραϊκής Πατραϊκής, μίας εκ των ισχυρότερων ελληνικών βιομηχανιών εκείνης της εποχής. Υπήρχε μάλιστα στην οικογένεια και σημαντική πολιτική φλέβα, αφού ο μεγαλύτερος θείος της Χριστόφορος είχε διατελέσει υπουργός στην κυβέρνηση Καραμανλή μετά το 1974, αλλά απεβίωσε νωρίς. Ο άλλος θείος, ονόματι Ιάσων, ζει ακόμη και επί σειρά ετών κατείχε την προεδρία του ΣΕΒ. Ο μικρότερος εκ των τριών αδερφών και πατέρας της, Φαίδωνας, περίπου 85 ετών σήμερα, παρότι δεν κατέλαβε ποτέ δημόσιο αξίωμα, παρέμενε πάντα και εκείνος το ίδιο επιχειρηματικά δραστήριος όσο και τα αδέλφια του.

Η μητέρα της Δανάης, Ελένη Πόταγα Στράτου, επίσης γλύπτρια και με δύο γάμους. Από τον πρώτο γάμο της μητέρας της, η Δανάη έχει δύο ετεροθαλείς αδελφές ενώ από τον δεύτερο γάμο της μαμάς της με τον Φαίδωνα απέκτησε άλλες δύο μικρότερες αδελφές -πρώτη από τις Στράτου η Δανάη, δεύτερη η Μαρίνα, τρίτη η Αμαλία. Στη μέση βρίσκεται εκείνη από τα πέντε παιδιά της μητέρας της. Και έκτοτε δημιουργήθηκε ακόμη μία πολιτική συγγένεια: Η αδελφή της, Μαρίνα, παντρεύτηκε τον Πέτρο Τζαννετάκη, γιο του Τζανή Τζαννετάκη βουλευτή της ΝΔ, αλλά και πρωθυπουργού στην κυβέρνηση συνεργασίας (της ΝΔ με τον Συνασπισμό) το 1989.

Στο δημοτικό ξεκίνησε τα βήματά της στην περίφημη τότε σχολή Χιλλ, αφού κατοικούσε παραδίπλα, στην Πλάκα, σε αρχοντικό ρετιρέ.

Στην έκτη δημοτικού μεταφέρθηκε στη σχολή Μωραΐτη από όπου και αποφοίτησε (απόφοιτός της και ο γεννηθείς το 1961 Γιάνης Βαρουφάκης).

Από νωρίς γινόταν λόγος για την ομορφιά της και το αστροποβόλο βλέμμα της.

Η Τέχνη αποτέλεσε πάντα ενστικτώδες καταφύγιό της, αυθόρμητος τρόπος έκφρασης της φωνής της. Παρότι δεν ανήκε ποτέ στη στρατευμένη, πολιτικοποιημένη δημιουργία, ωστόσο η Τέχνη για τη Δανάη φαίνεται να λειτούργησε πάντα ως πολιτική θέση και θεώρηση απέναντι στον κόσμο με την ευρεία έννοια.

Ύστερα από σπουδές γλυπτικής στο φημισμένο πανεπιστήμιο καλών τεχνών Central Saint Martins στο Λονδίνο, εφόρμησε στον εικαστικό κόσμο όπου πολύ σύντομα ξεχώρισε.

Κορυφαίες στιγμές αναγνώρισης της καλλιτεχνικής της ιδιοτυπίας στο διεθνές εικαστικό στερέωμα θεωρείται η συμμετοχή της στη Μπιενάλε της Βενετίας το 1999 (μεταξύ πολλών άλλων υπερεθνικών διοργανώσεων) και το βραβείο της Επιτροπής στη 18η Μπιενάλε της πόλης Σερβέιρα στην Πορτογαλία μόλις το 2015 για τη βίντεο εγκατάσταση The Globalising Wall (ελληνιστί, ελεύθερα, Ο παγκοσμιοποιών τοίχος).

Ακατάταχτη η τέχνη της, αγγίζει πάντοτε θέματα οικουμενικά και τρόπον τινά οικολογικά, μεγαλόπνοες συλλήψεις νοηματικά και κατασκευαστικά.

Δημιουργεί έργα μνημειακών διαστάσεων που προκαλούν στους θεατές παραξένισμα και τους καλούν να συμμετέχουν σε αυτά με βιωματική εμπειρία, ως ταξίδια των αισθήσεων.

Θόρυβο είχε δημιουργήσει το 1997 η εμβληματική εγκατάσταση του συλλογικού έργου Desert Breath (Ανάσα της ερήμου) της κοοπερατίβας D.A.ST. (τρεις γυναίκες): πρόκειται ίσως για το μεγαλύτερη καλλιτεχνική εγκατάσταση στον κόσμο αφού απλώνεται σε έκταση 100.000 τετραγωνικών μέτρων εκεί που η ανατολική αιγυπτιακή Σαχάρα συνορεύει με την Ερυθρά θάλασσα.

Ποιος δεν θυμάται το έργο «The River of life», που παρουσιάστηκε στην έκθεση του ΕΜΣΤ «Διαπολιτισμοί» με αφορμή τους Ολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας, φέρνοντας μέσα στο ειδικό μαύρο κυκλικό δωμάτιο στο Μέγαρο Μουσικής τους ποταμούς Δούναβη, Νείλο, Αμαζόνιο, Νίγηρα, Μισισιπή, Γιανγκ Τσε και Γάγγη. Δημιουργούσε την αίσθηση ότι κυριολεκτικά βυθίζεται κανείς στην πανανθρώπινη και άχρονη εμπειρία της φύσης.

Οι μνημειώδεις δημιουργίες και βίντεο εγκαταστάσεις της αποτελούν μέρος ιδιωτικών συλλογών ή βρίσκονται σε μουσεία, δεν θα τα συναντήσει κανείς τους τέσσερις τοίχους (όσο μεγάλο φάρδος και αν έχουν) οποιασδήποτε οικίας.

Αυτό το μεγαλοαστικό πλάσμα είχε πάντα την επιθυμία να δραπετεύει

Η ίδια έχει παραδεχτεί ότι ο Τζάρβις Κόκερ των Pulp εμπνεύστηκε από αυτήν τους στίχους του περίφημου κομματιού Common People (κοινοί άνθρωποι): εκεί εξυμνεί τον έρωτά του για ένα ιδανικό κορίτσι της υψηλής κοινωνίας με δίψα για γνώση. Την οποία όταν πρωτογνώρισε φοιτήτρια γλυπτικής στο Central Saint Martins, εκείνη δήλωσε ότι επιθυμεί να ζήσει σαν τους κοινούς ανθρώπους και έτσι ο Τζάρβις την πήγε στο σούπερ μάρκετ. Έπρεπε (όπως σημειώνει) από κάπου να αρχίσει!

Η Δανάη Στράτου βέβαια παντρεύτηκε παιδί «της τάξης της», κατά την παλιά έκφραση, τον Γιώργο Μομφερράτο, γιο του τραπεζίτη, πολιτικού (υπήρξε στενός φίλος του Κωνσταντίνου Καραμανλή) και εκδότη της Απογευματινής Νίκου Μομφερράτου που δολοφονήθηκε από τη 17Ν το 1985.

Απέκτησε την Έσμε (από το Εσμεράλντα της πρώην πεθεράς της) και τον Νικόλα, σήμερα αμφότεροι άνω των 25 ετών. Όμως, παράλληλα με τη δίκη της 17Ν, που σύσσωμη η οικογένεια Μομφερράτου παρακολουθούσε καθημερινά, δοκιμαζόταν και το μέλλον του ζευγαριού που τελικά χώρισε. Στο γνωστό εστιατόριο της Ράτκας στο Κολωνάκι, η Δανάη γνώρισε τον Γιάνη, μαζί του από το 2005.

Ως γνωστόν, το βιβλίο του Βαρουφακη εξιστορεί τη δική του εκδοχή για το ’15, τότε που δημιουργήθηκε η μεγάλη σύγκρουση με τους υπουργούς οικονομικών της ΕΕ. Υποτίθεται ότι αναλύει όλους τους γραφειοκρατικούς μηχανισμούς και τις δαιδαλώδεις, κρυψίνοες και ταυτόχρονα μη αποτελεσματικές διαδικασίες της ΕΕ που προσπαθούσε να επιβάλει το θέλω της στην Ελλάδα και εκείνος μοναχικά πραγματοποίησε τότε την “ηρωϊκή” του αντίσταση… Μετά το δημοψήφισμα βέβαια που πραγματοποιήθηκε λόγω των αντιστάσεων του Βαρουφάκη, ο Τσίπρας αντιμετώπισε τα σκούρα, άλλαξε υπουργό Οικονομικών και προχώρησε στη σήμερα διαβόητη κολοτούμπα του.

Αρκετοί κριτικοί περιγράφουν μία ταινία γυρισμένη ως επί το πλείστον σε γραφεία της ΕΕ, να δημιουργεί ασφυκτική αίσθηση και να προκαλεί μόνο θεματολογικό (και όχι κινηματογραφικό) ενδιαφέρον, σημαντικό για της κοινωνίες της ΕΕ, που σύμφωνα με την ταινία και τον Βαρουφάκη, δρα ερήμην των λαών της.

Κι όμως, μετά την πίκρα που δημιούργησε το γαλλικό ρεπορτάζ στους Έλληνες, το κορίτσι με τη μεγαλοαστική ανατροφή εγκατέλειψε το ρετιρέ της Πλάκας για ένα πιο “προσγειωμένο” διαμέρισμα στην πλατεία Μαβίλη, επιδεικνύοντας χαρακτήρα με παραδειγματική ταπεινοφροσύνη.

Ταυτόχρονα ωστόσο, στέκεται συγκινητικά στο πλευρό του Γιάνη της, καθώς συμπλέουν στα τρικυμιώδη νερά της ελληνικής πραγματικότητας.

Αποζημιώνεται ίσως από την αίγλη την οποία χαίρει ως ακαδημαϊκός και συγγραφέας στο εξωτερικό ο πρώην υπουργός Οικονομικών. Τόσο ενστερνίζεται την οπτική του που κατεβαίνει υποψήφια βουλευτής με το νεότευκτο κόμμα του ΜέΡΑ25 στις τελευταίες εθνικές εκλογές (δεν εξελέγη) κατά τα χνάρια του πατέρα της, όχι όμως στο συντηρητικό στρατόπεδο. Ως γνωστόν, Έρως ανίκατε μάχαν.

***************

Η ταινία θα κυκλοφορήσει στις ελληνικές αίθουσες στις 3 Οκτωβρίου από την εταιρία διανομής Odeon. Στις 28 Σεπτεμβρίου θα προβληθεί η πρεμιέρα της στο πλαίσιο του φεστιβάλ «Νύχτες Πρεμιέρας»