Χρώμα και φως: Το υπέροχα εμμονικό βλεμμα του Παναγιώτη Τέτση στην Εθνική Πινακοθήκη

Το ατελιέ του ήταν στον ίδιο δρόμο, όπου κάθε Παρασκευή από το 1939 γίνεται η περίφημη λαϊκή αγορά του πλέον αστικού σημείου της πόλης, του Κολωνακίου. Στην οδό Ξενοκράτους οι πωλητές άπλωναν -και απλώνουν – την φρέσκια, πολύχρωμη και μυρωδάτη πραμάτεια τους ενώ οι νοικοκυρές με τα καρότσια τους  πελάτες περιδιαβαίνουν ανάμεσα σε πάγκους με οπωρολαχανικά υπό την βροντερή ενίοτε, φωνή των εμπόρων, που διαλαλούν τα προϊόντα τους. Ο Παναγιώτης Τέτσης για τον οποίο το χρώμα και το φως έχουν παίξει πολύ σημαντικό ρόλο στην ζωγραφική του δεν μπορούσε να μην συγκινηθεί.

Τέσσερα χρόνια  του πήρε για να ολοκληρώσει την δική του «Λαϊκή αγορά» από το 1979 ως το 1983, ένα έργο σε τεράστια ταμπλό, 13 τον αριθμό και συνολικού μήκους 52 μέτρων, που ο επισκέπτης της Εθνικής Πινακοθήκης μπορεί σήμερα να θαυμάσει στην είσοδο του μουσείου, όπου εκτίθεται μόνιμα. Είναι το ίδιο έργο, που μαζί με την «Ύδρα», τον πολυζωγραφισμένο από τον σπουδαίο ζωγράφο τόπο καταγωγής του αποτελούν μία εισαγωγή για τον επισκέπτη στον κόσμο του Παναγιώτη Τέτση (1925-2016) μέσα από την μεγάλη αναδρομική έκθεση «Η εμμονή του βλέμματος» που εγκαινιάζεται την Πέμπτη 10 Απριλίου στην Αίθουσα Περιοδικών Εκθέσεων – «Ίδρυμα Αντώνιος Ε. Κομνηνός».

 Αφορμή, η επέτειος των 100 χρόνων από τη γέννηση του ζωγράφου, χαράκτη, δάσκαλου και ακαδημαϊκού, ο οποίος είχε διατελέσει πρόεδρος της Καλλιτεχνικής Επιτροπής  και πρόεδρος του Δ.Σ. της Εθνικής Πινακοθήκης ενώ υπήρξε από τους σπουδαιότερους καλλιτέχνες, που με το έργο και τη διδασκαλία τους διαμόρφωσαν την ελληνική μεταπολεμική ζωγραφική. Έτσι και ο στόχος της έκθεσης σε επιμέλεια της Έφης Αγαθονίκου δεν είναι μόνον η παρουσίαση της καλλιτεχνικής πορείας του καλλιτέχνη αλλά και η εστίαση στην ιδιαίτερη ματιά του, χάρις στην οποία, δίνοντας έμφαση στο φως και το χρώμα πραγματεύθηκε τα θέματά του.

Το εικαστικό ιδίωμα του καλλιτέχνη

Συνολικά παρουσιάζονται 160 έργα, τα περισσότερα πίνακες ζωγραφικής, χαρακτικά, ακουαρέλες και παστέλ. Όλα, τοποθετημένα σε θεματικές ομάδες προσφέρονται για μία ουσιαστική κατάδυση στο έργο του, καθώς δεν παρουσιάζονται με χρονολογική συνέχεια αλλά με μία διαδοχή, που αποσκοπεί να οδηγήσει τον επισκέπτη στην ανακάλυψη του εικαστικού ιδιώματος του καλλιτέχνη, στον τρόπο με τον οποίο παρατηρεί τον κόσμο γύρω του και τον μετουσιώνει σε έργο τέχνης όποιας μορφής.

Συχνά ωστόσο συμβαίνει αυτές οι θεματικές ενότητες να συμπίπτουν και με χρονολογικές. Για μεγάλα χρονικά διαστήματα έτσι, που διαρκούσαν  έως  και τέσσερα αν όχι περισσότερα χρόνια, μελετούσε  σχεδόν εμμονικά, ένα συγκεκριμένο θέμα με αποτέλεσμα να δημιουργούνται «σειρές», «ενότητες». Για παράδειγμα οι ποδοσφαιριστές, οι κήποι, οι μπαλκονόπορτες, οι καρέκλες, τα ναυπηγεία, τα τοπία της Σίφνου, η λαϊκή αγορά, τα τραπέζια, τα τοπία της Ύδρας, οι βάρκες, οι θάλασσες, τα πορτραίτα των φίλων, οι νεκρές φύσεις, τα πεύκα και τέλος τα βράχια της Ύδρας.

Οι ζωγραφικές αυτές σειρές πλαισιώνονταν εξάλλου, και με άλλα μέσα, όπως μελάνια, χαρακτικά και ακουαρέλες, δεδομένου ότι για τον ίδιο όλα αυτά αποτελούσαν συγκοινωνούντα δοχεία, έτσι με αυτόν τον τρόπο αυτό του δινόταν  η δυνατότητα να δει το αποτέλεσμα, στο οποίο ήθελε να καταλήξει από πολλές οπτικές γωνίες. Η επιλογή των έργων για την έκθεση έχει μάλιστα αυτήν τον σκοπό, την «εμμονική» ματιά με την οποία παρατηρούσε το περιβάλλον του και το μετουσίωνε εικαστικά αλλά και την ανάδειξη άγνωστων πτυχών της καλλιτεχνικής του παραγωγής και τεχνοτροπίας.

Έργο διακριτό και αναγνωρίσιμο

Ο Παναγιώτης Τέτσης πραγματικούς δασκάλους του θεωρούσε τον Δημήτρη Πικιώνη και τον Νίκο Χατζηκυριάκο-Γκίκα, παρ΄ότι σπούδασε βέβαια στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών κοντά στον Δημήτριο Μπισκίνη, τον Παύλο Μαθιόπουλο και τον Κωνσταντίνο Παρθένη. Μετά την Αθήνα εξάλλου, είχε ολοκληρώσει τις σπουδές του στην Σχολή Καλών Τεχνών του Παρισιού όπου διδάχτηκε την τέχνη της χαλκογραφίας ενώ η πρώτη του έκθεση ήταν το 1948.

 Ακολούθησαν πολλές στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, καθώς και επίσημες συμμετοχές σε μεγάλες διοργανώσεις, όπως  στις Μπιενάλε του Σάο Πάολο, το 1957 και το 1965 και της Αλεξάνδρειας, το 1959 και επίσης στις Διεθνείς Εκθέσεις Χαρακτικής του Λουγκάνο, το 1960 και του Τόκιο, το 1964. Το 1970 όμως, όταν ορίσθηκε εκπρόσωπος της Ελλάδας στη Μπιενάλε της Βενετίας  αρνήθηκε να συμμετάσχει λόγω της χούντας, που είχε επιβληθεί στην χώρα μας.

Από το 1951 εργάστηκε ως επιμελητής στην Αρχιτεκτονικής Σχολής του Ε.Μ.Π.,  το 1976 εξελέγη καθηγητής στη Σχολή Καλών Τεχνών, όπου διετέλεσε πρύτανης από το 1989 ενώ το 1993 έγινε μέλος της Ακαδημίας Αθηνών.  Πιστός στην παραστατική ζωγραφική και διαμορφώνοντας ένα προσωπικό εξπρεσιονιστικό ύφος ο Παναγιώτης Τέτσης απεικόνισε μοναδικά στο έργο του σκηνές της καθημερινής ζωής, προσωπογραφίες, τοπία και νεκρές φύσεις, σαφώς διακριτά και αναγνωρίσιμα χάρις στο απαράμιλλο χρώμα τους και το φως που τα διαπερνά.

Στην έκθεση «Η εμμονή του βλέμματος – Παναγιώτης Τέτσης» η πλειοψηφία των έργων προέρχεται από τη συλλογή της Εθνικής Πινακοθήκης, στην οποία περιήλθαν έπειτα από δωρεές, που πραγματοποίησε ο καλλιτέχνης μεταξύ των ετών 1997 και 2015 ενώ 64 από τα έργα ανήκουν σε ιδιωτικές ή θεσμικές συλλογές.

Info

Εθνική Πινακοθήκη – Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτσου: Λεωφ. Βασιλέως Κωνσταντίνου 50, τηλ. 214 4086201

«Η Εμμονή του Βλέμματος – Παναγιώτης Τέτσης»

Διάρκεια: 10 Απριλίου – 31 Οκτωβρίου 2025