Χορός εκατομμυρίων – Τα δέκα ακριβότερα έργα τέχνης που πουλήθηκαν στη χρονιά

   Ο Ρενέ Μαγκρίτ ανακηρύχθηκε για το 2024 ο «βασιλιάς» στην λίστα των πωλήσεων των δέκα έργων, που πέτυχαν την υψηλότερη τιμή στις δημοπρασίες της χρονιάς. Ένας ακόμη πίνακάς του βρίσκεται στην ίδια λίστα, όπως και δύο πίνακες του Κλοντ Μονέ. Επίσης Βαν Γκογκ, Κλιμτ, Γουόρχολ, Μπασκιά, Ρόθκο και Ρούσο. Και τα δέκα έργα είχαν, προφανώς, δημιουργηθεί από άνδρες ζωγράφους ενώ όπως φαίνεται, πρώτευσαν κορυφαίες στιγμές ιμπρεσιονιστών και σουρεαλιστών καλλιτεχνών. Μόνον ένα έργο εξάλλου, ξεπέρασε τα 100 εκατομμύρια δολάρια (πέρυσι ήταν δύο), τα επτά από αυτά πουλήθηκαν στη Νέα Υόρκη και τα άλλα στο Χονγκ Κονγκ, το Λονδίνο, ακόμη και στην Βιέννη.

  Αυτή είναι με λίγα λόγια η εικόνα της χρονιάς που πέρασε, όσον αφορά την κίνηση της τέχνης και αυτά είναι τα έργα και οι δημιουργοί που έφθασαν στην κορυφή.

  Μία αυτοκρατορία για ρεκόρ

  Η «Αυτοκρατορία του φωτός» του Ρενέ Μαγκρίτ, ένα εκπληκτικό έργο του 1945 ήταν ο μόνος πίνακας, που έσπασε το όριο των 100 εκατομμυρίων δολαρίων σε δημοπρασία το 2024. Παρ΄ότι η ανώτατη τιμή εκτίμησης έφθανε τα 95 εκατομμύρια η αίθουσα δημοπρασιών των Christie’s στην Νέα Υόρκη άναψε κυριολεκτικά στις 19 του περασμένου Νοεμβρίου με το έργο να ανέρχεται τελικώς στα 121,2 εκατομμύρια δολάρια, κάνοντας νέο ρεκόρ για τον Βέλγο καλλιτέχνη.

   Η λάμψη αυτού του εμβληματικού Μαγκρίτ, που απεικονίζει μία σκοτεινή σκηνή του δρόμου με ένα σπίτι, κάτω όμως από φωτεινό ουρανό, θεωρείται ότι ενισχύθηκε από την προέλευσή του: Βρισκόταν για περισσότερα από 50 χρόνια στην σπουδαία συλλογή της ρουμανο-αμερικανίδας σχεδιάστριας Μίκα Έρτεγκιουν –συζύγου του ιδρυτή της Atlantic Records – η οποία είχε αποβιώσει το 2023. Να σημειωθεί μάλιστα, ότι μια άλλη έκδοση του ίδιου έργου, που είχε φιλοτεχνηθεί από τον Μαγκρίτ το 1961 πωλήθηκε στους Sotheby’s το 2022 για 79.8 εκατ. δολάρια.

  Το βενζινάδικο – έμβλημα

  Η εικόνα ενός βενζινάδικου στην απεραντοσύνη της αμερικάνικης Δύσης ήταν αυτό που είχε γοητεύσει τον Εντ Ρούσα, το 1962 και έκτοτε τα περιέλαβε σε μία από τις πλέον σημαντικές σειρές έργων του, που «συνέβαλαν στην τολμηρή οπτική γλώσσα της δεκαετίας του 1960», όπως αναφέρθηκε από τον οίκο Christie’s. Το έργο «Standard Station, Ten-Cent Western Being Torn in Half», του 1964, που προσφέρθηκε στις 19 Νοεμβρίου με τιμή εκτίμησης τα 50 εκατ. δολάρια ανήλθε τελικώς στα 68,3 εκατομμύρια –πολύ χαμηλότερα πάντως, από το πρώτο στη λίστα.

  Ήταν ωστόσο, το τελευταίο από τα μεγάλης κλίμακας αριστουργήματα του Ρούσα της δεκαετίας του 1960, που παρέμενε σε κατοχή ιδιώτη ενώ και πάλι σε ιδιώτη περιήλθε, αγνώστων λοιπών στοιχείων.

    Η γοητεία των νούφαρων

    Ένας Μονέ δεν μπορεί παρά να κυριαρχεί στις μεγάλες δημοπρασίες, όπως έγινε και με τα «Νούφαρα» (1914–17), που πωλήθηκαν από τους Sotheby’s της Νέας Υόρκης στις 18 Νοεμβρίου. Και εδώ ξεπεράστηκε η τιμή εκτίμησης, που από τα 60 εκατομμύρια δολάρια έφθασε τα 65,5, καθώς η μαγεία του έργου του μεγάλου γάλλου ζωγράφου διασχίζει τις εποχές αλώβητη. 

 Αυτός ο κλασικός πίνακας του Μονέ με νούφαρα είναι εξάλλου, ένα από τα πιο διάσημα θέματα του καλλιτέχνη. Υπήρξε μάλιστα, το στολίδι της συλλογής της επονομαζόμενης «βασίλισσας της ομορφιάς» Σίντελ Μίλερ –μεγιστάνας στην βιομηχανία καλλωπισμού- που αποβίωσε τον περασμένο Μάρτιο. Στην συλλογή της υπήρχαν ακόμη Πικάσο, Καντίνσκι, Ματίς, Ιβ Κλάιν, Φρανσουά- Ξαβιέ και Κλοντ Λαλάν και άλλοι.

  Οι συμβολισμοί

  Προερχόμενος από τη συλλογή του ιταλού συγγραφέα Φραντσέσκο Πελίτσι αυτός ο πίνακας του Ζαν-Μισέλ Μπασκιά ήταν ένα από τα πιο πολυσυζητημένα έργα στις μεγάλες δημοπρασίες του περασμένου Μαΐου στη Νέα Υόρκη. Με εκτίμηση 40 εκατ. δολαρίων το έργο πωλήθηκε από τον οίκο Phillips για 46,4 εκατομμύρια και σύμφωνα με τους ειδικούς ανατρέχει στα πρώτα χρόνια του καλλιτέχνη στα γκράφιτι ενώ δείχνει επίσης τη βαθιά του γνώση στην ιστορία της τέχνης.

  Ο πίνακας είναι πλούσιος σε συμβολισμούς και περιλαμβάνει το μυστηριώδες μοτίβο πουλιών του Μπασκιά στολισμένο με ένα αγκάθινο στέμμα. Η χρονιά που φιλοτεχνήθηκε, το 1982, είναι γενικά αποδεκτή εξάλλου, ως το αποκορύφωμα στην καριέρα του καλλιτέχνη.

  Ένας άνδρας, μια μπαγκέτα, ένα ποτήρι

  Το 1958 ο Ρενέ Μαγκρίτ ζωγραφίζει έναν άνδρα με την πλάτη γυρισμένη στον θεατή, φορώντας ένα καπέλο μπολ. Αντίκρυ του απαλά σύννεφα ταξιδεύουν στον ουρανό  ενώ στην πλάτη του είναι ζωγραφισμένη μία μπαγκέτα και ένα ποτήρι κρασιού. Με εκτίμηση από 38 έως 63,6 εκατομμύρια δολάρια ο πίνακας «Ο οικείος φίλος» πωλήθηκε στους Christie’s του Λονδίνου τον περασμένο Μάρτιο για 42,7 εκατομμύρια.

 Είναι προφανές, ότι η αγορά  θέλει Μαγκρίτ, όπως σημειώνουν και οι Christie’s, σύμφωνα με τους οποίους «αυτή η περίοδος, που θεωρείται ως καθοριστική εποχή στο έργο του Μαγκρίτ είναι η ίδια στην οποία επρόκειτο να δημιουργήσει πολλά από τα πιο διάσημα και αγαπημένα έργα του». Το κομμάτι δεν είχε κυκλοφορήσει στην αγορά από το 1980, γεγονός που αύξησε την επιθυμία των συλλεκτών για την απόκτησή του. 

  Ένας πίνακας με ιστορία

  Το «Πορτρέτο της δεσποινίδας Λίζερ», που ζωγράφισε ο Γκούσταβ Κλιμτ, το 1917 δεν είχε εμφανιστεί για έναν αιώνα. Τον Απρίλιο όμως, πωλήθηκε στη Βιέννη από τον οίκο Im Kinsky για 35 εκατομμύρια ευρώ (εκτίμηση από 30 έως 50 εκατομμύρια ευρώ) σε έναν  αγοραστή από το Χονγκ Κονγκ, που έκανε την προσφορά του μέσω εταιρείας συμβούλων. 

(Η τιμή είναι η υψηλότερη που έχει καταγραφεί ποτέ σε αυστριακό οίκο δημοπρασιών.)

   Οι ειδικοί διαφωνούν σχετικά με την ταυτότητα του προσώπου που εικονίζεται στο έργο,  είναι γνωστό όμως, ότι προέρχεται από την οικογένεια Λίζερ, των πλούσιων εβραίων βιομηχάνων της Αυστρίας. Ο πίνακας βρέθηκε μερικώς ολοκληρωμένος στο στούντιο του καλλιτέχνη όταν πέθανε, το 1918 και δόθηκε στην οικογένεια Λίζερ. Η δεσποινίδα μπορεί να ήταν μία από τις δύο κόρες της Χενριέτε Λίζερ είτε η Χελένα, που θα γινόταν οικονομολόγος είτε η Άνι, η οποία διακρίθηκε ως χορεύτρια. Η Χενριέτε Λίζερ ήταν μία σημαντική προστάτιδα της πρωτοπορίας της τέχνης στη Βιέννη. Εκτοπίστηκε όμως, από τους Ναζί και σκοτώθηκε στο Άουσβιτς, το 1943.

   Τα πολύχρωμα λουλούδια

   Πορτοκαλί και κόκκινα λουλούδια σε πράσινη χλόη. Πόσο μπορεί να κοστίζουν; Στην δημοπρασία των Christie’s στην Νέα Υόρκη τον Μάιο έφθασαν τα 35,5 εκατομμύρια δολάρια ξεπερνώντας την τιμή εκτίμησης, που ήταν από 20 έως 30 εκατομμύρια. Αυτά τα τέσσερα πολύχρωμα λουλούδια του Άντι Γουόρχολ άλλωστε, που ξεσπούν στην επιφάνεια του καμβά αποτελούν μέρος μιας σειράς έργων του καλλιτέχνη με μεγάλη απήχηση.  

  Ο Γουόρχολ συνέλαβε την ιδέα το καλοκαίρι του 1964, ύστερα από την προτροπή ενός επιμελητή του Μητροπολιτικού Μουσείου της Νέας Υόρκης, που απογοητευμένος από την νοσηρή εμμονή του καλλιτέχνη με τον θάνατο, του πρότεινε να δοκιμάσει κάτι διαφορετικό, δείχνοντας του λουλούδια σε ένα φωτογραφικό περιοδικό. Η συνέχεια είναι γνωστή, αφού τα έργα αποτελούν από τις πλέον εμβληματικές εικόνες, που έχει δημιουργήσει. 

  Η θημωνιά στο χωριό

  Δέντρα, θάμνοι και μια μεγάλη θημωνιά στη μέση. Το έργο του Κλοντ Μονέ «Θημωνιές στο Ζιβερνί» του 1893 πωλήθηκε τον Μάιο στους Sotheby’s της Νέας Υόρκης για 34,8 εκατομμύρια δολάρια ξεπερνώντας την τιμή εκτίμησης που ήταν 30 εκατομμύρια. Είναι ένας πίνακας, που είχε να εμφανιστεί σε δημοπρασία από το 1983 ενώ ιδιωτικά είχε πωληθεί το 2001.

  Ο Μονέ είχε βρει έμπνευση για τις διάσημες θημωνιές του στα χωράφια, που ήταν  κοντά στο σπίτι του στο Ζιβερνί. Επειδή το χωριό, όπως και όλα της εποχής, δεν είχε τον δικό του αλωνιστή οι άνθρωποι περίμεναν να φθάσει το ειδικό μηχάνημα, και  η αναμονή μπορούσε  να διαρκέσει μήνες. Έτσι τα θερισμένα στάρια έμεναν σε στοίβες σε σχήμα κώνου για καιρό, κάτι που φυσικά ο Μονέ εκμεταλλεύτηκε πλήρως.

   Όπως σημειώνουν μάλιστα οι Sotheby’s για το έργο, ο καλλιτέχνης έστησε το καβαλέτο του στο λιβάδι «ακριβώς στα νότια της τοποθεσίας της μελλοντικής του λίμνης με νούφαρα και ζωγράφισε τις Θημωνιές στο Ζιβερνί». 

  Ο κήπος με τις πεταλούδες

  Φιλοτεχνημένη μεταξύ  Μαΐου και Ιουνίου του 1887 αυτή «Γωνιά κήπου με πεταλούδες» του Βαν Γκογκ σηματοδοτεί μια κρίσιμη καμπή στην καριέρα του καλλιτέχνη, όταν «διέσχισε το χάσμα στη σύγχρονη τέχνη», όπως αναφέρουν οι Christie’s, που τον Νοέμβριο πώλησαν στην  Νέα Υόρκη το έργο για 33 εκατ. δολάρια (εκτίμηση από 28 έως 35). Πρόκειται για την φύση από «κοντινή» απόσταση, με τις έξι πεταλούδες να τρέχουν ανάμεσα στο φύλλωμα ενώ τα φτερά τους να ιριδίζουν με λευκές και κόκκινες αποχρώσεις. Πολύ απλά ο Βαν Γκογκ κάθισε σε ένα παγκάκι στο πάρκο και ζωγράφισε αυτό που είδε στα πόδια του!

  Είναι ενδιαφέρον επίσης, ότι το πάρκο στο οποίο ο  Βαν Γκογκ ζωγράφισε το έργο του ήταν στο Ανιέρ, ένα μικρό προάστιο του Παρισιού στις όχθες του Σηκουάνα, το οποίο στα μέσα του 1800 είχε γίνει δημοφιλής προορισμός για ημερήσιους ταξιδιώτες. Κάποιοι από τους οποίους, ζωγράφοι. Όπως ο Σερά, που χρησιμοποίησε την τοποθεσία ως σκηνικό για το αριστούργημά του «Μια Κυριακή στο Μεγάλο Ζατ». 

Σαν μικρό παρεκκλήσι

   Έργο του 1954 αυτός ο μπλε και κίτρινος πίνακας του Ρόθκο πωλήθηκε στους Sotheby’s Maison στο Χονγκ Κονγκ τον Νοέμβριο για 32,5 εκατομμύρια δολάρια (εκτίμηση  από 29 ως 35). Την εποχή που τον ζωγράφισε ο καλλιτέχνης ήταν 55 χρονών και βρισκόταν στην κορυφή της καλύτερης περιόδου της καριέρας του δημιουργώντας αρχετυπικά έργα βαθιάς φιλοσοφικής σκέψης. Ο ίδιος είχε περιγράψει κάποτε το ιδανικό του όραμα για τους πίνακές του ως εξής: «Θα ήταν καλό αν μπορούσαν να δημιουργηθούν μικρά μέρη στη χώρα, σαν ένα μικρό παρεκκλήσι όπου ο ταξιδιώτης ή ο περιπλανώμενος θα μπορούσε να έρθει για μια ώρα και να διαλογιστεί μόνος του σε ένα μικρό δωμάτιο με έναν μόνο πίνακα ζωγραφικής».

 Ειδικά για το «Untitled (Yellow and Blue) εξάλλου, όπως έχει γραφτεί «Για τον Ρόθκο η τέχνη ήταν ικανή να προκαλέσει στον θεατή μια υπαρξιακή αίσθηση δέους και απορίας για το υπέροχο θαύμα της ύπαρξης, καθώς στεκόμαστε αιωρούμενοι στη θάλασσα της στοχαστικής ηρεμίας του…».

Διαβάστε επίσης:

Rosita Missoni: Η γυναίκα πίσω από τον εμβληματικό οίκο μόδας Missoni και η θλιβερή απώλεια του γιου της

Moschoviti Manor: Από το Ρέθυμνο με αγάπη

Architecture for Dogs