Χαιρώνεια 338 π.Χ.: Η μάχη που άλλαξε η ιστορία της Ελλάδας, έκθεση στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης

«Πεδίο μάχης», ιστορικής και σπουδαίας -αλλά σε καμία περίπτωση πραγματικής – γίνεται από τις 13 Δεκεμβρίου το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, όπου η έκθεση για την μεγάλη μάχη της Χαιρώνειας το 338 π.Χ. όταν άλλαξε η ιστορία της αρχαίας Ελλάδας, φιλοδοξεί να ζωντανέψει τα γεγονότα και τα αποτελέσματά τους, που έμελλαν να έχουν αντίκτυπο σε όλο τον τότε γνωστό κόσμο, όπως και τους επώνυμους και ανώνυμους πρωταγωνιστές της:

Τον βασιλιά της Μακεδονίας Φίλιππο, που επιδίωκε τον πλήρη έλεγχο των ελληνικών πόλεων, τον δεκαοκτάχρονο πρίγκιπα Αλέξανδρο, που έκανε δυναμικά την εμφάνισή του στην πολιτική και στρατιωτική σκηνή, τον πολιτικό και ρήτορα Δημοσθένη, που με τους περίφημους «φιλιππικούς» του ενθέρρυνε τους Αθηναίους για να πολεμήσουν εναντίον του Φιλίππου -πολέμησε και ο ίδιος ως απλός στρατιώτης-  αλλά και τους αήττητους έως τότε, στρατιώτες του Ιερού Λόχου των Θηβαίων.

Σκοπός της έκθεσης «Χαιρώνεια, 2 Αυγούστου 338 π.Χ.: Μια μέρα που άλλαξε τον κόσμο» είναι έτσι, η παρουσίαση αυτής της τροπής της Ιστορίας. Όταν από τη σύγκρουση δύο κόσμων προκύπτει η κατάλυση της κυριαρχίας της Αθήνας και αντίθετα η οριστική κυριαρχία της Μακεδονίας, που αναδεικνύεται ως πρώτη δύναμη στην Ελλάδα και την Ανατολική Μεσόγειο υπό τη βασιλεία του Φιλίππου. Ή αλλιώς, όπως θεωρείται σήμερα, η μετάβαση από την Κλασική στην Ελληνιστική εποχή.

Όλα αυτά μέσα από 271 εκθέματα από ελληνικά, κατά κύριο λόγο μουσεία, αλλά και του εξωτερικού, όπως εγκρίθηκαν και από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο.

Οι πρωταγωνιστές

Η έκθεση, θα παρουσιαστεί στο ισόγειο και τον πρώτο όροφο του Μεγάρου Σταθάτου –χώροι περιοδικών εκθέσεων- υπό την επιμέλεια των αρχαιολόγων Παναγιώτη Ιωσήφ και Ιωάννη Φάππα, επιμελητών του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης, εντάσσεται μάλιστα, στη νέα σειρά αρχαιολογικών εκθέσεων «Ιστορίες Ανθρώπων».

Σύμφωνα με το σκεπτικό της διαρθρώνεται σε οκτώ ενότητες με επιμέρους τμήματα, ξεκινώντας από τους «Πρωταγωνιστές» της μάχης Φίλιππο, Αλέξανδρο και Δημοσθένη και προχωρώντας στους «Αντιπάλους», δηλαδή τους Μακεδόνες και την μακεδονική φάλαγγα  από την μία πλευρά και από την άλλη, τον συνασπισμό των ελληνικών πόλεων με τον Ιερό Λόχο και την Αθήνα.

Η τρίτη ενότητα περιλαμβάνει την «Διαχείριση της μνήμης της μάχης στο πεδίο» με το Πολυάνδριο του Ιερού Λόχου, τον Τύμβο των Μακεδόνων και τις Ταφικές πρακτικές τους, Ακολουθούν οι ενότητες «Τιμώντας τη μάχη στην Αθήνα» και «Η Βοιωτία και η Θήβα μετά τη μάχη», που  αποτελεί μία ακόμη ενδιαφέρουσα προσέγγιση στο θέμα, περιλαμβάνοντας την καταστροφή αλλά στη συνέχεια και την ανοικοδόμηση της πόλης.  Και φθάνουμε στον «Ελληνιστικό κόσμο», όπως αρχίζει να διαμορφώνεται μετά την επικράτηση των Μακεδόνων, αυτόν τον κόσμο που φέρνει πλούτη από τις νίκες του Μεγάλου Αλεξάνδρου.

Τα αρχαιολογικά ευρήματα

Οι ανασκαφές και τα πρώτα αρχαιολογικά ευρήματα από τη Χαιρώνεια παρουσιάζονται επίσης στην έκθεση μέσα από την έρευνα του Παναγιώτη Σταματάκη, που το 1880 έφερε στο φως το πολυάνδριο κάτω από τον Λέοντα της Χαιρώνειας με τις ταφές των 254 θηβαίων Ιερολοχιτών που έπεσαν στη μάχη. Για να ακολουθήσει το 1902 ο Γεώργιος Σωτηριάδης, ο οποίος ανέσκαψε στο μέσο της κοιλάδας της Χαιρώνειας τον Τύμβο των νεκρών Μακεδόνων, εντοπίζοντας κάτω από επιχώσεις ύψους επτά μέτρων την τέφρα με τα καμένα οστά των πολεμιστών, μαζί με σιδερένια όπλα, στλεγγίδες και άλλα προσωπικά τους αντικείμενα.

Επίσης στην αίθουσα της μάχης και στις δύο αίθουσες που είναι αφιερωμένες στο Πολυάνδριο του Ιερού Λόχου και στον Τύμβο των Μακεδόνων θα εκτεθούν και ανθρώπινα κατάλοιπα με σκοπό να καταδείξουν τη βιαιότητα της μάχης.  Και η έκθεση ολοκληρώνεται με την σύγχρονη πρόσληψη της μάχης από περιηγητές, ζωγράφους ακόμη και τον Τύπο.

Από ελληνικά μουσεία, συμπεριλαμβανομένου φυσικά του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης προέρχεται η συντριπτική πλειοψηφία των εκθεμάτων ενώ δύο μαρμάρινα πορτρέτα, του Φιλίππου και του Δημοσθένη είναι δάνεια από το Μουσείο Τσιαραμόντι του Βατικανού.

Τέλος στην έκθεση θα παρουσιασθεί και αντίγραφο της στήλης του Παγχάρους από το Αρχαιολογικό Μουσείο Πειραιά, ενός νεαρού οπλίτη που έπεσε στη Χαιρώνεια. Το αντίγραφο έχει παραχθεί ύστερα από ψηφιακή σάρωση του έργου και τρισδιάστατη εκτύπωσή του από τη Διεύθυνση Συντήρησης Αρχαίων και Νεώτερων Μνημείων με την οικονομική υποστήριξη του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης.

Η έκθεση «Χαιρώνεια, 2 Αυγούστου 338 π.Χ.: Μια μέρα που άλλαξε τον κόσμο» θα διαρκέσει ως τις 31 Μαρτίου 2024.

Διαβάστε επίσης:

Η ελληνική αρχαιότητα από το φακό του Ρόμπερτ ΜακΚέιμπ – Έκθεση στη Βουδαπέστη

Η πολιτιστική κληρονομιά της Ελλάδας καταγράφεται πλήρως – Αρχείο Μνημείων και Αρχαιολογικό Κτηματολόγιο

Η Ελλάδα στη Βενετία – Με «Βιβλία, ιστορίες, ανθρώπους και λέξεις»