Χάρης Βλαβιανός: Η A.I. αλλάζει την ποίηση στην Ποιητική 33;

Ο Χάρης Βλαβιανός έχει αφοσιώσει τη ζωή του στην ποίηση και ίσως όσο λίγοι έχει καταφέρει να τη διατηρήσει επίκαιρη στο δημόσιο διάλογο, στην επιφάνεια των πραγμάτων. Όχι μόνο με τη δική του χαρακτηριστική, ποιητική φωνή. Ούτε μόνο με τις μεταφράσεις σπουδαίων ποιητών που συστήνει στο ελληνικό κοινό (όπως της τελευταίας αμερικανίδας νομπελίστας Λουίζ Γκλικ). Εν πολλοίς διαδίδει τη σύγχρονη ποίηση με το εμπεριστατωμένο περιοδικό Ποιητική, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη τα τελευταία δέκα επτά χρόνια ως πανόραμα του χώρου. (Είχαν προηγηθεί και τα δέκα πέντε χρόνια του περιοδικού Ποίηση από άλλον εκδοτικό οίκο). Προσέγγιση χωρίς ακαδημαϊσμό, αλλά με διάθεση ανανεωτική, ζωντανή. Και μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Πατάκη το τεύχος 33, άνοιξη – καλοκαίρι.

Η πεζογραφία παραμένει δυνατή στα ελληνικά γράμματα. Ίσως η ποίηση να έμοιαζε φτωχότερη χωρίς τη δράση του Χάρη Βλαβιανού.

Στις πρώτες σελίδες της Ποιητικής παρουσιάζονται τα Λίγα οφειλόμενα λόγια  για τον Κ.Π. Καβάφη από τον βραβευμένο ποιητή Μιχάλη Γκανά.

Νέα ποιητικά κομμάτια

Ακολουθούν αξιοσημείωτες συνεισφορές ελληνικής αλλά και μεταφρασμένης ποίησης.

Δημοσιεύουν ποιήματά τους οι: Όλγα Παπακώστα, Χάρης Ψαρράς, Ευριπίδης Γαραντούδης, Γιώργος Βέης, Κατερίνα Χατζοπούλου, Βασίλης Τσαλής, Τάκης Γραμμένος, Θεόδωρος Χιώτης, Χαρίλαος Νικολαΐδης, Σπύρος Καρέλας, Κωνσταντίνος Παπαχαράλαμπος, Γιώργος Ζησιμόπουλος, Αρεταίος Μπεζάνης, Χρήστος Τσιρώνης.

Όσον αφορά τη μεταφρασμένη ποίηση, παρουσιάζονται ποιητικά έργα του Ουίλιαμ Μπάτλερ Γιέτς (William Butler Yeats, εισαγωγή-μτφρ. Γιώργος Βαρθαλίτης), της πολυβραβευμένης Βρετανής Κάρολ Αν Ντάφι (Carol Ann Duffy, μτφρ. Ευγενία Βάγια), της Ελένη Σικελιανός (Eleni Sikelianos, μτφρ. Θεόδωρος Χιώτης), του σημαντικού Βέλγου Φρανσουά Ζακμέν (François Jacqmin, με εισαγωγή-μτφρ. Κατερίνα Χατζοπούλου), της Μάγκι Σμιθ (Maggie Smith, μτφρ. Όλγα Παπακώστα), του γερμανού εξπρεσιονιστή Λούντβιχ Ρούμπινερ (Ludwig Rubiner, εισαγωγή-μτφρ. Αγγελική Κορρέ) και του μυστηριώδους ποιητή με το κωδικοποιημένο ψευδώνυμο Code-davinci-002 (μτφρ. Χάρης Βλαβιανός).

Ερμηνευτικά

Στην ενότητα του δοκιμίου, η Μάρθα Βαζάκα προσεγγίζει ερμηνευτικά το ποίημα της πρόσφατης νομπελίστριας που απεβίωσε πέρσι, Λουίζ Γκλικ (Louise Glück) με τίτλο «Καθιστή μορφή»,

Ο Ένο Αγκόλλι βρίσκει τα «σημεία επαφής» ανάμεσα στην αναλυτική φιλοσοφία και τη σύγχρονη ποίηση.

Κεντρική θέση κατέχει στο τεύχος το αφιέρωμα στον Μανόλη Αναγνωστάκη, το οποίο βασίζεται σε σπάνιο υλικό. Μέσα από το αρχείο του, αποθησαυρίζονται δεκαεπτά άγνωστα ποιήματά του καθώς και τρία ποιήματα του Μάνου Χατζιδάκι.

Όσον αφορά τον ανεξάντλητο Κ.Π. Καβάφη, στο αφιέρωμα που επιμελείται ο Τάκης Καγιαλής συμμετέχουν οι Φιόνα Αντωνελάκη, Χριστίνα Κώστογλου, Μελίνα Τζώρτζη, Ευριπίδης Γαραντούδης, Δήμητρα Ραζάκη, Σωκράτης Νιάρου, Αγγελική Μούσιου.

Η Ποιητική του Χάρη Βλαβιανού παρουσιάζει επίσης κριτικές πρόσφατων έργων τα οποία παρουσιάζουν οι Αλέξης Σ. Ζήρας, Μαρία Τοπάλη, Ευσταθία Δήμου, Γιώργος Βέης, Αναστασία Νάτσινα, Βαγγέλης Δημητριάδης.

Τεχνητή νοημοσύνη

Το τεύχος 33 της Ποιητικής κλείνει με τα «Et cetera» και μία απρόσμενη αιχμή: Την Τεχνήτη Νοημοσύνη που διαχέεται σε όλες τις πτυχές της ανθρώπινης ζωής και ενδεχομένως να εμποτίσει και την ποίηση. Με τι επιπτώσεις;

Σε αυτή τη στήλη ο καθηγητής στον τομέα της Τεχνητής Νοημοσύνης Θεμιστοκλής Παναγιωτόπουλος συνομιλεί με την Άννα Γρίβα για τη δυνητική επίδραση της AI στην ποίηση ενώ ο Χάρης Βλαβιανός θέτει το καίριο ερώτημα: «Τεχνητή νοημοσύνη: σύμμαχος ή θανάσιμος εχθρός;».

Εν κατακλείδι, η Μαρία Τοπάλη ανιχνεύει τα «λάθος μηνύματα» συγκεκριμένων κριτικών προσεγγίσεων, η Όλγα Παπακώστα και ο Νίκος Αλιφέρης μνημονεύουν τους προσφάτως εκλιπόντες Μαρία Λαϊνά και Νίκο Λεβέντη αντιστοίχως.

Μία επώδυνη εμπείρια σταλάζει ποίηση

Ο Χάρης Βλαβιανός γεννήθηκε στη Ρώμη από Έλληνες γονείς, που χώρισαν όταν εκείνος έκλεισε τα τέσσερα. Τα ιταλικά ήταν η πρώτη γλώσσα που μίλησε. Στα δέκα του χρόνια επέστρεψε στην Ελλάδα, όπου τέλειωσε το ελληνικό σχολείο. Μια εμπειρία «επώδυνη», όπως την έχει χαρακτηρίσει, αφού βρέθηκε ξαφνικά από τη φωτεινή Ρώμη στη σκοτεινή Αθήνα των συνταγματαρχών, εσώκλειστος στο οικοτροφείο των Αναβρύτων.

Στα δεκαοκτώ του, όμως, o Χάρης Βλαβιανός απέδρασε για σπουδές στην Αγγλία (Μπρίστολ και Οξφόρδη για διδακτορικό), όπου και παρέμεινε για δώδεκα χρόνια. Αυτή υπήρξε η πιο καθοριστική περίοδος για τη διαμόρφωσή του στην ποίηση, όσο και αν εκείνος επιμένει ότι η ποιητική του αποτελεί συγκερασμό από τρεις γλώσσες και τρεις ποιητικές παραδόσεις.

Παραμένει ίσως ο σημαντικότερος μεταφραστής αγγλόφωνης ποίησης, έχοντας μεταφέρει στα Ελληνικά κομβικά ποιητικά έργα (Πάουντ, Έλιοτ, Γουίτμαν μεταξύ πολλών άλλων). Φυσικά, τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Μετάφρασης.

Επίσης και με το Κρατικό Βραβείο Ποίησης για το έργο Αυτοπροσωπογραφία του λευκού (εκδ. Πατάκη 2018), που απέσπασε επίσης το Βραβείο Ποίησης της Ακαδηµίας Αθηνών και το Βραβείο του περιοδικού «Αναγνώστης».

Η πιο πρόσφατη ποιητική του συλλογή τιτλοφορείται Αναγέννηση (εκδ. Πατάκη 2024).

Άλλα γνωστά έργα, Η νοσταλγία των ουρανών (Νεφέλη 1991), Adieu (Νεφέλη 2020), Μετά το τέλος της ομορφιάς (Νεφέλη 2003) και τα αυτοβιογραφικά Τώρα θα μιλήσω εγώ (Πατάκης 2020), Το αίμα νερό (Πατάκης 2014)

Έργα του έχουν εκδοθεί σε Αγγλία, Γαλλία, Γερµανία, Σουηδία, Ολλανδία, Ισπανία, Ρωσία, Βουλγαρία, Ρουµανία και Κίνα.

Γράφει ιστορικά δοκίμια και διδάσκει Ιστορία, πολιτική θεωρία και διεθνείς σχέσεις στο  Αμερικανικό Κολέγιο Ελλάδας.

Πληροφορίες