Από τον Γκρέκο στην αρχαία Ελλάδα – Πολύτιμα έργα σε δημοπρασία

Ένας Ελ Γκρέκο, που αν και έζησε και δημιούργησε τον 16^ο με αρχές του 17^ου αιώνα θεωρείται σήμερα όχι μόνον σπουδαίος, αλλά και πρωτοπόρος δημιουργός, επηρεάζοντας την σύγχρονη τέχνη όσο λίγοι. Μία αττική ερυθρόμορφη κύλικα, που αποδίδεται στον «Ζωγράφο του Βρύγου», έναν από τους σημαντικότερους της Ύστερης Αρχαϊκής εποχής. Κι ένα ζευγάρι σπάνια χρυσά σκουλαρίκια, με προέλευση την Αθήνα της Ύστερης Γεωμετρικής εποχής.

Η Classic Week των Christie’s στην Νέα Υόρκη την πρώτη εβδομάδα του Φεβρουαρίου έχει ελληνικό άρωμα με αρχαία έργα τέχνης και βέβαια με τον αριστουργηματικό θρησκευτικό  πίνακα του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου (1541–1614), που απεικονίζει τον Άγιο Σεβαστιανό.

Με εκτίμηση από 7 έως 9 εκατομμύρια δολάρια βγαίνει σε δημοπρασία το έργο του Γκρέκο, που χρονολογείται μεταξύ 1600 και 1605 στις 5 Φεβρουαρίου. Ένα έργο, που σχετίζεται με δύο πρώιμες απογραφές, οι οποίες είχαν γίνει στο εργαστήριο του καλλιτέχνη στο Τολέδο, μετά τον θάνατό του. Η πρώτη έγινε ακριβώς το 1614 καταγράφοντας τα υπάρχοντά του ενώ η δεύτερη από τον γιο του Μανουέλ Θεοτοκόπουλο, λίγα χρόνια αργότερα, το 1621.

«Αυτό που με ενθουσίασε  περισσότερο ήταν να συνδέσω το έργο με αυτές τις δύο πρώτες απογραφές, που αναφέρονται στον καλλιτέχνη», όπως σημειώνει η Τζόνκουιλ Ο’ Ράιλι, επικεφαλής της δημοπρασίας των «Μεγάλων Διδασκάλων».  «Υπάρχουν αρκετοί Άγιοι Σεβαστιανοί, που αναφέρονται σε αυτούς τους καταλόγους αλλά  μόνο τρεις σώζονται σήμερα. Όμως μετά την συγκέντρωση όλων των στοιχείων καταλήγει κανείς, ότι αυτός ο πίνακας σχετίζεται πειστικά και με τις δύο  απογραφές», προσθέτει.  Η ίδια μάλιστα, δεδομένου, ότι το έργο βρισκόταν στο εργαστήρι του Γκρέκο, όταν έφυγε από τη ζωή, θεωρεί ότι καθίσταται «ξαφνικά πολύ πιο προσωπικό».

«Κοιτάζοντας τον πίνακα μέσα από το πρίσμα αυτών των απογραφών ήταν σαν να μπήκα μέσα στην ζωή του Ελ Γκρέκο. Πραγματικά σε μεταφέρει σε εκείνη τη στιγμή», όπως λέει.

Ένας αρχαίος Ρέμπραντ

«Ρέμπραντ της αρχαίας Ελλάδας»,  χαρακτηρίζει τον δημιουργό της κύλικας του 490–480 π.Χ. ο ειδικός αρχαίας τέχνης του οίκου, Μάξουελ Μέρφι.  Η αττική ερυθρόμορφη κύλικα αποδίδεται στον «Ζωγράφο του Βρύγου», από τους σημαντικότερους της γενιάς του και όπως λέει ο ίδιος «Οι λεπτομέρειες δείχνουν, πόσο πραγματικά σπουδαίος ήταν ως καλλιτέχνης, καθώς ήταν εξαιρετικά προσανατολισμένος τόσο στην απόδοση των  ανατομικών  χαρακτηριστικών των προσώπων που απεικονίζει  όσο και στην ζωντάνια των σκηνών, με τρόπο μάλιστα, που εξακολουθεί να μιλάει και στον σύγχρονο θεατή».

Το αγγείο, που ως γνωστόν χρησιμοποιείτο για την πόση οίνου στα συμπόσια δίνει πολλές πληροφορίες φυσικά, για την ανδρική κοινωνία στην Κλασική Αθήνα. Εξωτερικά απεικονίζονται διάφορες σκηνές, με κύριες τους δύο αθλητές του παγκράτιου ενώ παλεύουν, καθώς και μία γνωστή σκηνή ερωτοτροπίας με την προσφορά ενός λαγού. Αλλά  «Αυτό που αγαπώ ιδιαίτερα είναι η αυτοαναφορική φύση του αγγείου», όπως λέει ο Μέρφι σημειώνοντας ότι στο κέντρο της κύλικας απεικονίζεται κάποιος, που έχει πιει πάρα πολύ!

«Δεν ξέρουμε πολλά για τον ζωγράφο του Βρύγου. Δεν ξέρουμε πότε γεννήθηκε, πότε πέθανε ή ποιο ήταν το πραγματικό του όνομα, αλλά η καλλιτεχνική του προσωπικότητα λάμπει σε ολόκληρο το έργο του, όπως δείχνει αυτό το αγγείο. Γι΄αυτό και είναι ένα από τα καλύτερα κομμάτια αγγειοπλαστικής που έχουμε προσφέρει εδώ και τρεις δεκαετίες», καταλήγει ο ειδικός.

Η κύλικα δημοπρατείται στις 4 Φεβρουαρίου προς 700.000–900.000 δολάρια.

Ο χρυσός της Αθήνας

«Κανείς δεν πρόκειται να αποκτήσει ξανά ένα ζευγάρι ελληνικά γεωμετρικά, χρυσά σκουλαρίκια. Απλώς δεν πρόκειται να συμβεί». Ο ειδικός των Christie’s στην αρχαία τέχνη Τζ. Μαξ Μπέρνχαϊμερ είναι κατηγορηματικός εκθειάζοντας την μοναδικότητα των σκουλαρικιών, που θεωρείται ότι κατασκευάστηκαν στην Αθήνα κατά την Ύστερη Γεωμετρική Περίοδο, μεταξύ 750–725 π.Χ. «Η ποιότητα της κοκκοποίησης είναι αυτό, που τα κάνει να ξεχωρίζουν. Αν κοιτάξει κανείς προσεκτικά μπορεί να δει τα περίπλοκα σχέδια, που σχηματίζονται από τις μικροσκοπικές μπάλες χρυσού, που έχουν συγκολληθεί στη θέση τους», όπως λέει.

Σύμφωνα με τον ίδιο υπάρχουν μόνον τρία τέτοια ζευγάρια αυτής της εποχής. Κι αυτό, γιατί δεν εμφανίζεται πολύς χρυσός σε αυτήν την περίοδο. Μόνο μετά τη βασιλεία του Μεγάλου Αλεξάνδρου, τέσσερις αιώνες αργότερα, όταν ο χρυσός έγινε πιο προσιτός στον ελληνικό κόσμο επεκτείνεται και η παραγωγή χρυσών κοσμημάτων.

«Αλλά ακόμα κι έτσι», σημειώνει  ο Μπέρνχαϊμερ «η τεχνολογία των κοσμημάτων της περιόδου ήταν εκπληκτική. Πρέπει να δείτε σε μεγέθυνση πόσο ακριβής είναι η κοκκοποίηση. Κάθε μικρή σταγόνα εφαρμόστηκε ξεχωριστά με το χέρι. Και τα έκαναν όλα με γυμνό μάτι. Είναι απίστευτο!».

Ο ίδιος, εξάλλου, είχε δει ως τώρα τέτοια σκουλαρίκια μόνον σε βιβλία. Αλλά όπως λέει «ποτέ δεν ονειρευόμουν, ότι θα μπορούσα να τα κρατήσω στα χέρια μου, πόσο μάλλον να τα καταγράψω και να τα προσφέρω σε δημοπρασία. Αυτός είναι ο λόγος, που γινόμαστε ειδικοί, γι΄ αυτές τις απίστευτες ευκαιρίες, που δίνονται μια φορά στη ζωή».

Η εκτίμησή τους πάντως, δεν είναι υψηλή, δεδομένου του προλόγου, αφού στην δημοπρασία της 4^ης Φεβρουαρίου διατίθενται από 10.000 ως 15.000 δολάρια.

Διαβάστε επίσης

Mαρκ Μαζάουερ: «Η Θεσσαλονίκη μου δίδαξε τι είναι η ιστορία»

Πώς είναι να ζεις με τους θεούς: Ο Ελ Γκρέκο και η θεότητα στην τέχνη

Αντί για χιλιάδες… εκατομμύρια. Λάθος εκτίμηση για έναν Ρέμπραντ εκτινάσσει την αξία του