Από τις στάχτες της Σμύρνης στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο

Το μαρμάρινο κεφάλι ενός αγοριού, που είχε βρεθεί στη Σμύρνη τις μέρες της Καταστροφής του Μικρασιατικού Ελληνισμού εκτίθεται για πρώτη φορά στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο στο πλαίσιο ενός αφιερώματος  για τη φετινή θλιβερή επέτειο. Η κεφαλή παιδιού ήταν αρχικά εκτεθειμένη στο αρχαιολογικό Μουσείο της Ευαγγελικής Σχολής Σμύρνης, το οποίο κάηκε ολοσχερώς στην μεγάλη πυρκαγιά που κατέστρεψε το μεγαλύτερο μέρος της πόλης, εκεί όπου διέμεναν κυρίως χριστιανοί. Έτσι το μικρό γλυπτό ανασύρθηκε κυριολεκτικά μέσα από τις στάχτες και εστάλη στη Βρετανική Πρεσβεία στην Αθήνα, από όπου και δωρήθηκε στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο. Τα ίχνη της φωτιάς όμως υπάρχουν ακόμη πάνω του. Γιατί οι έντονες φθορές στην επιφάνειά του οφείλονται σε θραύσεις και στην έκθεση σε υψηλή θερμοκρασία, η οποία αλλοίωσε την επιδερμίδα του μαρμάρου, που ήταν άλλοτε στιλπνή. Η νεανική κεφαλή, με τα ανασηκωμένα κυματιστά μαλλιά που στεφανώνουν το μέτωπο είναι άλλωστε αντίγραφο ενός ελληνιστικού προτύπου.

Η έκθεση στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο γίνεται στο πλαίσιο της δράσης «Αθέατο Μουσείο» και περιλαμβάνει συνολικά 23 αντικείμενα, σπάνια και άγνωστα τεκμήρια   και αρχαιότητες από την Μικρά Ασία, που αναδύονται από τις αποθήκες του. Ανάμεσά τους, φωτογραφικό υλικό με την Νέα Ευαγγελική Σχολή Σμύρνης στη συνοικία της Αγίας Αικατερίνης, ακριβώς το 1922, ακόμη όμως και την έγγραφη αναφορά του αρχαιολόγου Κωσταντίνου Κουρουνιώτη προς το υπουργείο Παιδείας με ημερομηνία 8 Μαρτίου 1923, όπου γράφει συγκεκριμένα πώς «το παγκοσμίως γνωστόν δια τον πλούτον των σπουδαιοτάτων μικρασιατικών αρχαιοτήτων Μουσείον της Ευαγγελικής Σχολής Σμύρνης δυστυχώς εκάη»…

 Τα έγγραφα            

 Φωτογραφία ακριβώς του μουσείου δεν υπάρχει, σε επιστολικό δελτάριο όμως με άποψη του λιμένα της Σμύρνης προ της Καταστροφής, όπου επισημαίνονται τα κτίρια της πόλης, το Μουσείο της Ευαγγελικής Σχολής σημειώνεται μεταξύ του καμπαναριού της εκκλησίας της Αγίας Φωτεινής και της εκκλησίας του Αγίου Γεωργίου. Στο βάθος και ο αρμενικός καθεδρικός ναός του Αγίου Στεφάνου.

Οι συνθήκες της πρόκλησης των εκτεταμένων φθορών πάνω στο γλυπτό περιγράφονται σε δύο έγγραφα από το Διοικητικό Αρχείο του Μουσείου που φέρουν ημερομηνία 28.8.1926. Το πρώτο είναι η αναφορά του τότε Διευθυντή, Παναγιώτη Καστριώτη στον Υπουργό, ότι ο στρατιωτικός ακόλουθος στην Αγγλική πρεσβεία της Αθήνας, L. Bοwer, δώρισε στο Μουσείο μίακεφαλή, πιθανώς Μούσας από το Μουσείο της Ευαγγελικής Σχολής Σμύρνης με την σημείωση: «…φέρουσα ζωηρά τα ίχνη πυρός εκ της εν έτει 1922 εκ πυρκαϊάς καταστροφής της πόλεως». Το δεύτερο έγγραφο είναι η ευχαριστήρια επιστολή του Καστριώτη στον δωρητή, γραμμένη στα γαλλικά.

Ευαγγελική Σχολή Σμύρνης

Η Ευαγγελική Σχολή Σμύρνης ήταν ένα από τα σημαντικότερα εκπαιδευτικά ιδρύματα που λειτουργούσαν στην Οθωμανική αυτοκρατορία ήδη από το 1717 με πλήρες γυμνάσιο ενώ είχε διάφορα παραρτήματα, όπως τις δημοτικές σχολές του Τιμίου Προδρόμου και το Κιουπετσόγλειο. Το σχολείο αρχικώς ονομαζόταν Ελληνικό Σχολείον, Μεγάλον Σχολείον, ή απλώς Σχολείον, επίσης Σχολείον Χριστού, Ευαγγελικόν Φροντιστήριον ή Σχολείον των Ευαγγελικών Μαθημάτων, ώσπου από το 1808 επκράτησε η ονομασία Ευαγγελική Σχολή, που αναφέρεται για πρώτη φορά σε έγγραφο του Πατριαρχείου. Το 1842 η Σχολή πυρπολήθηκε εν μέρει αλλά αποκαταστάθηκε ενώ πάντα ασφαλώς, βρισκόταν υπό τον έλεγχο, την πίεση και τις επεμβάσεις των οθωμανικών αρχών.

Η φήμη της ωστόσο ήταν μεγάλη, κυρίως λόγω του προσωπικού της που επιλεγόταν μεταξύ των διαπρεπέστερων  λογίων,  παιδαγωγών και επιστημόνων. Σε αυτήν φοίτησαν ο Αδαμάντιος Κοραής, ο όσιος Νικόδημος ο Αγιορείτης, ο εθνομάρτυρας Γρηγόριος ο Ε’, Πατριάρχης της Κωνσταντινούπολης, ο ιστορικός Παύλος Καρολίδης, ο αρχιστράτηγος Λεωνίδας Παρασκευόπουλος, ο λογογράφος Στέφανος Ξένος, ο ποιητής Στέλιος Σπεράντζας, ο εφοπλιστής Αριστοτέλης Ωνάσης, ο μουσικός και ακαδημαϊκός Μανώλης Καλομοίρης και πολλοί άλλοι.

Το Μουσείο

 Η Σχολή περιελάμβανε και  βιβλιοθήκη με 35.000 τόμους σε πολλές γλώσσες, καθώς και 180 ιστορικά χειρόγραφα. Το Αρχαιολογικό της Μουσείο, που είχε συγκροτηθεί στις αρχές του 19^ου αιώνα διέθετε περί της 3000 αντικείμενα από πηλό, γυαλί και μάρμαρο, επίσης σταθμά και επιγραφές ενώ νομισματική συλλογή του μετρούσε πάνω από 15.000 νομίσματα. Όλα αυτά είχαν προέλθει από αγορές αλλά και από παραδόσεις και δωρεές συλλεκτών και αρχαιοφίλων. Κατά την περίοδο της Ύπατης Αρμοστείας (1919-1922) και χάρη στη σύσταση του Τμήματος Αρχαιοτήτων Σμύρνης, οι συλλογές του εμπλουτίσθηκαν με τη μεταφορά αρχαιοτήτων από το εσωτερικό της Μικράς Ασίας. Το Μουσείο όμως καταστράφηκε ολοσχερώς τον Σεπτέμβριο του 1922 από τη φωτιά της Σμύρνης και η τύχη πολλών από τις αρχαιότητες που στέγαζε, αγνοείται.     

Η μικρή έκθεση για την «Μαρμάρινη κεφαλή παιδιού από τις στάχτες της Σμύρνης» στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο παρουσιάζεται στην Αίθουσα του Βωμού ως την Δευτέρα 3 Οκτωβρίου. Στο διάσημα αυτό και συγκεκριμένα στις 14 Αυγούστου, στις 4 και 18 Σεπτεμβρίου και στις 2 Οκτωβρίου ημέρα Κυριακή, καθώς και στις 10 και 17 Αυγούστου και στις 7 και 21 Σεπτεμβρίου ημέρα Τετάρτη (ώρα 13.00), αρχαιολόγοι του Μουσείου υποδέχονται τους επισκέπτες στο χώρο της έκθεσης και συνομιλούν μαζί τους. Θέμα, οι  ανασκαφές των σλλήνων αρχαιολόγων στη Μικρά Ασία κατά τη διάρκεια της Ελληνική ς Διοίκησης Σμύρνης, η δημιουργία αρχαιολογικών αποθηκών και Μουσείων και η την τύχη των σπουδαίων Συλλογών στις μέρες της Καταστροφής.

Για περισσότερες πληροφορίες και για την παρακολούθηση της παρουσίασης είναι απαραίτητη η προμήθεια εισιτηρίου και η δήλωση συμμετοχής κατά την προσέλευση. Θα τηρηθεί σειρά προτεραιότητας.  (Τηλ. Επικοινωνίας: 213 214 4856, 2132144889, 2132144838)

Διαβάστε επίσης

Εδώ γεννήθηκε ο Τζέιμς Μποντ – Δημοπρασία πολυτελούς διαμονής στο σπίτι του Ίαν Φλέμινγκ