Από γυναίκες για γυναίκες – Ιστορίες τέχνης και δημιουργίας

Διαφορετικές γενιές, διαφορετικές εκφράσεις και αναζητήσεις αλλά ένα το ζητούμενο: Ο ρόλος και η θέση της γυναίκας στη σύγχρονη κοινωνία. «Γυναικεία ζητήματα», όπως είναι ο τίτλος της έκθεσης δεκαεπτά ελληνίδων καλλιτέχνιδων, που εγκαινιάζεται την Πέμπτη 6 Ιουνίου στην Πινακοθήκη του Δήμου Αθηναίων.

Η αποδοχή της διαφορετικότητας, η σκιαγράφηση μιας κοινωνίας συμπεριληπτικής όπου δεν θα υπάρχουν κατασκευασμένες ιεραρχίες φύλων, χρώματος, τάξεων, εθνοτήτων και θρησκειών και η ιχνογράφηση ενός κόσμου ουτοπικού, ισότητας, αγάπης, εμπιστοσύνης, ειρήνης, συντροφικότητας και αλληλεγγύης είναι ο στόχος της έκθεσης, όπως αναφέρουν οι επιμελητές της Μπία Παπαδοπούλου και Χριστόφορος Μαρίνος.

Τα έργα αποτελούν κωδικοποιημένες ιστορίες γυναικών, ειπωμένες από το στόμα γυναικών, αποδομένες με γυναικεία γραφή. Με πραγματικές και μυθικές ηρωίδες, γνωστές και ανώνυμες από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα.

Με έργα εμπνευσμένα από την ύλη αρχείων, από άρθρα και εικόνες εφημερίδων και περιοδικών, από βιβλία και μυθιστορήματα, από στίχους τραγουδιών και κινηματογραφικές ταινίες, από την επίσημη Ιστορία και την Ιστορία της τέχνης αλλά και από τις σκόπιμες αποσιωπήσεις.

Ή και με έργα, που είναι εικαστικές δημιουργίες του ανεξάντλητου γυναικείου φαντασιακού.

Γυναικείο ζήτημα

Τα «Γυναικεία ζητήματα» διαμορφώνουν εξάλλου, έναν διάλογο μεταξύ του παρελθόντος και του ενεστώτος χρόνου, επαναδιατυπώνοντας προβληματισμούς και θέτοντας επίκαιρα ερωτήματα.

Κι αν στην ελληνική γλώσσα, η έκφραση «γυναικείο ζήτημα» είναι σχεδόν ταυτόσημη με το κίνημα του φεμινισμού, ο πληθυντικός του τίτλου υποδηλώνει όχι μόνο τη συλλογικότητα του εγχειρήματος αλλά και την εννοιολογική του ευρύτητα.

Ταυτόχρονα αποτελεί μια αναφορά στα διαφορετικά κύματα, του φεμινισμού από τον 19ο αιώνα μέχρι σήμερα. Ενώ επιπλέον, επισημαίνει την πολλαπλότητα των διαφορετικών, συχνά εκ διαμέτρου αντίθετων, απόψεων που διέπουν τη φεμινιστική σκέψη.

Ζωγραφική, σχέδια, φωτογραφίες, τυπώματα, κολάζ, εγκαταστάσεις, γλυπτά, βίντεο και επιτελέσεις είναι τα έργα της έκθεσης, που μιλούν πολυφωνικά για τη γυναικεία συνθήκη. Τα οπτικά διηγήματα αναβιώνουν τη συστηματική απαξίωση των γυναικών, την καταπίεση, τη βία, την πληγή, το τραύμα.

Σκιαγραφούν το δίπολο εξουσίας και υποτέλειας, τα καταπατημένα όνειρα, τις επιθυμίες και τις ελπίδες, την ευθραυστότητα, την απώλεια, τον θρήνο, το πένθος.

Φέρνουν στο επίκεντρο τον τρυφερό αλλά και τον ταραχώδη γυναικείο ψυχισμό, το αρχέγονο άγριο στοιχείο, την υπέρβαση του μέτρου και των ορίων, την τόλμη, το ένστικτο και την τρέλα της οργής και της απόγνωσης.

Προβάλουν τη σημασία του θηλυκού σώματος, συσχετίζουν τη γυναίκα με τη φύση και τη μάνα-γη. Ανιχνεύουν τις θηλυκότητες και τη σεξουαλικότητα. Επιζητούν την απελευθέρωση από κατασκευασμένα έμφυλα στερεότυπα και συμβατικούς ρόλους.

Οι γραφές της έκθεσης

Αναπόσπαστο εννοιολογικό τμήμα της έκθεσης είναι και οι επιτελέσεις, που θα πραγματοποιηθούν τον Σεπτέμβριο στον εξωτερικό χώρο, όπου ακόμα και σήμερα στην Ελλάδα η γυναίκα νιώθει ανασφαλής.

Με τη διεκδίκηση του αστικού τοπίου όμως, από τις καλλιτέχνιδες, ανατρέπεται συμβολικά ο μύθος, ότι ο έξω κόσμος ανήκει στους άνδρες ενώ η ιδιωτική σφαίρα -η οικία- στις γυναίκες.

Η πλειονότητα των εκθεμάτων εμπεριέχει ευανάγνωστες ή δυσανάγνωστες γραφές, λόγο σαφή ή και υπαινικτικό. Αναπαραγωγές ολόκληρων κειμένων, αποδομημένες, κατακερματισμένες φράσεις, θραύσματα λέξεων αλλά και ολόκληρα βιβλία και περιοδικά διεισδύουν στις εικαστικές συνθέσεις.

Όπου δεν υπάρχει γραφή, και όχι μόνο, τα έργα απαρτίζονται από πολλές επαναλαμβανόμενες μονάδες, όμοιες και διαφορετικές. Λειτουργούν σαν λέξεις που συγκροτούν φράσεις, σχηματοποιώντας κωδικοποιημένες οπτικές βιογραφίες θηλυκοτήτων.

Η ιδέα της συνέχειας και του απείρου επικρατεί δομικά και εννοιολογικά σε αυτά τα έργα ως διττή συμβολική νύξη. Αναφορά στην κατά συρροή έμφυλη κακοποίηση ή στην ιερή ιδιαιτερότητα των γυναικών να δημιουργούν νέα ζωή.

Στην έκθεση συμμετέχουν οι καλλιτέχνιδες Άρτεμις Αλκαλάη, Αννίτα Αργυροηλιοπούλου, Ρία Δάμα, Ελένη Εξάρχου, Μαίρη Ζυγούρη, Ντέμη Κάια, Κατερίνα Κατσιφαράκη, Ναταλία Μαντά, Δέσποινα Μεϊμάρογλου, Χριστίνα Μήτρεντσε, Λίνα Μπέμπη, Λήδα Παπακωνσταντίνου, Ελίζα Σόρογκα, Σλομποντάνκα Στούπαρ, Ελένη Τζιρτζιλάκη, Κλεοπάτρα Τσαλή και Έφη Φουρίκη.

Info

Πινακοθήκη Δήμου Αθηναίων: Λεωνίδου & Μυλλέρου, Πλ. Αυδή, Μεταξουργείο, τηλ. 210 5202420
Έκθεση: «Γυναικεία ζητήματα», ομαδική
Διάρκεια: 6 Ιουνίου – 22 Σεπτεμβρίου

Διαβάστε επίσης:

Γυναίκες που άνοιξαν δρόμους στην Ελλάδα: Από την Καλλιρρόη Παρρέν ως την Μελίνα Μερκούρη

Λένα Διβάνη: «Οι διαταγές είναι ανδρικό προνόμιο»

Παγκόσμια Ημέρα για τις Γυναίκες της Ναυτιλίας: Μόνο το 2% των γυναικών εργάζεται στη ναυτιλία