Αντώνης Παπαδημητρίου (Ίδρυμα Ωνάση): Γιατί δωρίζει εκατομμύρια ευρώ στο ελληνικό Δημόσιο

Αρχές της δεκαετίας του 2000 μία πρόσκληση στο νεοκλασικό κτίριο της λεωφόρου Αμαλίας 56 φέρνει πλήθος κόσμου, που θα απολαύσει ένα ωραίο γεύμα και μία έκπληξη.

Ένα μικρό ρεσιτάλ κλασικής μουσικής, από μία εξαιρετική μέτζο σοπράνο, συνοδεία πιάνου. Ο Αντώνης Παπαδημητρίου, οικοδεσπότης και λάτρης της μουσικής ο ίδιος, θα χειροκροτήσει θερμά, όπως και οι καλεσμένοι του, τους καλλιτέχνες, σε μια έξοχη βραδιά, αποκαλύπτοντας ευρέως το άλλο πρόσωπο του επιτυχημένου δικηγόρου και ακόμη πιο επιτυχημένου επιχειρηματία, προέδρου ενός εκ των μεγαλυτέρων ιδρυμάτων που δραστηριοποιούνται στη χώρα, του ιστορικού Ιδρύματος Ωνάση.

Έναν άνθρωπο που βρίσκεται κοντά στις τέχνες και τα γράμματα, από μικρό παιδί ακόμη, μεγαλώνοντας στη γενέτειρά του, την Αλεξάνδρεια, σ΄ ένα σπίτι με ιδιαίτερα πνευματικά και καλλιτεχνικά ενδιαφέροντα, όπου συζητήσεις γύρω από το τραπέζι μπορεί να μην αφορούσαν μόνον στα θέματα της καθημερινότητας, αλλά να περιστρέφονται και γύρω από μυθικά ονόματα της λογοτεχνίας, τον Καβάφη, τον Σεφέρη ή τον Έλιοτ.

Τον ίδιο άνθρωπο, που σ΄αυτό το κτίριο της Αμαλίας θα στέγαζε πολλά χρόνια αργότερα, δίπλα σε έργα τέχνης και αντικείμενα από το γραφείο του Αριστοτέλη Ωνάση στο Μόντε Κάρλο και τη θαλαμηγό «Χριστίνα», την Ωνάσειο Βιβλιοθήκη, με σπάνιες εκδόσεις από τον 16ο αιώνα, αλλά και το περίφημο Αρχείο Κ.Π. Καβάφη.

Ο Αντώνης Παπαδημητρίου θα αποδείκνυε, άλλωστε, ποικιλοτρόπως την αγάπη του για τον πολιτισμό, δημιουργώντας, ως Ίδρυμα Ωνάση πάντα, την Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών, ένα χώρο για όλες τις μορφές της τέχνης, κυρίως της σύγχρονης δημιουργίας, ελληνικής και ξένης.

«Η Στέγη είναι το μέρος, όπου οι θαρραλέοι, ανήσυχοι και τολμηροί Έλληνες καλλιτέχνες βρίσκουν τα μέσα να προβάλλουν τη δουλειά τους, ο τόπος στον οποίο καλλιεργούνται διεθνείς συνεργασίες, η σκηνή στην οποία τα όρια μεταξύ επιστημών, τέχνης, κοινωνίας, εκπαίδευσης, μάθησης και πολιτικής επανακαθορίζονται», όπως αναφέρει ο ίδιος στην επίσημη ιστοσελίδα του Ιδρύματος Ωνάση.

Οι παρεμβάσεις, άλλωστε, σε θέματα πολιτισμού επεκτείνονται και σε άλλους τομείς, τόσο στην Ελλάδα, όσο και στο εξωτερικό, την Νέα Υόρκη συγκεκριμένα, όπου το Onassis Cultural Center λειτουργεί στην καρδιά του Μανχάταν σαν πρεσβεία της ελληνικής πολιτιστικής κληρονομιάς, φέρνοντας κοντά ξένους και Έλληνες καλλιτέχνες και διανοούμενους και, βέβαια, ως θεατές, το ευρύ κοινό, σε μια γνωριμία με την σύγχρονη Ελλάδα, πέρα από την τυποποίηση και το φολκλόρ.

Κι όλα αυτά βέβαια -και πολλά άλλα- στο πλαίσιο των πρωταρχικών δράσεων του Ιδρύματος, όπως τις είχε ορίσει ο Αριστοτέλης Ωνάσης. «Στο Ίδρυμα Ωνάση έχουμε στο DNA μας τα στοιχεία παιδεία, πολιτισμό, κοινωνική αλληλεγγύη και επιχειρηματικότητα», όπως λέει ο Αντώνης Παπαδημητρίου.

H συνάντηση με τον Κυριάκο

Τομείς στους οποίους πράγματι αναπτύσσεται η δραστηριότητά του, με πρώτη εξ αυτών τη δημιουργία του Ωνάσειου Καρδιοχειρουργικού Κέντρου, που είχε δωριθεί στο ελληνικό δημόσιο το 1992 και τελευταίο, χρονολογικά, μόλις χθες, κατά τη συνάντηση του προέδρου του Ιδρύματος με τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη, την μετατροπή -μελέτες και υλοποίηση- κτιρίων του Ολυμπιακού Κέντρου στου Γουδή σε έναν σύγχρονο χώρο για τη στέγαση της Γενικής Γραμματείας Έρευνας και Τεχνολογίας.

Στον ενδιάμεσο χρόνο, πλείστες όσες δράσεις έχουν αναπτυχθεί, αφού, κατά τον Αντώνη Παπαδημητρίου, «Η διήγηση της ιστορίας του Ιδρύματος Ωνάση είναι μια συλλογή σκέψεων, οραμάτων και πράξεων. Όχι μόνο επιχειρηματικών, αλλά και πνευματικών». Σημαντικότερη, χωρίς αμφιβολία, η κατασκευή του Ωνάσειου Εθνικού Μεταμοσχευτικού Κέντρου που ανακοινώθηκε το 2018 και, πριν ένα περίπου μήνα, στις 9 Δεκεμβρίου πραγματοποιήθηκε η τελετή έναρξης των εργασιών για την κατασκευή του, δίπλα στο Ωνάσειο Καρδιοχειρουργικό.

Μη αμελητέες, αν και προφανώς μικρότερες όμως, και οι πρωτοβουλίες στον πολιτισμό, με έσχατη την δρομολογημένη αναβάθμιση των υποδομών στην Ακρόπολη μέσω της αντικατάστασης του αναβατορίου από σύγχρονο ανελκυστήρα πλαγιάς, για την εξυπηρέτηση ατόμων με κινητικές δυσκολίες, καθώς και της αποκατάστασης του νυχτερινού φωτισμού του ιερού βράχου.

Τούτων δοθέντων και με την εκφρασμένη διάθεση του Ιδρύματος για προσφορά, ο πρόεδρός του δέχθηκε χθες την πρόσκληση του πρωθυπουργού και για συμμετοχή στην επέκταση του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, που θα αποτελέσει το έναυσμα αναμόρφωσης όλης αυτής της περιοχής της Αθήνας.

Κάποια άλλα σχέδια, πάντως, δεν έγινε εφικτό να υλοποιηθούν, όπως για παράδειγμα η διεκδίκηση σε διαγωνισμό πώλησης από την Τράπεζα Πειραιώς, του νοσοκομείου Ερρίκος, που δεν τελεσφόρησε ποτέ, παρά την επιθυμία του Ιδρύματος και τις προσπάθειες του προέδρου του. Ένα ζήτημα, για το οποίο έγινε πολύς λόγος -και όχι θετικός- κατά τη θητεία της προηγούμενης κυβέρνησης. Ή, ακόμη, η πρόταση ανάπλασης της Αθήνας με πεζοδρόμηση της Πανεπιστημίου, έργο, του οποίου τις μελέτες χρηματοδότησε εξ ολοκλήρου το Ίδρυμα Ωνάση, αλλά, εκτός από τον αρνητικό αντίκτυπο στο εσωτερικό, συνάντησε και την άρνηση της ΕΕ, που απέρριψε την ένταξή του στο ΕΣΠΑ.

Οι υποτροφίες, ωστόσο, μία ακόμη δραστηριότητα του Ιδρύματος, αποδεικνύουν και το προσωπικό ενδιαφέρον του Αντώνη Παπαδημητρίου για τα θέματα της παιδείας.

Έτσι, από το 1978, περισσότεροι από 7000 φοιτητές, ερευνητές, καλλιτέχνες και επιστήμονες έχουν μετεκπαιδευτεί χάρη σ΄αυτές.

Οι δικές του σπουδές, εξαιρετικές: Νομικής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, μεταπτυχιακό στο Δίκαιο των Μεταφορών από το Πανεπιστήμιο Aix-en-Provence της Γαλλίας, Οικονομικών στο London School of Economics και διατριβή στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.

Και, ταυτόχρονα, από νωρίς στη δουλειά, δίπλα στον πατέρα του, Στέλιο Παπαδημητρίου, νομικό σύμβουλο, στενό συνεργάτη και προσωπικό φίλο του Αριστοτέλη Ωνάση. Η καριέρα του θα ξεκινήσει από χαμηλά, διεκπεραιώνοντας μικρές, δικαστικές υποθέσεις, για να ανελιχθεί όμως σύντομα και το 1988 να εκλεγεί µέλος του ∆.Σ. του Ιδρύματος Ωνάση. Τον προτείνει μάλιστα η ίδια η Χριστίνα Ωνάση, που ήταν τότε πρόεδρος. Και μερικά χρόνια μετά, από το 1995 συγκεκριμένα συντονίζει την Εκτελεστική Επιτροπή των επιχειρηματικών δραστηριοτήτων του Ομίλου Ωνάση και είναι υπεύθυνος για τον τομέα των οικονομικών και των έργων μεγάλης κλίμακας.

«Η ανάληψη της Προεδρίας του Ιδρύματος ήρθε ως φυσική συνέχεια και επακόλουθο της μέχρι τότε δουλειάς μου», λέει ο ίδιος σήμερα.

Με κάθε ευκαιρία, εξάλλου, μιλάει με θαυμασμό για τον δημιουργό του Ιδρύματος, Αριστοτέλη Ωνάση, έναν «οραματιστή επιχειρηματία, άνθρωπο με παιδεία και βαθύτατα Έλληνα», που «όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και σε όλο τον κόσμο είναι ένα πρότυπο», όπως λέει. Μία απόδειξη, κατά τον ίδιο μάλιστα, της σπουδαίας προσωπικότητας του Ωνάση, είναι και η επιτυχία του Ιδρύματος, που οφείλεται στις δικλείδες ασφαλείας που έβαλε ο ίδιος για την λειτουργία του, ορίζοντας τα πρώτα 15 μέλη του αξιοκρατικά: «Δεν όρισε ότι υποχρεωτικά πρόεδρος θα ήταν κατ’ ευθείαν απόγονός του ή συγγενής του. Αντίθετα, όρισε έμπιστους συνεργάτες του, που προήλθαν μέσα από την επιχείρηση», λέει.

Ένα Ίδρυμα, που σύμφωνα με την διαθήκη του Ωνάση, περιλαμβάνει, πλην του Κοινωφελούς, και τον Επιχειρηματικό τομέα, που ως γνωστόν δραστηριοποιείται κυρίως στην ναυτιλία. «Η αυτοκρατορία του Αριστοτέλη Ωνάση ήταν τα πλοία του, η Ολυμπιακή, τα ακίνητα και η διαχείριση διαθεσίμων. Αυτά είναι σήμερα στο Ίδρυμα Ωνάση, εκτός βέβαια από την Ολυμπιακή», λέει ο Αντώνης Παπαδημητρίου.

Η άψογη σύσταση του Ιδρύματος εξ αρχής, άλλωστε, οδήγησε, όπως πιστεύει ο ίδιος, να πέσουν στο κενό και οι κατηγορίες του Ρουσέλ εναντίον της προηγούμενης διοίκησης, με αποτέλεσμα μάλιστα να καταδικασθεί αυτός για ψευδή καταμήνυση. Όσο για την εγγονή του Ωνάση, όμως, Αθηνά οι γέφυρες είναι εντελώς κομμένες, όπως παραδέχεται, ενώ βέβαια και από την πλευρά της δεν φαίνεται να εκδηλώνεται κάποιο ενδιαφέρον.

Άνθρωπος ευχάριστος, ήρεμος και με ευρεία γκάμα γνώσεων, που ξαφνιάζει το συνομιλητή του, ο Αντώνης Παπαδημητρίου ενδιαφέρεται όμως το ίδιο, τόσο για τις επιχειρήσεις του Ιδρύματος, όσο και για τον κοινωφελές – πολιτιστικό έργο του.

Η παρουσία του στη Στέγη, που διευθύνει η σύζυγός του, Αφροδίτη Παναγιωτάκου, είναι συχνή, όπως και οι πρωτοβουλίες του σε πολιτιστικά ζητήματα, παρ΄ότι στο παρελθόν έχει δηλώσει απογοητευμένος από τα πεπραγμένα του υπουργείου Πολιτισμού και πολλών υπουργών, που «με σπάνιες εξαιρέσεις, δεν είχαν πάντα ως πρώτο μέλημά τους τον πολιτισμό».

Γιατί για εκείνον «σε περιόδους κρίσης, ο πολιτισμός και η παιδεία δεν είναι πολυτέλεια, είναι ανάγκη», όπως λέει, προτρέποντας για «ανοιχτά μυαλά στις νέες ευκαιρίες και στις νέες δυνατότητες της εποχής μας».