Αντιαρματικά για τα τανκς από καλλιτέχνες στην Ουκρανία

Όταν ο Ουκρανός ζωγράφος Βόλο Μπέβζα έφυγε από το διαμέρισμά του στο Βερολίνο για να παραστεί στα εγκαίνια της ατομικής του έκθεσης στο Κίεβο τον περασμένο μήνα, δεν φανταζόταν ποτέ, ότι θα κατέληγε στη μέση μιας εμπόλεμης ζώνης. Πόσο μάλλον, ότι θα χρησιμοποιούσε το καλλιτεχνικό του ταλέντο, όχι για τη δημιουργία γλυπτών αλλά για την κατασκευή αντιαρματικών! Συγκεκριμένα των περίφημων μεταλλικών «σκαντζόχοιρων» του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, που χρησιμοποιούνται εναντίον των τανκς.

Η έκθεση του Μπέβζα ήταν προγραμματισμένη να εγκαινιαστεί στο WT Foundation, ένα μουσείο που έχει δημιουργηθεί από τον αμερικανό συλλέκτη Γουόλτερ Τάμκε, στις 24 Φεβρουαρίου. Το πρωί της ίδιας μέρας, όμως, η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία και οι βόμβες άρχισαν να πέφτουν στις μεγάλες πόλεις.

Ο Μπέβζα, η Ουκρανή επίσης, φίλη του, Βικτόρια Πίνταστ που είναι φωτογράφος και ο αδερφός της, Μαρκ έμειναν στην αρχή με τις οικογένειές τους στο Βάισνιβ, ένα προάστιο του Κιέβου. Στη συνέχεια, όμως, κι ενώ ο πόλεμος γινόταν όλο και σφοδρότερος οι τρεις τους κατευθύνθηκαν προς τα δυτικά, καταλήγοντας στη Λβιβ, που δεν ήταν ακόμη στο στόχαστρο των Ρώσων. Μια γραφική πόλη, που το ιστορικό κέντρο της είναι χαρακτηρισμένο από την UNESCO ως μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς και που σήμερα έχει κατακλυσθεί από χιλιάδες Ουκρανούς, καθώς απέχει μόλις 70 χιλιόμετρα από την Πολωνία.

Μόλις έφτασαν στη Λβιβ ο Μπέβζα και οι φίλοι του ενώθηκαν με μια τοπική ομάδα καλλιτεχνών, που κατασκεύαζαν τις παγίδες για τα τανκς σε ένα παλιό εργοστάσιο σε απόσταση μόλις πέντε λεπτών από το διαμέρισμα όπου έμεναν. Αυτές οι αιχμηρές κατασκευές με μεταλλικά δοκάρια και αλυσίδες, είναι γνωστές ως «Τσέχικοι σκαντζόχοιροι», επειδή χρησιμοποιήθηκαν αρχικά στα τσεχογερμανικά σύνορα κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου αλλά λειτουργούν και σήμερα, καθώς τρυπούν λάστιχα ή ανατρέπουν οχήματα, όπως τανκς. Σε απλούστερη μορφή τους άλλωστε, χρησιμοποιούνται από την Αστυνομία.

Η ουκρανική αντίσταση

Η ομάδα κατόρθωσε να κατασκευάσει περίπου 100 σκαντζόχοιρους. Ο Βόλο και ο Μαρκ βοηθούσαν στη μεταφορά, τη μέτρηση και την κοπή του μετάλλου, ενώ η Βικτόρια κατέγραφε τις προσπάθειές τους. Κι όταν ξέμειναν από υλικά κατέφυγαν στη χρήση παλιών σιδηροδρομικών γραμμών για την κατασκευή τους. Όλα αυτά βέβαια πολύ μακριά από τη δουλειά τους ως καλλιτέχνες. Τους αφηρημένους πίνακες του Μπένζα, που εξερευνούν τον χώρο μεταξύ του ψηφιακού κόσμου και της ζωγραφικής και τις φωτογραφίες της Πίνταστ, που κυμαίνονται ανάμεσα στην καθημερινή νεκρή φύση και τα ψηφιακά τοπία.

Αυτή τη στιγμή όμως στην Ουκρανία δε χωράει η τέχνη. Άλλωστε, όπως είναι γνωστό, άλλοι εθελοντές στη Λβιβ ή αλλού φτιάχνουν βόμβες μολότοφ, που παραδίδονται σε χαρτόκουτα στις τοπικές αμυντικές ομάδες και στους στρατιώτες. Κυβερνητικοί αξιωματούχοι μάλιστα διανέμουν πληροφορίες σχετικά με τον τρόπο χρήσης μολότοφ εναντίον ρωσικών οχημάτων στοχεύοντας τα ελαστικά, τα παράθυρα ή τις θύρες εισαγωγής των συστημάτων αερισμού τους.

Η Λβιβ θεωρήθηκε αρχικά ως ασφαλές καταφύγιο, καθώς είχε αποφύγει σε μεγάλο βαθμό τους ρωσικούς βομβαρδισμούς, λειτουργώντας ως εναλλακτική πρωτεύουσα, σύμφωνα με τη Wall Street Journal. Εκεί καταφεύγουν οι Ουκρανοί μαχητές για ιατρικές προμήθειες, τρόφιμα και όπλα, εκεί και οι διπλωμάτες που είχαν απομείνει στη χώρα. Η μεγάλη εισροή όμως, άσκησε πίεση στις κατοικίες της πόλης, αναγκάζοντας την κυβέρνηση να χρησιμοποιήσει νοσοκομεία, πανεπιστημιακούς κοιτώνες, ακόμη και ένα γήπεδο ποδοσφαίρου για επιπλέον καταλύματα.

Ευρωπαϊκή υποστήριξη

Στο μεταξύ ο 28χρονος Μπέβζα και η 29χρονη Πίνταστ χρησιμοποιούν τις προσωπικές τους σχέσεις για να συμβάλουν στην πολεμική προσπάθεια αξιοποιώντας τις διασυνδέσεις τους, συμπεριλαμβανομένων καλλιτεχνών και εμπόρων, πίσω στη Γερμανία.

Ξεκίνησαν έναν έρανο με τη γερμανική Galerie Judith Andreae της Βόννης, προκειμένου να συγκεντρώσουν χρήματα για τα αντιαρματικά εμπόδια αλλά και για ανθρωπιστική βοήθεια ενώ έπεισαν επίσης, περί τους είκοσι φίλους τους στο Βερολίνο να πάνε στην Ουκρανία ως ιατρικοί εθελοντές. Η ενθάρρυνση και η υποστήριξη που λαμβάνουν από την Ευρώπη είναι τεράστια και όπως λένε, τις πρώτες μέρες δεν προλάβαιναν καν να απαντήσουν στα email. Εξάλλου, σύμφωνα με το υπουργείο Εσωτερικών της Ουκρανίας 80.000 Ουκρανοί πολίτες, σχεδόν όλοι άνδρες, έχουν επιστρέψει από το εξωτερικό από τις 24 Φεβρουαρίου για να βοηθήσουν στον αγώνα για τη χώρα τους.

Από την άλλη, από την έναρξη της ρωσικής εισβολής περί τα τρία εκατομμύρια Ουκρανοί έχουν εγκαταλείψει τη χώρα, αν και πολλοί από τους καλλιτέχνες στο περιβάλλον του Μπέβζα διστάζουν να φύγουν. Αυτός και οι σύντροφοί του σκέφτονται τώρα την επόμενη κίνησή τους.

Οι άνδρες ηλικίας 18 έως 60 ετών δεν επιτρέπεται να φύγουν από τη χώρα και προφανώς το ίδιο ισχύει και για τον Μπέβζα, ο οποίος διδάσκει στο Weissensee School of Art and Design στο Βερολίνο. Η ζωή του, όπως όλων στην Ουκρανία έχει ανατραπεί. Το μέλλον, αβέβαιο.

Διαβάστε επίσης:

Γλυπτό του Κανόβα που αγοράστηκε 7.540 δολάρια, θα πουληθεί 10,5 εκατομμύρια

Ολιγάρχες λειτουργικά «νεκροί» – Πώς οι κυρώσεις πλήττουν και την αγορά τέχνης

Μαρίνα Μήλιου Θεοχαράκη: Φέρνει τη Νατάσσα Παπαδοπούλου από το Άμστερνταμ στο μπαλκόνι του Ιδρύματος Θεοχαράκη