Άνδρος: Στο νησί της ναυτιλίας «θάλλει» ο πολιτισμός

Η Άνδρος διακρίνεται για το Μουσείο (Γουλανδρή) Σύγχρονης Τέχνης και το Ίδρυμα Κυδωνιέως. Τις φετινές εκθέσεις τους κάλυψε το mononews. Αλλά αυτό αποτελεί μόνο την αρχή.

Διότι το νησί της ναυτιλίας χαρακτηρίζεται από πλούσια πολιτιστική και πνευματική ζωή. Στο πλευρό των καλλιτεχνών που συμμετέχουν στις διάφορες εκφάνσεις της, συνδράμουν πάντα οι εφοπλιστές της Άνδρου. Ξεκίνησαν από το νησί για να κατακτήσουν τον κόσμο.

Παραμένει αξιοθαύμαστο ότι η Ελλάδα αποτελεί τη μεγαλύτερη ναυτιλιακή δύναμη παγκοσμίως (σύμφωνα με στοιχεία της Ένωσης Ελλήνων Εφοπλιστών για την περίοδο 2020/21) ενώ ανάμεσά τους οι ανδριώτες εφοπλιστές διαθέτουν συνολικά πάνω από εκατόν εξήντα πλοία όλων των τύπων. Άλλωστε και ο χαρακτηρισμός Μικρά Αγγλία που αποδόθηκε στο ναυτονήσι μαρτυρά την παγκόσμια επιρροή της.

Όπως παρατήρησε η συγγραφέας Μαντώ Χαζάπη (του εφοπλιστή Χαρίλαου Χαζάπη), στο χωριό της τις Στενιές οι ιστορίες που απεικόνισε ο Παντελής Βούλγαρης στην ομώνυμη ταινία Μικρά Αγγλία ψυθιρίζονται ακόμη ως πραγματικές… Η οικογένεια Πολέμη συμμετείχε στην χρηματοδότηση του γνωστού έργου.

Και με αφορμή τη μνεία στον περίφημο σκηνοθέτη, στην Άνδρο τον Αύγουστο μεσουρανεί το Διεθνές Φεστιβάλ Άνδρου με καλλιτεχνικό διευθυντή τον Παντελή Βούλγαρη. Το Φεστιβάλ πραγματοποιείται στο Ανοιχτό Θέατρο Χώρας Άνδρου.

9° Διεθνές Φεστιβάλ Άνδρου

Στην Άνδρο θα παρουσιαστούν φέτος (30 Ιουλίου-25 Αυγούστου 2023) μερικές από τις πιο σημαντικές θεατρικές παραστάσεις και συναυλίες του ελληνικού καλοκαιριού.

Το θέατρο θα φιλοξενήσει καλλιτέχνες όπως οι Μανώλης Μητσιάς, Καρυοφυλλιά Καραμπέτη, Γρηγόρης Βαλτινός, Πάνος Βλάχος, Γιώργος Εμμανουήλ Λαζαρίδης, Χρήστος Γρίμπας, Στέφανος Κορκολής, Μαρία Πρωτόπαππα, Γιάννης Τσορτέκης, Γιάννης Στάνκογλου, Αλκίνοος Ιωαννίδης, Δημήτρης Καταλειφός, μεταξύ άλλων. Συμμετέχουν επίσης καλλιτεχνικά δρώμενα από τοπικούς και μη φορείς όπως η παιδική σκηνή του Δημήτρη Αδάμη καθώς και ο Μουσικός Σύλλογος Άνδρου (ΜΟΥ.Σ.Α.), ο ερασιτεχνικός θίασος Αλαλούμ και πολλοί άλλοι.

Στο φετινό πρόγραμμα συμπεριλαμβάνεται η προβολή ταινιών με τίτλο «Παλιοί Φίλοι-Πρώτες Εικόνες» μικρού μήκους σε επιμέλεια Παντελή Βούλγαρη. Θα προβληθούν στο Σινέ Αυλή της Κινηματογραφικής Λέσχης Άνδρου.

Το Φεστιβάλ διοργανώνεται από την Α.Μ.Κ.Ε. «Φίλοι Φεστιβάλ Άνδρου» με την υποστήριξη Ανδριωτών και μη χορηγών, εθελοντών, εργαζομένων και του Δήμου Άνδρου. Πραγματοποιείται στο Ανοιχτό Θέατρο Άνδρου που χτίστηκε το 2015 με δωρεά από τον εφοπλιστή Αλκιβιάδη Τάττο που τελεί και πρόεδρος της ΑΜΚΕ. Το χωρητικότητας εννιακοσίων θέσεων θέατρο σχεδιάστηκε από τους αρχιτέκτονες Κυριακή Κονδυλάτου και Κωνσταντίνο Λούκο σε οικόπεδο που παραχωρήθηκε από τον Δήμο Άνδρου.

«Τα προηγούμενα χρόνια έχουν περάσει από το πέτρινο θέατρο σχεδόν όλα τα σημαντικά καλλιτεχνικά σχήματα, σχεδόν όλοι οι σπουδαίοι ηθοποιοί, μουσικοί και γενικά άνθρωποι της τέχνης», παρατήρησε ο Παντελής Βούλγαρης.

«Και φέτος θα συναντηθούμε σε ραντεβού με καλό θέατρο, καλή μουσική, καλές κινηματογραφικές εικόνες. Και όπως κάθε φορά με τις νέες εκδηλώσεις των ντόπιων καλλιτεχνικών φορέων. Πάντα, οι συνεργάτες κι εγώ αγωνιούμε για τη γνώμη του κόσμου. Εύχομαι οι Ανδριώτες και οι επισκέπτες του νησιού να ζήσουν όμορφες βραδιές, να ξαναδώ στα πρόσωπά τους τη χαρά και τη συγκίνηση, να ξανακούσω το χειροκρότημα προς τους καλλιτέχνες επί σκηνής».

Πρόγραμμα Διεθνούς Φεστιβάλ Άνδρου

Κυριακή 30 Ιουλίου
Συναυλία: «Οι ποιητές μας τραγουδούν» Μανώλης Μητσιάς, Καρυοφυλλιά Καραμπέτη.

Τρίτη 1 Αυγούστου:
Συναυλία «Έλα γι’ απόψε…» Χορωδία Δωματίου Κοζάνης-Μικτή Χορωδία Μουσικού Συλλόγου Άνδρου (ΜΟΥ.Σ.Α.) & Ορχήστρα του Ωδείου Δ. Δημοπούλου. Αφηγητής: Γρηγόρης Βαλτινός.

Πέμπτη 3 Αυγούστου, Παρασκευή 4 Αυγούστου, Σάββατο 5 Αυγούστου:
Προβολή ταινιών μικρούς μήκους «Παλιοί Φίλοι-Πρώτες Εικόνες».
Επιμέλεια: Παντελής Βούλγαρης, Κινηματογραφική Λέσχη Άνδρου-Σινέ Αυλή.

Κυριακή 6 Αυγούστου:
Συναυλία «Στα μονοπάτια της όπερας» Σολίστ Κάτια Πάσχου-Νίκος Στεφάνου, με τη Φιλαρμονική του Μουσικού Συλλόγου Άνδρου (ΜΟΥ.Σ.Α.).

Τετάρτη 9 Αυγούστου:
Θέατρο «Ο τυχαίος θάνατος ενός αναρχικού» του Ντάριο Φο, σκην. Γιάννης Κακλέας.

Παρασκευή 11 Αυγούστου:
Συναυλία κλασικής μουσικής «Στα όρια του ρομαντισμού»
Γιώργος Εμμανουήλ Λαζαρίδης (πιάνο), Χρήστος Γρίμπας Βιολοντσέλο.

Κυριακή 13 Αυγούστου:
Συναυλία 35 χρόνια Στέφανος Κορκολής.

Τετάρτη 16 Αυγούστου:
Θέατρο «Αντιγόνη» του Ζαν Ανούιγ, σκηνοθεσία Μαρία Πρωτόπαππα.

Παρασκευή 18 Αυγούστου:
Θέατρο «Οιδίπους Τύραννος» του Σοφοκλή, σκηνοθεσία Σίμος Κακάλας.

Κυριακή 20 Αυγούστου:
Παιδικό θέατρο «Το θαυμαστό ταξίδι του Νιλς Χόλγκερσον», σκηνοθεσία Δημήτρης Αδάμης.

Τρίτη 22 Αυγούστου:
Συναυλία «Αλκίνοος Ιωαννίδης Solo».

Τετάρτη 23 Αυγούστου:
Θέατρο «Οιδίπους επί Κολωνώ» του Σοφοκλή, σκηνοθεσία Γιώργος Σκεύας.

Παρασκευή 25 Αυγούστου:
Θέατρο «Αγαμέμνων» του Αισχύλου, από τον Ερασιτεχνικό Θίασο Άνδρου, σκηνοσία Θεώνη Ριντ.

Ναυτικό Μουσείο Άνδρου

Το Ναυτικό Μουσείο Άνδρου στην πόλη της Άνδρου ιδρύθηκε το 1972 με αποστολή του την περισυλλογή αντικειμένων ναυτικού περιεχομένου.

Το κτίριο δωρήθηκε από τον Δημήτριο Ράλλια στο Δήμο Άνδρου το  1957. Επρόκειτο για ερειπωμένη οικία την οποία είχε αγοράσει από την Ειρήνη Καρυστινάκη, χήρα του Αντωνίου Καρυστινάκη. Που με τη σειρά του είχε αγοράσει από τον Νικόλαο Κ. Εμπειρίκο. Ο Δημήτριος Ράλλιας συνέχισε έτσι την παλιά εφοπλιστική παράδοση της οικογένειάς του προσφέροντας στον τόπο του ασίγαστα.

Την τελική ταξινόμηση των εκθεμάτων του Μουσείου πραγματοποίησε ο πλοίαρχος Ε.Ν. Κωνσταντίνος Παντζόπουλος προτού αποβιώσει. Στην αρχική ταξινόμηση των εκθεμάτων είχε συμβάλει ο Μαθιός Στυλιανίδης, γόνος Εμπειρίκων.

Οι παραδοσιακές Ανδριώτικες στολές έγιναν με την φροντίδα, το μεράκι και το ζήλο του αποβιώσαντος Μανώλη Μαντζαβελάκη. (Απόγονοι του Μαντζαβελάκη, τα αδέλφια Βασιλόπουλοι του St. George Lycabettus στην Αθήνα και των Paradise Hotel, Suite Home Villas στην Άνδρο).

Οι στολές εκτίθενται σε βιτρίνα του Μουσείου. Με αντίγραφα των παραδοσιακών στολών ντύνονται τα ανδριωτόπουλα στις σχολικές και πολιτιστικές εκδηλώσεις. Έτσι, όλο το νησί  συμμετέχει στην εφοπλιστική του παράδοση.

Περιλαμβάνει παλαιά ναυλοσύμφωνα, παλαιά ασφαλιστήρια συμβόλαια Ανδριακού Συνεταιρισμού ασφαλιστικού οργανισμού, ανάλογα με τον παράλληλο συνεταιρισμό αμπελακίων, διάφορα ναυτικά ημερολόγια που περιγράφουν τη ζωή των Ανδρίων στα καράβια πριν από τον αγώνα του 1821, λιθογραφίες ανδριώτικων καραβιών και μετέπειτα των πρώτων ατμοκίνητων φορτηγών της Ελλάδας…

Παρουσιάζει επιπλέον μακέτες μοντέρνων και παλαιών Ανδριακών πλοίων αρχίζοντας από τις παλιές σκούνες μέχρι τα σημερινά υπέρ-δεξαμενόπλοια.

Πρόκειται για πρωτότυπα αντικείμενα που διατρέχουν ολόκληρη την ιστορία της ανδριώτικης εμπορικής ναυτιλίας από το 1750 μέχρι σήμερα.

Σινεμά, θέατρο, μουσική

Η Άνδρος διαθέτει δύο ανοιχτά σινεμά στην πόλη της Άνδρου, το Cine Alex και το Σινέ Αυλή όπου διοργανώνεται και η κινηματογραφική λέσχη και το Διεθνές Φεστιβάλ Άνδρου. Ενώ το χειμώνα πραγματοποιείται στο Δημοτικό κινηματοθέατρο Χώρας για να συνεχίζονται οι προβολές όλο το χρόνο.

Εκτός από το ανοικτό θέατρο διαθέτει και το Δημοτικό Θέατρο στη Χώρα, όπου πραγματοποιούνται και οι παραστάσεις του Θεατρικού Ομίλου Άνδρου (μία από τις θεατρικές ομάδες του νησιού…).

Πολιτιστική ζωή υπάρχει και στο Γαύριο, στο λιμάνι δηλαδή, και αλλού. Αλλά το προκείμενο άρθρο εστιάζει στη Χώρα.

Ο Μουσικός Σύλλογος Άνδρου ιδρύθηκε το 1989 (ενώ λειτουργούσε και πριν από τον Πόλεμο). Διαθέτει Χορωδία (παιδική, νεανική, μικτή) και τμήμα Φιλαρμονικής τα έξοδα της οποίας καλύπτει εξ’ ολοκλήρου η ναυτιλιακή εταιρεία Polembros του Σπύρου Λ. Πολέμη.

Τουλάχιστον ως το 2022 διοργάνωσε Πανελλήνιο Διαγωνισμό Νέων Πιανιστών.

Η Καΐρειος βιβλιοθήκη στην Άνδρο

Η Καΐρειος βιβλιοθήκη αποτελεί μη κερδοσκοπικό οργανισμό με αποστολή τη διατήρηση ιστορικών πηγών γύρω από την Άνδρο και τα νησιά των Κυκλάδων. Συλλέγει χειρόγραφα, έντυπα, βιβλία, χειροτεχνίες, εικόνες ενώ προωθεί την πνευματική και πολιτιστική ζωή του νησιού με πλούσιες νέες εκδόσεις από σημαντικούς μελετητές. Διαθέτει 3000 τόμους από την συλλογή του Θεόφιλου Καΐρη και 85.000 εν συνόλω. Φιλοξενεί επίσης διεθνή συνέδρια πάνω σε ευρύ φάσμα ιστορικών και φιλοσοφικών θεμάτων.

Ο λόγιος πολιτικός Θεόφιλος Καΐρης γεννήθηκε στην Άνδρο το 1784, σπούδασε σε διάφορα σημεία της Ευρώπης (συναντήθηκε με τον Κοραή), συμμετείχε στην Επανάσταση ως μέλος της Φιλικής Εταιρείας, κήρυξε την Επανάσταση στην Άνδρο, και τελικά συνέβαλε στην ανέγερση και ίδρυση Ορφανοτροφείου και ανωτέρας σχολής στην Άνδρο.

Αρχαιολογικό Μουσείο Άνδρου

Το Αρχαιολογικό Μουσείο Άνδρου ιδρύθηκε το 1981 με δωρεά από το Ίδρυμα Βασίλη & Ελίζας Γουλανδρή πάνω σε σχέδια του Στάμου Παπαδάκη. Στεγάζει ευρήματα από τις ανασκαφές που πραγματοποιήθηκαν στην Άνδρο κυρίως στην περιοχή της Ζαγοράς. Το μουσείο βρίσκεται στην πλατεία Θεόφιλου Καΐρη, στη Χώρα.

Με τη βοήθεια φωτογραφείων και ομοιωμάτων ο επισκέπτης περιηγείται στην ιστορία του νησιού από τη νεολιθική εποχή έως τα Βυζαντινά χρόνια. Στο Αρχαιολογικό Μουσείο Άνδρου στεγάζεται η περίφημη συλλογή του γεωμετρικού οικισμού της Ζαγοράς, καθώς και καλά διατηρημένο αντίγραφο του χάρτη του Ρήγα Φεραίου.

Σημαντικά εκθέματα αποτελούν επίσης ο Ερμής της Άνδρου, ελληνιστικό αντίγραφο του ομώνυμου του Πραξιτέλη που βρέθηκε το 1833 στην Παλαιόπολη, οι ακέφαλοι Κούροι, ο κορμός της Άρτεμης, ρωμαϊκό αντίγραφο του 2ου αι. π.Χ., επιγραφές γλυπτά της προβυζαντινής και βυζαντινής εποχής.

Ως γνωστόν το ζεύγος Βασίλης και Ελίζας Γουλανδρή υπήρξαν λάτρεις και κορυφαίοι συλλέκτες παγκοσμίως της αρχαίας ελληνικής τέχνης. Ένα όνομα που ξεκινάει από την Άνδρο και αποκτά μυθικές διαστάσεις σε όλο τον κόσμο…