Έναν εκατόμπεδο ναό, δηλαδή με μήκος 100 πόδια (34 μέτρα), αφιερωμένο στην Αμαρυσία Αρτέμιδα και πλήθος πολύτιμων αντικειμένων που είχαν ανατεθεί στην θεά αποκάλυψε η αρχαιολογική έρευνα στην Αμάρυνθο της Εύβοιας.

Κατά την ανασκαφή του 2023 -διενεργείται στην περιοχή εδώ και 15 χρόνια- ήρθε πλήρως στο φως αυτός ο ναός του 7ου π.Χ. αιώνα, μαζί με σημαντικό αριθμό βωμών που υπήρχαν στο εσωτερικό του, κάτι που συνιστά μία ιδιαιτερότητα για τη συγκεκριμένη κατασκευή. Το παχύ στρώμα τέφρας εξάλλου, το οποίο βρέθηκε, πλούσιο σε απανθρακωμένα οστά μαρτυρά τη μακρά  τους χρήση. Είναι πιθανόν μάλιστα, ορισμένοι από αυτούς να προϋπήρχαν του ναού, καθώς κάποια ευρήματα πηγαίνουν πίσω στα τέλη του 8ου αιώνα π.Χ.

1

Αψιδωτός τοίχος του πρώιμου αρχαϊκού ναού, 7ος-6ος αι. π.Χ.

Ο ναός είναι χτισμένος από ωμές πλίνθους πάνω σε συμπαγή θεμέλια από ξερολιθιά, πράγμα που αποδεικνύει, ότι το έδαφος ήταν ακόμη βαλτώδες κατά την εποχή της κατασκευής του.  Από την ανατολική του πλευρά  διασώζει έναν καλά δομημένο τοίχο με παραστάδα, ενώ η δυτική του καταλήγει σε αψίδα. Κατά μήκος του εσωτερικού τοίχου εξάλλου, ο ναός είχε ενισχυθεί από στύλους,  που εντοπίζονται σε τακτά διαστήματα  και οι οποίοι αναμφίβολα συνέβαλλαν στη στήριξη μιας βαριάς κεραμοσκεπούς στέγης.

Πεταλόσχημος βωμός του πρώιμου αρχαϊκού ναού, 7ος-6ος αι. αι. π.Χ.

Μνημειώδες κτίριο και πολύτιμα ευρήματα

Ήδη από το 2017, οι αρχαιολόγοι έφεραν στο φως τα θεμέλια ενός μνημειώδους κτιρίου, που βρίσκεται στην καρδιά του ιερού της θεάς  ενώ οι ανασκαφές που ακολούθησαν απέδειξαν, ότι πρόκειται για τον ναό της θεάς Αρτέμιδος, που κτίστηκε προς το τέλος του 6ου αιώνα π.Χ. Παρ’ όλο που η ανωδομή και ο διάκοσμος αυτού του κτιρίου, διαστάσεων περίπου 39 x 11 μ., έχουν καταστραφεί σχεδόν ολοσχερώς, τα θεμέλιά του προστάτευσαν τους τοίχους παλαιότερων κτιρίων, τα κατάλοιπα των οποίων σώζονται σε εξαιρετική κατάσταση.

Μελανόμορφη υδρία Ευβοϊκής παραγωγής, τέλος 6ου αι. π.Χ. Κορινθιακό αλάβαστρο, Σειρήνα με ανοικτά φτερά στα δεξιά, τέλος 7ου – αρχές 6ου αι. π.Χ. Υψήλαιμηπρόχους τοπικής παραγωγής, 7ου αι. π.Χ.

Ο ναός καταστράφηκε εν μέρει, πιθανότατα από πυρκαγιά, στο τρίτο τέταρτο του 6ου αιώνα π.Χ. Στη συνέχεια, πλίνθινα χωρίσματα τοποθετήθηκαν για να προστατεύσουν το κέντρο του λατρευτικού χώρου έως ότου να χτιστεί ο νέος ναός προς το τέλος του 6ου αιώνα.

Όπως και τις προηγούμενες χρονιές, έτσι και φέτος, η ανασκαφή του αρχαϊκού ναού έφερε στο φως πλούσια αναθήματα: Κορινθιακά αλάβαστρα, αττικά αγγεία, τελετουργικές πρόχους τοπικής παραγωγής, καθώς και κοσμήματα από πολύτιμα υλικά (χρυσό, ασήμι, κοράλλι, κεχριμπάρι), φυλαχτά από την Ανατολή και  χάλκινα και σιδερένια εξαρτήματα οπλισμού.

Oστέινη Αιγυπτιακή κεφαλή, 8ος-7ος αι. π.Χ. Ειδώλια από φαγεντιανή του θεού Μπες, 8ος-7ος αι. π.Χ. Λίθινοι σφραγιδόλιθοι, 8ος-7ος αι. π.Χ.

Πριν από την Αρχαϊκή περίοδο

Κάτω από τα επίπεδα χρήσης του πρώτου αρχαϊκού ναού, εντοπίζονται τοίχοι από ξερολιθιά, οι οποίοι ανήκουν σε ένα επίμηκες κτίριο ίδιου προσανατολισμού, με διαμορφώσεις στον εσωτερικό του χώρο. Μπροστά από αυτό το κτίριο, τα παλαιότερα από τον πεταλόσχημο βωμό στρώματα απέδωσαν αρκετά χάλκινα ειδώλια της Γεωμετρικής περιόδου που αναπαριστούν ταύρους και ένα κριάρι, ενώ εντύπωση προκαλεί μια πήλινη κεφαλή ταύρου της Μυκηναϊκής περιόδου.

Περίδέραιο με χάνδρες από φαγιεντιανή. Ασημένιο περίαπτο με ένθετο γυαλί. Χρυσό ενώτιο και περίαπτο.Χάλκινο βραχιόλι με τελειώματα σε σχήμα κεφαλής φιδιού, 8ος-7ος αι. π.Χ.

Έξω από το χώρο του ναού, δοκιμαστικές τομές αποκάλυψαν επίσης κατάλοιπα κτιρίων του 9ου και 8ου αιώνα π.Χ., μαρτυρώντας την έκταση του χώρου εκείνη την εποχή  Αν και η έρευνα των αρχαιότερων αυτών επιπέδων έχει μόλις ξεκινήσει, οι πρώτες ανακαλύψεις υποδηλώνουν ότι η λατρεία είχε τις ρίζες της στους αιώνες μετά το τέλος της Μυκηναϊκής περιόδου.

Χάλκινη αιχμή δόρατος, 8ος-7ος π.Χ. αιώνας και σιδερένια αιχμή δόρατος (Αρχαϊκή περίοδος). Αμφότερα τα αντικείμενα είχαν σκόπιμα αχρηστευτεί – «θανατωθεί».

Παράλληλα οι ανασκαφικές τομές στον λόφο των Παλαιοεκκλησιών επιβεβαίωσαν την ύπαρξη επιβλητικών τοίχων της Πρώιμης Εποχής του Χαλκού (3η χιλ. π.Χ.) που αναμφίβολα ανήκουν σε ένα σύστημα οχύρωσης του προϊστορικού οικισμού, ο οποίος εκτεινόταν στις πλαγιές και την κορυφή του. Τα κατάλοιπα των επόμενων αιώνων έχουν σχεδόν εξ ολοκλήρου εξαφανιστεί λόγω της διάβρωσης του εδάφους, με εξαίρεση έναν τάφο της αρχής της Ύστερης Εποχής του Χαλκού, ο οποίος έχει αποκαλυφθεί κοντά στο πλάτωμα της κορυφής του λόφου και στον οποίο βρέθηκαν σκελετοί με τα κτερίσματά τους.

Τοίχοι από ωμές πλίνθους, τέλος 6ου αι. π.Χ.

Έρευνα στον Σαρανταπόταμο

Συστηματική επιφανειακή έρευνα πραγματοποιείται εξάλλου, στην λεκάνη απορροής του Σαρανταπόταμου, που εκτείνεται ανάμεσα στην Αμάρυνθο και την αρχαία πόλη της Ερέτριας . Η έρευνα αυτή έχει ως στόχο την κατανόηση της ένταξης του ιερού στο αρχαίο τοπίο μέσω της μελέτης της εξέλιξης του περιβάλλοντος από την αρχαιότητα, την κατανομή των αγροτικών οικισμών ανά τους αιώνες, τις νεκροπόλεις, τα λατομεία, τη γεωργική γη, καθώς και το αρχαίο δίκτυο επικοινωνίας, με έμφαση στην “Ιερά Οδό” που συνέδεε το Αρτεμίσιο της Αμαρύνθου με την Ερέτρια.

Κατάλοιπα Πρώιμης Εποχής Σιδήρου στα νοτιοανατολικά του ναού, 9ος-8ος αι. π.Χ.

Η ανασκαφική ομάδα συγκέντρωσε το 2023 περισσότερους από 50 αρχαιολόγους, συντηρητές, άλλους ειδικούς, εργάτες και φοιτητές από την Ελβετία, την Ελλάδα και άλλες χώρες. Το ερευνητικό πρόγραμμα της Αμαρύνθου είναι μια συνεργασία της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ευβοίας του ΥΠ.ΠΟ., υπό τη διεύθυνση της Αγγελικής Γ. Σίμωσι, που διετέλεσε προϊσταμένη έως το τέλος του 2022 στην Εφορεία Αρχαιοτήτων Ευβοίας και του SylvianFachard, Διευθυντή της ΕΑΣΕ και Καθηγητή του Παν/μίου της Λωζάννης. Η έρευνα στο πεδίο διευθύνεται από την Όλγα Κυριαζή (ΕΦΑ Ευβοίας) και τους TobiasKrapf και TamaraSaggini (ΕΑΣΕ).

Ο ναός της Αρτέμιδος. Αρκετά κτίρια που χρονολογούνται τουλάχιστον από τον 8ο αι. π.Χ. στον ίδιο χώρο

Διαβάστε επίσης

Φωταγωγημένη η Ηετιώνεια Πύλη στον Πειραιά – Προετοιμασία για το Μουσείο Εναλίων Αρχαιοτήτων