Αλλόκοτα, παράδοξα, ανατρεπτικά: Τα σκηνικά του «Poor Things» που κέρδισαν Όσκαρ

Ένα κουκλόσπιτο με όλα του τα έπιπλα, «Ο κήπος των επίγειων απολαύσεων» του Ιερώνυμου Μπος, ακόμη και ένας σιδερένιος πνεύμονας! Είναι μερικές μόνο από τις εμπνεύσεις των  σχεδιαστών Σόνα Χιθ, Τζέιμς Πράις και Ζούζα Μίχαλεκ για να αποδώσουν την φανταστική, βικτοριανή όψη του «Poor Things», της εξαιρετικής ταινίας του Γιώργου Λάνθιμου, με τα εκπληκτικά σκηνικά, πέραν των άλλων, που τιμήθηκαν με Όσκαρ στη χθεσινή απονομή της Αμερικανικής Ακαδημίας Κινηματογράφου.

Παράδοξα, ανατρεπτικά, εντυπωσιακά δημιούργησαν έναν κόσμο φαντασίας για την πρωταγωνίστριά του Έμα Στόουν, μεγάλη νικήτρια της 96^ης διοργάνωσης με Α΄ Βραβείο Γυναικείου Ρόλου, και γενικότερα στον έλληνα σκηνοθέτη τον ιδανικό καμβά για να ξετυλίξει στην ιστορία του.

Βασισμένο στο μυθιστόρημα του 1992 από τον Άλαστερ Γκρέι, με πρωταγωνιστές επίσης τον Γουίλεμ Νταφόε και τον Μαρκ Ράφαλο, το «Poor Things» διαδραματίζεται σε μια παράξενη εκδοχή του τέλους του 19ου αιώνα και αφηγείται την ενηλικίωση της Μπέλα Μπάξτερ, η οποία ζωντανεύει μέσα από ένα πείραμα τύπου Φράνκενσταϊν από τον δημιουργό – πατέρα της, Γκόντγουιν Μπάξτερ.

«Σκεφτήκαμε σαν άτακτοι χειρούργοι, κόβοντας και συναρμολογώντας κάθε λογής διαφορετικές αρχιτεκτονικές ιδέες, σκέψεις, ιατρικό εξοπλισμό και νέα υλικά για να διαμορφώσουμε το σκηνικό πλαίσιο της ταινίας», όπως λέει χιουμοριστικά η Σόνα Χιθ, σε συνέντευξή της, μαζί με τον Πράις στους Christie’s.

Στην πραγματικότητα όμως, άντλησαν έμπνευση από όλη την ιστορία της τέχνης για να δημιουργήσουν μια εξωπραγματική αισθητική, που εμπεριέχει τις απόψεις των ανθρώπων διαφόρων εποχών για το πώς φαντάζονταν το μέλλον ενώ ακολουθούν το ταξίδι της Μπέλα σε όλο τον κόσμο, διασχίζοντας αλλόκοτες εκδοχές του Λονδίνου, της Λισαβόνας, της Αλεξάνδρειας και του Παρισιού.

«Ο σχεδιασμός μας έχει να κάνει με την αφήγηση ιστοριών», προσθέτει ο Πράις. «Είναι μία οπτική δήλωση της ιστορίας. Και για να γίνει αυτό μπήκαμε στο μυαλό των χαρακτήρων και δημιουργήσαμε τον κόσμο στον οποίο ζουν».

Τα κινέζικα πιάτα

Πρότυπο και πηγή έμπνευσης, ακόμη και για κάποιον μαξιμαλιστή συλλέκτη, που δημιουργεί τους δικούς του πολυτελείς εσωτερικούς χώρους, που αψηφούν τις εποχές συνιστά εξάλλου, ο τρόπος αυτής της οπτικής αφήγησης, που έχουν επιλέξει.

Κι αυτό, γιατί το σπίτι του τρελού επιστήμονα  Γκόντγουιν Μπάξτερ είναι εμπνευσμένο εν μέρει από το έργο του αρχιτέκτονα και συλλέκτη σερ Τζον Σόουν. Έτσι, όπως το διάσημο σπίτι του Σόουν στο Λονδίνο —που τώρα είναι μουσείο— η οικία Μπάξτερ είναι σαν ένα «cabinet of curiosities» (ντουλάπι περιέργειας) γεμάτο με έργα τέχνης και σπάνια αντικείμενα τοποθετημένα σε παραφορτωμένες κρεμάστρες και με ιδιότυπες παρουσιάσεις.

«Παρατηρήσαμε τον τρόπο με τον οποίο ο Σόουν διαμορφώνει τους χώρους, γιατί ήταν πραγματικά καλλιτέχνης και αρχιτέκτονας», λέει η Χιθ. «Όμως δεν ήμασταν κολλημένοι σε μια εποχή, αντίθετα προσπαθήσαμε να είμαστε έξω από όλες».

Η οικία Μπάξτερ έτσι, έχει πολλά χαρακτηριστικά της βικτοριανής διακόσμησης, όπως σκούρες αποχρώσεις και πλήθος υπερβολών κάθε είδους, που στην προκειμένη περίπτωση προκύπτουν από την αντικομφορμιστική ερμηνεία ενός ταξιδιώτη του χρόνου, όπως για παράδειγμα η οροφή, που είναι διαμορφωμένη σε σχήμα αυτιού!

Στην τραπεζαρία επίσης, κινεζικά κεραμικά πιάτα καλύπτουν τον κύριο τοίχο δίνοντας την αγγλική αισθητική της εποχής αλλά και την εμμονική συλλεκτική δραστηριότητα του Μπάξτερ. Όπως, ότι θα σχεδίαζε ειδικά τους τοίχους για να χωρέσουν όλα αυτά και θα ήταν υπερήφανος, που θα μπορούσε να τα απλώνει σχολαστικά και με γεωμετρική διάταξη.

Μερικά από αυτά τα πιάτα άλλωστε, θα τα σπάσει  η Μπέλα στην ταινία, κάτι που «ήταν πολύ διασκεδαστικό για μας, να τα έχουμε ήδη εκεί», όπως λέει η Χιθ.

Το κουκλόσπιτο

Ενδιαφέρον ακόμη, έχει το παιχνίδι με τα μεγέθη και την κλίμακα:  Η Μπέλα και ο Γκόντγουιν κάθονται στην τραπεζαρία σε καρτουνίστικες υπερμεγέθεις καρέκλες, οι οποίες βασίστηκαν σχεδιαστικά σε μία βικτοριανή καρέκλα κουκλόσπιτου. «Μας άρεσε η ιδέα, ότι η Μπέλα μπορούσε να νιώθει μικρή στο σπίτι, ώστε να φαίνεται πιο παιδί, σαν κούκλα», προσθέτει η Χιθ.

Πράγματι οι διαφορές στην κλίμακα είναι αναπόσπαστο μέρος της παράξενης αίσθησης που αφήνει η ταινία, καθώς υιοθετεί παιχνιδιάρικα τεχνάσματα και εφέ του παλιού Χόλιγουντ σε συνδυασμό με τεχνολογία αιχμής. Γι’ αυτό το λόγο χρησιμοποιήθηκαν πολλά ζωγραφισμένα σκηνικά, κάτι που συνέβαλε στην απόδοση των ονειρικών σκηνών της Λισαβόνας με την παραδοσιακή αίσθηση ταινιών στούντιο της δεκαετίας του 1930-1950.

Όσον αφορά το ταξίδι της Μπέλα στη Μεσόγειο με πλοίο, χρησιμοποίησαν 11 εκτεταμένες οθόνες LED μήκους 90 μέτρων, προκειμένου να αποδώσουν την θάλασσα και τον ουρανό γύρω από το υπερωκεάνιο. Τα εξωτερικά πλάνα ολόκληρου του πλοίου εξάλλου, έγιναν χρησιμοποιώντας ένα μοντέλο κλίμακας άνω των τριών μέτρων.

Πρόκειται για ένα από τα αγαπημένα αντικείμενα του Πράις από τα σκηνικά της ταινίας, καθώς ο ίδιος, όπως λέει, ονειρευόταν να χρησιμοποιήσει μοντέλα όπως αυτό, από τότε, που είδε τις μινιατούρες, που είχαν χρησιμοποιηθεί στην ταινία «Οι κυνηγοί της χαμένης κιβωτού» του Στίβεν Σπίλμπεργκ.  «Ήταν σαν ένα παιδικό όνειρο που έγινε πραγματικότητα», λέει.

Ιερώνυμος Μπος και παιδικά παιχνίδια

Στο μεταξύ, η κρεβατοκάμαρα της Μπέλα στο σπίτι του Μπάξτερ αντικατοπτρίζει το προστατευτικό – και συχνά κλειστοφοβικό – περιβάλλον, που είχε δημιουργήσει ο ίδιος  για εκείνη, με μαλακές επιφάνειες, συμπεριλαμβανομένων ακόμη και των τοίχων.

«Έχω εμμονή με τους καπιτονέ τοίχους και αυτοί έπρεπε να είναι πραγματικά  φουσκωτοί», εξηγεί η Χιθ.  Όσο για τα κεντημένα σχέδια στα πάνελ άντλησαν έμπνευση από το «μυριόραμα», το παιδικό παιχνίδι του 19ου αιώνα, στο οποίο οι κάρτες μπορούν να αναδιαταχθούν για να δημιουργήσουν ένα πανοραμικό «ατελείωτο τοπίο».

Καθένα από αυτά τα πάνελ μάλιστα, αναφέρεται σε ένα διαφορετικό είδος προσπάθειας του ανθρώπου να νιώθει ελευθερία, όπως το αερόστατο, η ιστιοπλοΐα πλοίου ή ακόμη το όργωμα της γης.

Προκειμένου πάντως, να τροφοδοτήσει ο Λάνθιμος τη φαντασία τους είχε δώσει στην Χιθ και στον Πράις τις εικόνες πολλών έργων ζωγραφικής, συμπεριλαμβανομένου του «Κήπου των Επίγειων Απολαύσεων» του, καθώς και έργων  του Έγκον Σίλε και του Φράνσις Μπέικον.

«Στους πίνακες του Μπος υπάρχουν απεικονίσεις ονειρικής αρχιτεκτονικής», λέει ο Χιθ «με παράδοξες, γυάλινες κατασκευές και κτήρια επιστημονικής φαντασίας, τα οποία μας επηρέασαν πραγματικά για την απόδοση της εξωτερικής όψης του σπιτιού του Μπάξτερ». Ακόμη και η ροζ απόχρωση του σπιτιού άλλωστε, θυμίζει επίσης τους χρωματικούς τόνους των κατασκευών του Μπος.

Για την «ψυχεδελική, τριπλή αίσθηση» της Λισαβόνας τέλος,  οι σχεδιαστές στράφηκαν στον γάλλο εικονογράφο του 19ου αιώνα Αλμπέρ Ρομπιντά, που με τα φουτουριστικά έργα του προέβλεπε, πώς θα έμοιαζε το μέλλον. Όπως ιπτάμενα οχήματα και άλλες εφευρέσεις σε χρώμα ζαχαρωτών! Εικόνες, που η επιρροή τους είναι φανερή σε όλη τη διάρκεια της περιόδου, που η Μπέλα βρισκόταν στην πόλη.

Διαβάστε επίσης:

Βραβεία Όσκαρ: Τέσσερα βραβεία για το «Poor Things» – Θρίαμβος του «Οπενχάιμερ» με 7 βραβεύσεις 

Όσκαρ Α΄ γυναικείου ρόλου στην Έμμα Στόουν για το «Poor Things» του Γιώργου Λάνθιμου