Άλισον Σρέιγκερ: Τα πορνεία διδάσκουν στρατηγικές μείωσης ρίσκου

Όπως πρόδηλα φανερώνει ο τίτλος του νέου βιβλίου της, η οικονομολόγος Άλισον Σρέιγκερ συνθέτει ένα ασυνήθιστο και αρκετά προκλητικό πόνημα γύρω από τα οικονομικά της διακινδύνευσης.

Η ακριβής ελληνική μεταφορά του αγγλικού τίτλου θα διαβαζόταν ως εξής: Οικονομολόγος εισχωρεί σε οίκο ανοχής: Και άλλοι απρόσμενοι χώροι για να κατανοηθεί το ρίσκο ή στο πρωτότυπο An Economist Walks Into a Brothel: And Other Unexpected Places to Understand Risk (εκδόσεις Portfolio/Penguin). Αλλά στην ελληνική μετάφραση η αιχμή του πρωτότυπου τίτλου στρογγυλεύεται από τον μεταφραστή Κωνσταντίνο Σίμο ως Μια οικονομολόγος σε επισφαλείς οίκους: Το ρίσκο στην οικονομία και στη ζωή (εκδόσεις Κάτοπτρο).

Πρόκειται για τη γνωστή καθηγήτρια στο πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης (διδάσκει στρατηγικές ρίσκου) και αρθρογράφο στο Quartz Άλισον Σρέιγκερ. Στο νέο της βιβλίο επανέρχεται στην ειδικότητά της, τη στρατηγική επενδυτικού ρίσκου που θεωρεί ότι ερευνητικά παραμένει τομέας ελλειπώς αναπτυγμένος.

Ξεπετάει γρήγορα τις βασικές αρχές γύρω από τη διαχείρηση προσωπικού χρήματος: Από το πώς αρχικά βιοπορίζεται κανείς κάτω από κέρδη του έως το πώς αργότερα καταφέρνει από τις αποταμιεύσεις του να επενδύσει σε διαφορετικά πορτφόλιο. Ανακαλύπτει μία ασυνήθιστη οπτική γωνία για να ρίξει φως στη διαχείρηση προσωπικών επενδύσεων με έλεγχο ρίσκο. Με το φρέσκο βλέμμα της πράγματι ανανεώνει τις έως σήμερα παγιωμένες πεποιθήσεις.

Αλλά το πόνημά της δεν αποτελεί σύνθετο how to εγχειρίδιο πρακτικών εφαρμογών. Δεν διαφωτίζει αρκετά τον αναγνώστη (ιδιαίτερα τον αρχάριο στα οικονομικά) σχετικά με το πώς η θεωρητική προσέγγισή της εφαρμόζεται επί του πρακταίου. Γεγονός αξιοπερίεργο εφόσον επιμένει λογικοφανώς ότι ως επί το πλείστον υπάρχει άγνοια γύρω από τον συγκεκριμένο τομέα.

Αναφέρεται στην προετοιμασία για «το άγνωστο των αγνώστων» (unknown unknowns), μια φράση του διάσημου αμερικανού υπουργού Άμυνας Ντόναλντ Ράμσφελντ. Πρόκειται για την ενσωμάτωση σε κάθε στοχασμό, πριν από κάθε απόφαση, του αστάθμητου παράγοντα που συνιστά ο άνθρωπος. Ύστερα από το χτίσιμο κάθε σύνθετης στρατηγικής ρίσκου πρέπει κανείς να αμφισβητεί κάθε εκτίμηση, κάθε έτοιμη λύση, κάθε αναμενόμενο αποτέλεσμα. Πρέπει να επιστρέφει στο σημείο μηδέν και να διερωτάται: Και αν έχω κάνει εντελώς λάθος; Οφείλει κανείς να ελέγχει το ρίσκο αλλά δεν πρέπει ποτέ να το υποτιμά.

Εκείνη θεωρεί ότι μία εμπεριστατωμένη ανάλυση του ρίσκου εμπεριέχει όλες τις δυνατές πιθανότητες. Τα πάντα μπορούν δυνητικά να συμβούν -από το ιδανικό ως το χειρότερο σενάριο. Συνήθως μπροστά σε κάθε απόφαση ο συλλογισμός κάθε ανθρώπου παραμένει συνήθως διχότομος: Αν κάνω χ, θα πάρω ψ. Στην πραγματικότητα όμως σε κάθε του βήμα εκτίθεται κανείς σε ευρύ φάσμα πιθανοτήτων ψ -από το ανώτερο αποτέλεσμα έως και στη φρικτή έκβαση.

Θεωρεί σημαντικό ο στόχος να έχει προσδιοριστεί με κάθε πιθανή λεπτομέρεια. Και ύστερα να τίθεται το ερώτημα του τι διακυβέβευεται: Μπορεί ο στόχος να επιτευχθεί χωρίς ρίσκο ή τουλάχιστον με το μηδαμινό;

Για παράδειγμα, προσπαθώντας να υπολογίσει κανείς πόσα λεφτά θα του χρειαστούν τα χρόνια της σύνταξής του, ίσως συνειδητοποιήσει οι παραδοσιακές πρακτικές εξασφάλισης χρήματος ενέχουν τελικά μεγαλύτερο ρίσκο απ’ όσο αρχικά φανταζόταν.

Σύμφωνα με την πιο συνηθισμένη προσέγγιση, αποταμιεύει και επενδύει κανείς όσο περισσότερο μπορεί. Και όταν φτάσει στη σύνταξή του, καταναλώνει ένα σταθερό ποσό κάθε χρόνο. Δοκιμασμένη πρακτική στην Αμερική, να καταναλώνεται ετησίως το 4% των αποταμιεύσεων.

Ωστόσο, όταν αυτός ο κανόνας ακολουθείται ευλαβικά, η αξία του δολαρίου σε σχέση με αυτό το 4% θα ποικίλλει και κυμαίνεται ανάλογα με την επιδοση του εκάστοτε χαρτοφυλακίου. «Σε αυτό έγκειται η παγίδα της συγκεκριμένης στρατηγικής», διαπιστώνει η Σρέιγκερ. Κατά τη γνώμη της «πρέπει κανείς να προσβλέπει σε ένα είδος προβλέψιμου μισθού, ανάλογου με εκείνον που κέρδιζε ως εργαζόμενος. Οι περισσότεροι υπάλληλοι δεν θα δέχονταν έναν κυμαινόμενο μισθό ανάλογα με τα σκαμπανεβάσματα του χρηματιστηρίου. Γιατί να το δέχονται οι συνταξιούχοι;».

Μπορεί κανείς να μειώσει την αβεβαιότητα ορίζοντας μία σταθερή δόση. Αλλά αυτό προυποθέτει ότι ένα μέρος αν όχι το κύριο μέρος των χρημάτων ενός ατόμου θα παραχωρηθεί σε επενδυτική εταιρεία η οποία θα εξασφαλίζει αυτά τα εγγυημένα έσοδα.

Όλα αυτά τα ερωτήματα αξίζουν οπωσδήποτε το χρόνο και τη μελέτη κάθε ανήσυχου ατόμου. Αλλά ως προς τις προσφερόμενες λύσεις, το βιβλίο της Σρέιγκερ παραμένει εντυπωσιακά πενιχρό. Αφήνει τον περίεργο αναγνώστη πεινασμένο για περισσότερες πρακτικές απαντήσεις.

Ωστόσο, το βιβλίο της διαβάζεται με γαργαλιστικό ενδιαφέρον: Αποτελεί χορταστική εξιστόρηση αληθινών περιστατικών.  Για να περιγράψει διαφορετικές στρατηγικές μείωσης ρίσκου αναφέρεται σε επαγγέλματα τόσο διαφορετικά μεταξύ τους όσο ο εκτροφέας αλόγων και ο στρατιωτικός. Υπάρχει ακόμη και η περίπτωση των παπαράτσι. Δημιουργούν κοινοπραξίες ώστε να μοιράζονται τις φωτογραφίες τους και να εξασφαλίσουν ότι δεν θα αποκλειστούν από το κυνήγι των διασημοτήτων.

Ο πρωταθλητής του πόκερ αυξάνει τις πιθανότητές του να κερδίσει σε βάθος χρόνου παίζοντας πιο συντηρητικά από τον περιστασιακό παίχτη. Η οικονομολόγος ακολούθησε πολλά ακόμη ανορθόδοξα μονοπάτια για να κατανοήσει την επιστήμη του ρίσκου.Έτσι εξηγείται και ο τίτλος του βιβλίου της.

Πράγματι χτύπησε την πόρτα τεσσάρων οίκων ανοχής στη Νεβάδα. Τι πρωτότυπο αποκάλυψε η έρευνά της; Οι περισσότερες γυναίκες εργάζονται σε νόμιμες επιχειρήσεις. Η διεύθυνση λαμβάνει το μισό των εσόδων τους με αντάλλαγμα την παροχή ασφαλούς περιβάλλοντος εργασίας. Οι γυναίκες δεν ανησυχούν ούτε για την αστυνομία διότι παραμένουν στο πλαίσιο του νόμου δουλεύοντας σε οίκους με κρατική άδεια λειτουργίας.

Το σημαντικότερο προνόμιο, ότι η νόμιμη άδεια εξασκήσεως επαγγέλματος εγγυάται πως δεν θα τις πλησιάζουν βίαοι ή ανώμαλοι πελάτες. Όλα τα δωμάτια έχουν εξοπλιστεί με κουμπιά συναγερμού και υπάρχουν άνδρες ασφάλειας που κυκλοφορούν στους διαδρόμους. Όταν κάποια από τις εργαζόμενες αισθάνεται ότι απειλείται η σωματική της ακεραιότητα, ένας μπράβος τη συνοδεύει σπίτι της μετά το πέρας της βάρδιάς της.

Με διαφόρων ειδών ανταλλάγματα δήλαδή ένα εκ των πραγμάτων μη ελκυστικό επάγγελμα φαινόταν πιο ανεκτό. Με πιο ευνοϊκούς όρους για τους εργαζόμενούς του.

Μοιάζουν οι επενδύσεις με την πορνεία; Η οικονομολόγος δεν παρέχει βέβαιες απαντήσεις. Μοιάζει κάπου να υποστηρίζει ότι συνδέονται με την έννοια της σύνεσης.

«Ένας ευκολοδιάβαστος, πλην μεστός νοημάτων, οδηγός πλοήγησης στους κινδύνους που ενυπάρχουν στον ολοένα και πιο πολύπλοκο κόσμο μας. Απαραίτητο ανάγνωσμα για κάθε επίδοξο κυβερνήτη, ηγέτη και δάσκαλο», δήλωσε ο στρατηγός, ανώτερος εταίρος στο Ινστιτούτο Τζάκσον στο Πανεπιστήμιο Γέιλ (Yale) Στάνλεϊ ΜακΚρίσταλ (Stanley McChrystal).

Περισσότερες πληροφορίες

Η Άλισον Σρέιγκερ (Allison Schrager) συμμετέχει ως πρωτοβάθμιο μέλος της δεξαμενής σκέψης Manhattan Institute και είναι συνιδρύτρια της συμβουλευτικής εταιρείας σε θέματα κινδύνου LifeCycle Finance Part.

Υπήρξε διευθύντρια καινοτόμων συνταξιοδοτικών προϊόντων στην εταιρεία Dimensional Fund Advisors, ενώ παρείχε συμβουλευτικές υπηρεσίες σε διεθνείς οργανισμούς, συμπεριλαμβανομένου του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (OECD) και του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (IMF). Υπήρξε επίσης τακτική συνεργάτιδα της εφημερίδας The Economist, του πρακτορείου Reuters και του περιοδικού Bloomberg Businessweek. Κάτοχος διδακτορικού διπλώματος στα οικονομικά από το Πανεπιστήμιο Columbia, διδάσκει στρατηγικές διαχείρισης κινδύνου στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης. Ζει στη Νέα Υόρκη.