Αλεξάνδρα Αθανασιάδη: «Κομμάτια του εαυτού μου» στο Κολλέγιο

«Κάτι που δεν λέγεται αλλά σε στιγμές περίσσειας θεϊκής φανερώνεται», για να παραφράσει κανείς τον ποιητή. Και η Αλεξάνδρα Αθανασιάδη με κάθε έργο της έκθεσης εκφράζει μία προσπάθεια προσέγγισης της ουσίας, με συνείδηση του απείρου. Πρόκειται άλλωστε για την κορυφαία ίσως εν ζωή γλύπτρια.

Η έκθεση Πομπή προς την πόλη διοργανώνεται στο Κολλέγιο Αθηνών με αφορμή τη συμπλήρωση εκατό ετών από την ίδρυσή του. Στα γλυπτά της συνυπάρχουν με την τέχνη της διαλεκτικής, η έννοια του ηρωισμού και της φθοράς, του πεπερασμένου αλλά και του αέναου. Μια έκθεση υψηλής παιδαγωγικής αξίας, όπως εξηγήθηκε, που απλώνεται σε όλο το τεράστιο κτήμα του σχολείου.

Όνειρο που πάντα διαφεύγει

Ανάμεσα στα έργα που εκθέτει η Αλεξάνδρα Αθανασιάδη ξεχωρίζει η εγκατάσταση στο περίφημο Θέατρο του Κολλεγίου Αθηνών. Tα αντικείμενα μοιάζουν α φωτίζονται από τα μέσα έξω. Η σύνθεση Ονειρικό Τοπίο παραπέμποντας συνειρμικά στον Σαίξπηρ. Μπορεί ιδωθεί ως ένα σχόλιο πάνω σε οτιδήποτε σημαίνει το Θέατρο (χώρος συνάθροισης και μεταστοιχείωσης του Πολιτικού), αλλά και στο τι σημαίνει η Πολιτεία.

Πρόκειται περί ουτοπίας, «ένα όνειρο που τείνουμε να το καταλάβουμε, αλλά δεν θα το καταλάβουμε ποτέ», επισήμανε ο επιμελητής (και απόφοιτος του σχολείου) Θεόφιλος Τραμπούλης.

Από κάτω, βρίσκεται το ονειρικό και αλληγορικό πήλινο ποτάμι. Πρόκειται για το τελευταίο ίσως έργο της Αλεξάνδρας Αθανασιάδη, Σπασμένα πήλινα κομμάτια σαν όστρακα, τα οποία χρησιμοποιούσαν ως γραφική ύλη στην αρχαιότητα. Όχι μόνο για να εξορίσουν πολιτικούς αντιπάλους, αλλά και ως λίστα για τα καθημερινά αναλώσιμα της ζωής.

«Η Αλεξάνδρα χρησιμοποιεί αυτά τα όστρακα σαν ποτάμι και καλεί τους θεατές να γράψουν πάνω ο καθένας τη δική του σκέψη». Οι μαθητές έχουν γράψει το δικό τους μήνυμα, οι θεατές της έκθεσης επίσης.

Κάτι μεγαλύτερο του εαυτού

«Όπως μαζεύω σκουπίδια και διάφορα αναμνηστικά, όλη μου τη ζωή μαζεύω και πράγματα που έχω διαβάσει ή έχω σκεφτεί. Έχω τετράδια με διάφορα σημειώματα. Μερικά είναι και μέσα εδώ. Απλώς νομίζω ότι όλοι οι νέοι ή σημαδεύουν την πόλη ή το σώμα τους. Και ήταν ευκαιρία να γράψουν και αυτοί κάτι σε κάποιο μέσο όπου επιτρέπεται να γράψουν. Και να μπορέσει να εκφράσει ο καθένας κάτι το οποίο είναι μεγαλύτερο από τον εαυτό του και μέρος ενός συνόλου. Για αυτό είπαμε σαν ένα ποτάμι…».

Δίπλα ακριβώς στα πήλινα, μια προέκταση του έργου από πλαστικά σκουπίδια και αντικείμενα. Ίσως ένα μολυσμένο ποτάμι.

Ο Βούδας γνώρισε κάποτε έναν μοναχό, ο οποίος του επισήμανε ότι κάποια στιγμή πρέπει να αποδεχτεί ότι το δοχείο έχει ήδη σπάσει. Με την αποδοχή, κάποια στιγμή η ρωγμή θα μετασχηματιστεί σε κάτι πολύτιμο…

Safe Space

«Είχα απόλυτη ανάγκη να φτιάξω έναν χώρο που να αποτελεί safe space, να μπαίνω κάπου και να μπορώ να ηρεμώ γιατί είχα πάρα πολύ άγχος και έφτιαξα αυτόν τον χώρο γύρω μου για να αισθάνομαι ασφαλής», παρατηρεί η Αλεξάνδρα Αθανασιάδη για αυτό το μνημειώδες έργο που δεσπόζει στην είσοδο του Θεάτρου.

«Επίσης μιλάει για τον τρόπο που δεν προσέχουμε τη φύση», προσθέτει η ίδια. «Η φύση παλιά ήταν προστατευμένη και πλέον δεν τη σεβόμαστε. Προσπαθούσα με αυτό το έργο να φέρω στο επίκεντρο τη φύση».

Το έργο αποτελείται από ξύλα, κομμάτια από δέντρα και βότσαλα τα οποία μάζευε από την ίδια παραλία -δεν αποκαλύπτει ποια. «Έχει λίγα αυτή η παραλία, κάθε χρόνο μαζεύω τρία τέσσερα. Είναι μια κρυφή παραλία, πηγαίνω με τον άνδρα μου».

Ορισμένα φυσικά υλικά προέρχονται από τη Σαντορίνη και τα υπόλοιπα τα έχει κατασκευάσει από τσιμέντο.

Ένα μονοπάτι αυτογνωσίας

«Πάντα η δουλειά μου αποτελείται από θραύσματα, γιατί νομίζω ότι ο τρόπος που αντιλαμβανόμαστε τη ζωή και καταλαβαίνουμε, κατανοούμε τα πράγματα παραμένει πολύ αποσπασματικός. Προστίθενται μικρά κομμάτια γνώσης και αντίληψης, σιγά σιγά μέσα στη ζωή μας. Είναι ένα μονοπάτι αυτογνωσίας κατά κάποιον τρόπο και γνώσεις όλων των άλλων μαζί».

Αυτό είναι ένα αρνητικό τύπωμα. Βγήκε από ατύχημα. Μεγάλο ποσοστό της δουλειάς μου βγαίνει από ατυχήματα. Την ώρα που κάναμε το αρνητικό για να βάλουμε το χρώμα στον κατάλογο προέκυψε αυτή η εικόνα και είπα «αυτό το κρατάω».

Δύο κομμάτια του εαυτού μου

Διαχρονικά στα έργα της διακρίνεται ένα μοτίβο από μορφές αλόγων, στιβαρές και συνάμα ευκίνητες…

«Αυτό προέκυψε από τότε που ήμουν πολύ μικρή, από παιδάκι. Είχα καβαλήσει γαϊδούρι, μετά μουλάρια, μετά αρχίσαμε να ιππεύουμε με την αδελφή μου.

Το άλογο για μένα έχει ένα ηρωικό στοιχείο -όπως και οι θώρακες έχουν ένα ηρωικό στοιχείο. Και έχει και δύο κομμάτια του εαυτού μου: Το κομμάτι που βάζει το κεφάλι κάτω και κάνει αυτό που πρέπει και το κομμάτι που είναι πιο ατίθασο και δεν δέχεται. Υπάρχει και αυτό. Τον άνδρα μου την πρώτη φορά που τον είδα, ήταν πάνω σε άλογο και τον ερωτεύτηκα εκεί. Υπάρχει και το ερωτικό στοιχείο».

Ψευδαίσθηση και ομορφιά

Παρόμοια ψευδαίσθηση και ομορφιά εκπέμπουν και τα γλυπτά που κοσμούν ορισμένους από τους διαδρόμους εσωτερικά του Μπενακείου. Ενώ αποτελούνται από σίδερα, μοιάζουν με σχεδιασμένα περιγράμματα μορφών. Έχουν τοποθετηθεί ψηλά στις ψηλοτάβανες αίθουσες του σχολείου χαρίζοντάς τους επιπρόσθετη επιβλητικότητα.

«Αυτά είναι από υλικά που έχω βρει και ήθελα να μοιάζουν σαν σχέδια στον χώρο, αλλά είναι από σίδερα. Είναι κομμάτια από εμάς, τα οποία συνθέτω, λέγονται γραμμικά. Πάντα, ακόμα και αν τα υλικά είναι πολύ δύσκολα, προσπαθώ να κρατήσω μια φρεσκάδα στον τρόπο που τα παρουσιάζω, να είναι σαν ένα εύκολο σχέδιο.

Ο Θεόφιλος είχε την ιδέα να μπουν έτσι, τα τρία μαζί και ψηλά».

Άλλα έργα από ξύλο και σίδερο παραπέμπουν στα παιδικά καλοκαίρια της στη Χαλκιδική.

Η Χίμαιρα

Ύστερα υπάρχει το επιτοίχιο έργο, σαν θραύσματα χαρτιού μεγάλων διαστάσεων, που μοιάζει και αυτό να υπερίπταται των πεζών έτσι όπως έχει τοποθετηθεί σε ύψος.

«Και τούτο προέκυψε πάλι από κάτι τυχαίο», επισημαίνει η Αλεξάνδρα Αθανασιάδη. Είχε σχεδιάσει το περίγραμμα ενός αλόγου στο εργαστήριό της. Όμως το εργαστήριο πλημμύρισε με χώμα. «Είχε βρέξει πάρα πολύ, είμαστε σε κατηφόρα με πέντε δρόμους και μπήκαν μέσα πόντοι νερό. Όταν έφυγε το νερό, είχε γεμίσει κοκκινόχωμα. Πάω να βγάλω το έργο από το νερό και σκίζεται», θυμάται.

Από τα σκισμένα κομμάτια του παζλ προέκυψε ένα φτερωτό άλογο, ένας πήγασος.

«Ο Πήγασος είναι το μυθικό άλογο που σκότωσε τη Χίμαιρα και είναι έκτοτε συνώνυμο της υψιπετούς έμπνευσης, της ποίησης, κ.ο.κ.», συμπληρώνει ο Θεόφιλος.

«Καβαλάμε τον Πήγασο για να έχουμε τη θεία φώτιση, ας πούμε.

Το άλογο έχει φτερά, είναι τα σκισμένα κομμάτια του χαρτιού και τα φτερά που είναι η ανάταση, είναι τα τραύματα του αντικειμένου.

Το πώς το έργο μεταστοιχειώνει το τραύμα και το κάνει δύναμη και ανάταση είναι από τα πιο χαρακτηριστικά έργα όλης την πνοής που διατρέχει το έργο της Αλεξάνδρας», καταλήγει ο επιμελητής.

Αξιοσημείωτη

H Aλεξάνδρα Αθανασιάδη γεννήθηκε στην Αθήνα. Σπούδασε Καλές Τέχνες στο κορυφαία πανεπιστήμια της Οξφόρδης στην Αγγλία (αποφοίτησε το 1982 με διάκριση στη γλυπτική και τη χαρακτική) και στο Columbia (Κολάμπια) στη Νέα Υόρκη.

Έργα της έχουν εκτεθεί σε πολλές ατομικές και ομαδικές εκθέσεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό αλλά και σε σημαντικούς αρχαιολογικούς χώρους και σε διάλογο με αυτούς, όπως στους Δελφούς και στην Αρχαία Μεσσήνη.

Πρόκειται για αξιοσημείωτο γεγονός ότι η Αλεξάνδρα Αθανασιάδη δεν αποφοίτησε από το Κολλέγιο Αθηνών ενώ παραμένει πάντα δεμένη με τη «μεγάλη κολλεγιακή οικογένεια» λόγω των δικών της προγόνων. Αφού ο πατέρας της, μεγαλοβιομήχανος Αλέξανδρος Αθανασιάδης (δολοφονήθηκε το 1988 από την εγκληματική οργάνωση «17 Νοέμβρη») προέρχεται από την οικογένεια του σπουδαίου εθνικού ευεργέτη Πρόδρομου Μποδοσάκη Αθανασιάδη. Με χρηματοδότησή τους χτίστηκε το πρώτο, μεγαλοπρεπές δημοτικό του Κολλεγίου Αθηνών στην Κάντζα, το Μποδοσάκειο.

Πολίτας τρέφον

Κάθε πτυχή της συνολικής εγκατάστασης Πομπή προς την πόλη, συμμετέχει στην εκπαιδευτική διαδικασία. Συνομιλεί πρωτίστως με τα παιδιά και τον ψυχικό, αισθητικό τους κόσμο και μόνο κατά δεύτερον με τους ανθρώπους της Τέχνης και τους ευρύτερους θεατές.

Όπως εξήγησε και ο διευθυντής του Κολλεγίου Σπύρος Πολλάλης, η Πομπή προς την Πόλη αποτελεί άλλη μία ψηφίδα του νέου λογότυπου στο θυρεό του Κολλεγίου Αθηνών: Πολίτας τρέφον (από το πάλαι ποτέ Άνδρας τρέφον)…