Ένας τεράστιος και εκπληκτικός αρχαίος ναός σε θραύσματα και μια ελληνική πόλη της Μικράς Ασίας στη λήθη.

Νέα ευρήματα φέρνουν στο φως οι ανασκαφές στην αρχαία Κύζικο, που ο περίφημος ναός της, αφιερωμένος στον αυτοκράτορα Αδριανό, καθώς χάρις στην ουσιαστική συνδρομή του αποπερατώθηκε -όπως αντίστοιχα στην Αθήνα ο ναός του Ολυμπίου Διός- θεωρούνταν ένα από τα επτά θαύματα του κόσμου.

Κτισμένος από μάρμαρο Προκονήσου της Προποντίδας, με μήκος 116 μέτρα και πλάτος 62 ήταν τόσο μεγάλος, όσο ο περίφημος ναός της Αρτέμιδας στην Έφεσο ενώ οι κίονές του ξεπερνούσαν σε ύψος αυτούς τους Ολυμπιείου, αλλά και του Διός Ηλιοπολίτου στην Ηλιούπολη (σημερινό Μπάαλμπεκ της Συρίας).

Η ανασκαφή που διεξάγεται από τη Σχολή Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Bandırma Onyedi Eylül βρήκε φέτος και νέα τμήματα του ναού, καθώς και κομμάτια από γλυπτά, που τον κοσμούσαν.

Όπως τον κορμό ενός άνδρα με ασπίδα, καθώς και τμήματα της κεφαλής και των βραχιόνων άλλων μορφών. Ένα σύνολο, που αποδεικνύει τους λόγους για τους οποίους ο ιστορικός Δίων ο Κάσσιος από την Νίκαια της Βιθυνίας τον είχε χαρακτηρίσει ως τον ωραιότερο και μεγαλύτερο όλων των ναών.

Μάλιστα, όπως αναφέρεται από τις αρχαίες πηγές, όταν ο Αριστείδης ο Αθηναίος, χριστιανός απολογητής του 2ου αιώνα επισκέφθηκε την Κύζικο, μιλώντας στην αγορά της πόλης στους κατοίκους της, τους είχε πει:

«Κατασκευάσατε έναν τόσο μεγάλο ναό που αντικατέστησε τα βουνά. Οι ναυτικοί γνωρίζουν πόλεις από βουνά, αλλά η πόλη σας είναι γνωστή από τον ναό».

Γλυπτά από τον διάκοσμο του ναού του Αδριανού

Επίχρυσα αγάλματα

Σύμφωνα με τους αρχαιολόγους τα ανάγλυφα στοιχεία του ναού ήταν ζωγραφισμένα με κόκκινο και μπλε χρώμα ενώ τμήματά τους, όπως τα μαλλιά μιας γυναικείας μορφής ήταν επιχρυσωμένα. Επιχρυσωμένα ήταν και τα κορινθιακά κιονόκρανα, που βρίσκονταν στους εξωτερικούς κίονες του ναού ενώ και τα κεραμίδια του ήταν κι αυτά μαρμάρινα.

Αρχιτέκτονας αναφέρεται ο Αρισταίνετος από την Κύζικο, που κατασκεύασε τον ναό (124-138 μ.Χ.) δίπτερο (ή ψευδοπερίπτερο). Στο εσωτερικό του υπήρχε τεράστια προτομή του Αδριανού, ένα σύστημα από κρύπτες εξάλλου, βρισκόταν πίσω από τις βαθμίδες.

Η μοίρα του οικοδομήματος ακολούθησε αυτήν της πόλης, που υπέστη μεγάλες καταστροφές από τους σεισμούς, ειδικά αυτούς του 1063. Μερικούς αιώνες όμως αργότερα, όταν ο Ιταλός περιηγητής και έμπορος Κυριάκος ο Αγκωνίτης επισκέφθηκε την Κύζικο το 1431 βρήκε 33 κίονες να διατηρούνται στη θέση τους καθώς και την ανοδομή του ναού, τα οποία και σχεδίασε.

Παράλληλα αντέγραψε και την επιγραφή στην οποία αναφέρεται το όνομα του αρχιτέκτονα.

Σήμερα ωστόσο μικρό μέρος από το υλικό του ναού έχει διασωθεί. Κι αυτό, γιατί επί εκατοντάδες χρόνια τα μαρμάρινα μνημεία της αρχαίας πόλης της Κυζίκου αποτέλεσαν την πρώτη ύλη για την παρασκευή ασβέστη ενώ μεγάλη λεηλασία φαίνεται ότι έγινε και τον 18ο αιώνα, όταν κομμάτια ολόκληρα από τον ναό αφαιρέθηκαν και μεταφέρθηκαν στην Κωνσταντινούπολη, προκειμένου να χρησιμοποιηθούν ως οικοδομικό υλικό για την ανέγερση κτηρίων.

Κιονόκρανα και άλλα αρχιτεκτονικά μέλη από τον ναού του Αδριανού στην Κύζικο

Από την ακμή στην καταστροφή

Η Κύζικος, αρχαία πόλη της Μυσίας στην Προποντίδα ήταν αποικία των Μιλησίων και είχε ιδρυθεί κατά τον Στράβωνα το 679 π.Χ. Η περιοχή όμως κατοικείτο από την Προϊστορική εποχή, σύμφωνα με τον μύθο μάλιστα, το όνομά της η πόλη το πήρε από τον βασιλιά Κύζικο, που είχε υποδεχθεί τους Αργοναύτες όταν πήγαιναν στην Κολχίδα για να πάρουν το χρυσόμαλλο δέρας.

Στα ιστορικά χρόνια είχε υποταχθεί κατά διαστήματα στους Πέρσες ενώ τελικά αποτέλεσε μέρος της αυτοκρατορίας του Μεγάλου Αλεξάνδρου, γνωρίζοντας ιδιαίτερη άνθηση ως μία από τις σπουδαιότερες ελληνικές πόλεις της Μικράς Ασίας.

Ονομαστή ήταν για τους στατήρες της (νόμισμα) από ήλεκτρο, για το σπουδαίο λιμάνι της και για το εμπόριό της. Μεγάλη ήταν η ακμή της και στο Βυζάντιο, μάλιστα στον «Συνέκδημο του Ιεροκλέους» (6ος αιώνας μ.Χ.) η Κύζικος αναφέρεται ως η πρώτη μεταξύ των 30 πόλεων της Επαρχίας Ελλησπόντου.

Κιονόκρανα και άλλα αρχιτεκτονικά μέλη από τον ναού του Αδριανού στην Κύζικο

Μετά τον 10ο αιώνα ωστόσο άρχισε να παρακμάζει λόγω των καταστροφών από σεισμούς και επιδρομές, άλλωστε το 1078 την κατέλαβαν οι Σελτζούκοι, για να την ανακαταλάβει όμως, λίγα χρόνια μετά, ο αυτοκράτορας Νικαίας Ιωάννης Βατάτζης. Στα μέσα του 14ου αιώνα ωστόσο έπεσε στα χέρια των Οθωμανών, όπως και όλη η περιοχή. Εκκλησιαστικά αποτελεί μία από τις σημαντικότερες Μητροπόλεις του Οικουμενικού Πατριαρχείου.

Γλυπτά από τον διάκοσμο του ναού του Αδριανού

Ακολουθήστε το mononews.gr στο Google News για την πιο ξεχωριστή ενημέρωση