Αυτοί είναι οι Έλληνες συλλέκτες στη λίστα των 200 κορυφαίων του κόσμου

Τέσσερις  Έλληνες βρίσκονται και φέτος ανάμεσα στους 200 μεγαλύτερους συλλέκτες του κόσμου, ανθρώπους από διαφορετικές χώρες και με διαφορετικά ενδιαφέροντα, με κοινό παρονομαστή όμως τη δυνατότητα αγοράς έργων τέχνης εκατομμυρίων και τη συγκρότηση αντίστοιχων συλλογών. Είναι αυτοί, που θεωρούνται σημαντικοί παίκτες στο χώρο της τέχνης, που παραγγέλνουν με τόλμη νέα έργα, προκαλούν αίσθηση σε δημοπρασίες ανεβοκατεβάζοντας τις τιμές των έργων με τις προσφορές τους, ενώ όμως χορηγούν επίσης θέσεις επιμελητών σε μουσεία, χρηματοδοτούν εκθέσεις μουσείων και διευθύνουν μεγάλα θεσμικά συμβούλια. Συχνά ωστόσο οι συλλογές τους είναι άγνωστες για τον πολύ κόσμο, καθώς οι περισσότεροι από αυτούς προτιμούν, για λόγους που εκείνοι γνωρίζουν –προσωπικούς, φορολογικούς ή ό,τι άλλο _ να τις κρατούν μακριά από αδιάκριτα βλέμματα.

Ο εφοπλιστής και επιχειρηματίας Φίλιππος Νιάρχος ένας από τους πλουσιότερους ανθρώπους στον κόσμο, ο επιχειρηματίας Δάκης Ιωάννου, ο εφοπλιστής Γιώργος Οικονόμου και ο χρηματομεσίτης Δημήτρης Μαυρομμάτης βρίσκονται έτσι, στην λίστα των 200 κορυφαίων συλλεκτών για το 2022, μια λίστα που καταρτίζει για 33^η χρονιά  από το 1990, το έγκυρο ARTnews με τους πιο δραστήριους και σημαντικούς συλλέκτες στον κόσμο. Διεθνείς εμπειρογνώμονες του κλάδου, όπως έμποροι, σύμβουλοι, ειδικοί οίκων δημοπρασιών, επιμελητές και άλλοι καταθέτουν άλλωστε τη γνώμη τους για το τελικό αποτέλεσμα.

Φίλιππος Σ. Νιάρχος–Η κρυφή συλλογή του μεγιστάνα

Ως κληρονόμος της περιουσίας και της συλλογής έργων τέχνης του πατέρα του, του μεγιστάνα της ναυτιλίας Σταύρου Νιάρχου, ο Φίλιππος Σ. Νιάρχος πιστεύεται ότι έχει μια από τις σημαντικότερες ιδιωτικές συλλογές ιμπρεσιονιστικής και μοντέρνας τέχνης σε ολόκληρο τον κόσμο. Και για να δώσουμε μια αίσθηση της κλίμακάς της να ειπωθεί, ότι του ανήκει το  διάσημο «Yo, Picasso» (1901) του Πάμπλο Πικάσο , το οποίο ήταν μία από τις μεγαλύτερες αγορές του πατέρα του, αφού αποκτήθηκε το 1989 για 47,8 εκατομμύρια δολάρια.

Ο Νιάρχος έχει κάνει επίσης, τις δικές του αξιόλογες αγορές, όπως την «Αυτοπροσωπογραφία με το δεμένο αυτί» του Βίνσεντ βαν Γκογκ, που του κόστισε 71,5 εκατομμύρια δολάρια όταν δημοπρατήθηκε στον οίκο Christie’s το 1989.  Θεωρείται επίσης, ότι ήταν ο ανώνυμος αγοραστής μιας αυτοπροσωπογραφίας του  Ζαν- Μισέλ  Μπασκιά στην ίδια δημοπρασία, η οποία κόστισε 3,3 εκατομμύρια δολάρια ενώ το 1994, αγόρασε το «Shot Red Marilyn»  του Άντι Γουόρχολ στον οίκο Christie’s για 3,6 εκατομμύρια δολάρια.

Ο Φίλιππος Νιάρχος είναι μέλος του διοικητικού συμβουλίου του Μουσείου Μοντέρνας Τέχνης της Νέας Υόρκης και έχει διατελέσει μέλος του διεθνούς συμβουλίου της Tate στο Λονδίνο. Στη δεκαετία του 1990 είχε δανείσει πέντε έργα του Βαν Γκογκ στο Μουσείο Βαν Γκογκ στο Άμστερνταμ για μια αναδρομική έκθεση για την επέτειο των εκατό χρόνων από τον θάνατο του καλλιτέχνη και μεταξύ αυτών των έργων ήταν η περίφημη «Αυτοπροσωπογραφία»  αλλά  και το επίσης διάσημο «Πορτρέτο του Πιερ Τανγκί» (1887). Το 2007 εξάλλου, ο Νιάρχος φέρεται να ξόδεψε 17 εκατομμύρια δολάρια για το «Green Burning Car I» του Γουόρχολ  (1963), τιμή ρεκόρ σε δημοπρασία εκείνη την εποχή για ένα έργο του καλλιτέχνη.

Η συλλογή του ωστόσο δεν είναι γνωστή στο σύνολό της _πλην των προαναφερομένων έργων_ δεν έχει παρουσιαστεί ποτέ σε έκθεση και μόνον από την πολυετή παρακολούθηση των ειδικών περί την αγορά τέχνης γίνονται γνωστά σποραδικά τα κομμάτια της.

Δάκης Ιωάννου-Η αρχή με τον Τζεφ Κουνς

Η πρώτη αγορά τέχνης του Ελληνοκύπριου βιομήχανου Δάκη Ιωάννου ήταν ένα έργο του Τζεφ Κουνς, η «Δεξαμενή ισορροπίας» του 1985 με μια μπάλα μπάσκετ που φαίνεται να επιπλέει στον αέρα. Σήμερα, ο Ιωάννου εξακολουθεί να θεωρεί, ότι είναι το πολυτιμότερο απόκτημά του, κι ας έχει στο μεταξύ αποκτήσει έναν πολύ μεγάλο αριθμό έργων του ίδιου καλλιτέχνη και πολλών άλλων ασφαλώς. Ως συλλέκτης ο ένας και καλλιτέχνης ο άλλος συνδέονται άλλωστε από πολλά χρόνια, ενώ ο Κουνς έχει σχεδιάσει και το μήκους 115 ποδιών γιοτ του Δάκη Ιωάννου,« Guilty».

Μεγάλη και διεθνής όμως ήταν και η επιτυχία της φετινής καλοκαιρινής έκθεσης του Τζεφ Κουνς στα παλαιά σφαγεία της Ύδρας, ύστερα από πρόκληση του Δάκη Ιωάννου, στο πλαίσιο της ετήσιας εικαστικής οργάνωσης του Ιδρύματος Δέστε για τη Σύγχρονη Τέχνη στο νησί. Έτσι, η έκθεση στην ΄Υδρα έχει γίνει ένα από μόνη της ένα διεθνές εικαστικό γεγονός, με την παρουσία μερικών από τα πιο σημαντικά ονόματα του κόσμου της τέχνης. Όπως συνέβη φέτος με τον συλλέκτη Φρανκ Μουρ, τον έμπορο τέχνης Μάικ Έγκαν της γκαλερί Ramiken Crucible της Νέας Υόρκης, τον διευθυντή του Μουσείου Γουίτνεϊ, ΄Ανταμ Γουάινμπεργκ, τον γκαλερίστα Τζέφρεϊ Ντιτς αλλά βεβαίως και την Σείχα αλ Μαγιάσα  του Κατάρ, διάσημη συλλέκτρια (βρίσκεται επίσης στην λίστα των 200), που έχει μετατρέψει την πατρίδα της σε κέντρο της σύγχρονης τέχνης.

Ο Δάκης Ιωάννου ίδρυσε το ΔΕΣΤΕ  το 1982 και όπως έχει πει, πρόκειται για το επακόλουθο της σχέσης του με τους καλλιτέχνες. Είναι επίσης μέλος του διοικητικού συμβουλίου του New Museum και η συλλογή του, με περίπου 1.500 έργα περιλαμβάνει  πλην του Κουνς, έργα των Άσλι Μπίκερτον, Ρόμπερτ Γκόμπερ, Ουρς Φίσερ, Τσάρλς Ρέι, Μαουρίτσιο Κατελάν και άλλων.

Γιώργος Οικονόμου–Μια συλλογή φτιαγμένη με την καρδιά

«Πιστεύω, ότι πρέπει να αγνοούμε τις τάσεις», είχε πει κάποτε ο Γιώργος Οικονόμου στη «Wall Street Journal» διευκρινίζοντας, ότι κατά τη γνώμη του οι συλλέκτες οφείλουν να αγοράζουν με τα μάτια, ό,τι δηλαδή μιλάει στην καρδιά τους και να μην ακούν τον περίγυρο. Έτσι κι ο ίδιος αγοράζει με τα μάτια ανοιχτά από το 2001 και σε δύο σχεδόν δεκαετίες από τότε, έχει συγκεντρώσει μια μεγάλη και εκλεκτική συλλογή, η οποία περιλαμβάνει τα πάντα: Από έργα του Πάμπλο Πικάσο ως τους λιγότερο γνωστούς γερμανούς και αυστριακούς καλλιτέχνες των αρχών του 20ου αιώνα. Ο γερμανικός εξπρεσιονισμός άλλωστε είναι η αδυναμία του ενώ τα τελευταία χρόνια έχει μετατοπισθεί αισθητικά προς την μεταπολεμική και σύγχρονη τέχνη.

  Ιδιαίτερα τον ενδιαφέρει, όπως έχει πει το  Ιαπωνικό Gutai (κίνημα) που εκπροσωπείται από τους Kazuo Shiraga και Sadamasa Motonaga, επίσης αμερικανοί καλλιτέχνες Robert Ryman, Donald Judd και  Dan Flavin αλλά και ορισμένοι Ευρωπαίοι που εργάζονται σήμερα, όπως ο Georg Baselitz και ο Gerhard Richter. Κομμάτια της συλλογής του εκτίθενται στο ιδιωτικό μουσείο του στην Αθήνα, όπου σε μερικές από τις πρόσφατες εκθέσεις έχουν παρουσιαστεί καλλιτέχνες όπως ο David Hammons, ο Rashid Johnson και ο Charles Ray.

 Ο Οικονόμου, που όπως έχει δηλώσει θεωρεί τον εαυτό του τυχερό για όλα αυτά  έγινε το 2015 έγινε μέλος του  διοικητικού  συμβουλίου του Dia Art Foundation, του προπύργιου της μινιμαλιστικής τέχνης με έδρα τη Νέα Υόρκη.

Δημήτρης Μαυρομμάτης–Από τον Πικάσο στις πορσελάνες

Ο έλληνας συλλέκτης  Δημήτρης Μαυρομμάτης έχει έπιπλα Art Deco (συμπεριλαμβανομένου ενός ζεύγους πολυθρόνων «Gonse» 1,4 εκατομμυρίων δολαρίων από τον τεχνίτη Émile-Jacques Ruhlmann), πορσελάνες Σεβρών του 18ου αιώνα, αφρικανικά γλυπτά και μοντερνιστικούς πίνακες. Περιέργως, αποδίδει το ιδιαίτερο περιεχόμενο της συλλογής του στη …διακοπή του καπνίσματος. Όπως έχει πει, όταν δούλευε στη Salomon Brothers τη δεκαετία του 1980, αντί να καπνίζει ένα τσιγάρο στα διαλείμματά του, εκείνος  επισκεπτόταν το Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης της Νέας Υόρκης. Και εκεί, κάθε είδους τέχνη του κινούσε την περιέργεια.

Σήμερα, χρόνια μετά, η συλλογή του περιλαμβάνει μεταξύ άλλων τις «Οδαλίσκες που παίζουν ντάμα« του Ανρί Ματίς και την «Γυναίκα με μπλε φόρεμα» του Πικάσο αλλά και μια σειρά έργων άλλων σπουδαίων καλλιτεχνών, όπως του Χουάν Μιρό, του Αλεξάντερ Κάλντερ, του Άντι Γουόχολ και του Κρίστοφερ Γουλ. Το ενδιαφέρον στην περίπτωσή του εξάλλου είναι, ότι όλη η συλλογή του βρίσκεται μέσα στο σπίτι του. Για την ακρίβεια, μία πολυκατοικία στην λεωφόρο Ζορζ Μαντέλ στο Παρίσι, όπου κρατά όλα τα κάθε είδους έργα, που έχει αποκτήσει, καθώς θέλει να βρίσκονται στην ακτίνα του ματιού του. Από τα 80 βάζα Σεβρών ως τα επίχρυσα έπιπλα του 18^ου αιώνα. Πολύ θεμιτό όμως, για έναν συλλέκτη να απολαμβάνει το έργο για το οποίο έχει πασχίσει και φυσικά έχει ακριβοπληρώσει.

«Πρέπει να δω έναν ψυχολόγο», είχε δηλώσει παλαιότερα στην «Wall Street Journal» αναρωτώμενος και ο ίδιος: «Πώς περνάει ένας άνθρωπος από τις πορσελάνες των Σεβρών στους πολύτιμους λίθους, από τις ελληνικές αρχαιότητες στους Old Masters και στο Deco;»

Παρά το γεγονός ωστόσο, ότι έχει τόσο στενό δέσιμο με πολλά από τα κομμάτια της συλλογής του, έχει πουλήσει μερικά από αυτά σε δημοπρασίες, Το 2014 έτσι, πούλησε ένα σπάνιο δαχτυλίδι με ρουμπίνι Graff στον οίκο Sotheby’s. Το ρουμπίνι 8,62 καρατίων με την καλύτερη απόχρωση κόκκινου (του «αίματος περιστεριού», όπως λέγεται) έφτασε στην τιμή των 6,8 εκατομμυρίων δολαρίων.

Ο Δημήτρης Μαυρομμάτης άλλωστε, ανάμεσα στις πολλές επαγγελματικές ασχολίες του και τα ενδιαφέροντά του, έχει υπηρετήσει σε ρόλο συμβούλου τόσο στον Christie’s όσο και στον Sotheby’s.

Διαβάστε επίσης

Ο Ιονέσκο και το δίδυμο της συμφοράς: Ο Βαρουφάκης με τη δραχμή και ο Τσίπρας με τα δισεκατομμύρια