Αφροδίτη Παναγιωτάκου: Η κληρονομιά του Ωνάση στα χέρια της – Η Γιαννιώτισα που πήγε στον γάμο της με στολισμένο τρίκυκλο

Διακαής της πόθος είναι να γίνει η πρώτη κυρία του πολιτισμού στην Ελλάδα.

Η ισχυρή γυναίκα, που θα διευθύνει τους πάντες και τα πάντα, που θα ανεβάζει και θα κατεβάζει διευθυντές -ακόμη και υπουργούς, γιατί όχι- που θα δίνει τη γραμμή κι οι υπόλοιποι θα τρέχουν πίσω της, που οι καλλιτέχνες θα εκλιπαρούν για να τους ρίξει μια ματιά κι συνεργάτες της θα τρέμουν, μήπως δε βρεθούν στο ύψος των απαιτήσεών της.

Κι αν είχαμε βασιλεία θα ήθελε να είναι βασίλισσα, επί του παρόντος όμως αρκείται στο βασίλειό της επί της λεωφόρου Συγγρού, μία Στέγη, που το Ίδρυμα Ωνάση μοιάζει να έφτιαξε ειδικά γι΄αυτήν.

Η Αφροδίτη Παναγιωτάκου χτίζει το μύθο της επίμονα εδώ και μερικά χρόνια, για την ακρίβεια από τη στιγμή που βρέθηκε στο πλάι του Αντώνη Παπαδημητρίου, προέδρου του Ιδρύματος Ωνάση, αρχικά ως υπεύθυνη πολιτιστικής διαχείρισης στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών και παράλληλα εν συνεχεία ως μία τρυφερή σχέση, που κατέληξε σε γάμο υπερπηδώντας κάποια εμπόδια, όπως ότι εκείνος ήταν ήδη παντρεμένος…

Κι αν το Ίδρυμα Ωνάση έχει χαρακτηρισθεί ως «ενός ανδρός αρχή», το ίδιο ισχύει και για την Αφροδίτη Παναγιωτάκου όσον αφορά τη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών, στην οποία εισέβαλλε με φόρα περνώντας με ταχύτητα από το ένα πόστο στο άλλο και παραμερίζοντας όσους βρίσκονταν στο δρόμο της, έτσι ώστε σήμερα να ελέγχει η ίδια τα πάντα.

Ιδιωτικός φορέας είναι η Στέγη, κι ο Παπαδημητρίου δεν έχει πια ανάγκη να δώσει λογαριασμό σε κανέναν -μετά την εκδίωξη όλων των παλαιών συνεργατών- άλλωστε της έχει απόλυτη εμπιστοσύνη, όπως λέγεται.

Κι εκείνη όμως δεν παύει να τον εκθειάζει λέγοντας, ότι «έχει μια αδιανόητη παιδεία, την οποία εμπλουτίζει συνεχώς, ένα εύρος αναγεννησιακού ανθρώπου, μια σκέψη και μια άποψη περί δικαιοσύνης πολύ δική του…». Αν δεν παινέψεις το σπίτι σου…

Ο Ωνάσης, η Κάλλας, ο Ζαμπέτας

Τι και αν την κατηγορούν για αλαζονεία και ματαιοδοξία, τι κι αν τη χαρακτηρίζουν υπερφίαλη, χωρίς ουσιαστικές γνώσεις για την τέχνη και τον πολιτισμό, παρά τα πτυχία που παραθέτει στο βιογραφικό της και τις μακροσκελείς «αναλύσεις» που κάνει, στις συνεντεύξεις της ιδίως.

Τι κι αν η εκπολιτιστική της αυταρέσκειά δεν κρύβεται, όταν προβάλλει το έργο της Στέγης ως υποτίθεται το μοναδικό, πρωτοποριακό, φιλόδοξο, καινοτόμο κι ένα σωρό άλλα, πολιτιστικό προϊόν της χώρας σαν να μην υπάρχει τίποτε άλλο, άξιο λόγου επί της γης.

«Δουλειά μας δεν είναι να παράγουμε πολιτισμό αλλά να αλλάζουμε την κουλτούρα των ανθρώπων» διατρανώνει, προς επιβεβαίωση όλων των ανωτέρω.

Και τι μπόλικο θράσος είναι αυτό, όταν παρομοιάζει τη δουλειά της στη Στέγη με τον Ωνάση!

«Στο κάτω-κάτω, αυτό έκανε ο Ωνάσης, “από εδώ η Μαρία Κάλλας, από εδώ ο Ζαμπέτας”, άρα είμαστε πολύ πιστοί, και το λέω για όλους αυτούς που κατά καιρούς μας λένε “ε, ρε, και να ήξερε ο Ωνάσης πού πηγαίνουν τα λεφτά του”.

Αυτά τα κόκαλα του Ωνάση πόσο να τρίξουν πια!

“Ο τύπος είχε στο ίδιο σκάφος τον Τσόρτσιλ και τον Κόκοτα και δεν είχε πρόβλημα, θα έχω εγώ;“, όπως έχει πει σε συνέντευξή της, σε μια έξαρση έπαρσης, και αυτοθαυμασμού, αφού προφανώς, πολύ την έχουν ζαλίσει κάποιοι μ΄αυτόν τον …τύπο, τον Ωνάση.

Το παραμύθιασμα της Στέγης

Μιλώντας ακατάπαυστα, χωρίς να λέει επί της ουσίας τίποτε, παρά αμπελοφιλοσοφίες και βαρύγδουπες κοινοτοπίες, σερβιρισμένες ως πρωτοποριακές ιδέες, που δεν επιδέχονται αντίρρησης, κατορθώνει πάντως να εντυπωσιάζει μερικούς συνομιλητές της, ιδίως εκείνους από τα φιλικά Μέσα Ενημέρωσης της Στέγης.

Όπως όταν λέει, πως «Η κάλυψη των αναγκών δεν είναι επιθυμία.

Το να επιθυμείς να καλύψεις τις ανάγκες σου και να μην καλύπτονται δεν είναι δυστοπία, είναι δυστυχία» και δεν αντιδρά ο συνομιλητής της με τη χαζομάρα που ακούει.

Πώς να συμβεί όμως αυτό, όταν η δημιουργία φιλικού δικτύου ήταν από την αρχή στόχος, που καλλιέργησε με ιδιαίτερη επιμέλεια.

Τόσο, που για κάποιους σήμερα είναι μεγάλη εύνοια να βρίσκονται στις λίστες της Στέγης, κάτι σαν να τους έχει εγκρίνει η …Μεγάλη Αικατερίνη αυτοπροσώπως.

Πολύ φασαρία για το τίποτε, πιστεύει όμως η απέναντι πλευρά, που τα καθρεφτάκια για τους ιθαγενείς, με τη μορφή δήθεν πρωτοποριακών εκδηλώσεων -παραγωγές και παραστάσεις κάθε είδους- δεν τους θαμπώνουν.

Η επένδυση στη «διαφορετικότητα» έχει ως αποτέλεσμα, πλην κάποιων εξαιρέσεων ασφαλώς, να έχει γίνει η Στέγη το καταφύγιο κάθε «εναλλακτικού» και όχι πάντα με την καλή σημασία της λέξης καλλιτέχνη, κάθε «πρωτοποριακού» προγράμματος, που στην πλειοψηφία τους πολύ απέχουν από την πρωτοπορία και κάθε «καινοτομίας», ντυμένης φανταχτερά για να παραμυθιάζει.

Εκείνη όμως επιμένει, βέβαιη για τις επιλογές της, όπως πάντα: «Θεωρώ πως ούτε εμείς ως ίδρυμα, ούτε η Στέγη, ούτε εγώ, ούτε ο Γιώργος (αναφερόμενη στο Μαζωνάκη για μία συνεργασία τους) υποστηρίζουμε την κανονικότητα, γιατί δεν υπάρχει.

Δεν μιλάω για τις ασφάλειες που έχουμε ανάγκη στη ζωή μας: την υγεία μας, τη δουλειά, αυτά που χρειαζόμαστε για να είμαστε καλά. […]

Εμένα δεν με ενδιαφέρουν οι κανονικοί. Όπως δεν υπάρχει κανονικό, λοιπόν, δεν υπάρχει και λοξό. Είναι αυτό που λέμε “ποιος είναι straight;”» .

Οι μυγοσκοτώστρες

Το σίγουρο είναι, ότι η Στέγη της Αφροδίτης Παναγιωτάκου δεν είναι για όλους.

Ξεκινώντας με δύναμη και διάθεση ανταγωνιστική απέναντι σε άλλα ιδρύματα -κυρίως το Ίδρυμα Νιάρχος- περιχαρακώθηκε γρήγορα σ΄έναν περιορισμένο πεδίο, καλλιτεχνών και κοινού κι έχασε την επαφή της με τον κόσμο.

Εκείνη βέβαια δεν παύει να μιλάει για τον σύγχρονο πολιτισμό που προβάλλει η Στέγη και για τις νεότερες γενιές που υποστηρίζουν το έργο της αλλά και τις προτάσεις της για μια «σύγχρονη αισθητική».

Αυτή η τελευταία ωστόσο μετέτρεψε τα Χριστούγεννα του ΄19 στην Αθήνα σε καρικατούρα, ύστερα από την δική της πρωτοβουλία για έναν μινιμαλιστικό στολισμό της πόλης.

Οι Αθηναίοι γέλασαν και διακωμώδησαν τις φωτεινές «μυγοσκοτώστρες» όπως αποκάλεσαν ευφάνταστα τα γιορτινά φώτα, που η αισθητική της Αφροδίτης Παναγιωτάκου επέβαλλε στο κέντρο της πόλης.

Θύμωσαν όμως, όταν μη μπορώντας προφανώς να συγκρατήσει την οργή της, που οι πληβείοι δεν την χειροκρότησαν, όπως ήταν υποχρεωμένοι κατά τη γνώμη της να κάνουν, τους πέταξε καταπρόσωπο, ότι είναι οπισθοδρομικοί και ότι «εξωραΐζουν το παλιό, τη μετακατοχική Ελλάδα του ’50, τότε που ο κόσμος έτρωγε ποντίκια».

Το φάουλ δεν επαναλήφθηκε από τη μεριά της κι αν μη τι άλλο είναι βέβαιο, πως αν έβαζε υποψηφιότητα για δήμαρχος δεν θα εκλεγόταν ποτέ…

Από το ιδιόρρυθμο σπίτι στα ιδιόρρυθμα ψηλοτάκουνα

Οι βλέψεις της Αφροδίτης Παναγιωτάκου άλλωστε ήταν πάντα υψηλότερες.

Τα παραπανίσια κιλά που είχε νεώτερη αποβλήθηκαν και πλέον είναι μία κομψή κυρία που μπορεί, ελέω συζύγου φυσικά, να φορά επώνυμα ρούχα, τολμηρά παπούτσια και εντυπωσιακές τουαλέτες, επενδύοντας και στη σημειολογία της εμφάνισης.

Όχι πάντα με επιτυχία ομολογουμένως, με αντιαισθητικά κάποιες φορές, αποτελέσματα, αλλά ποιος είναι σε θέση να κρίνει μια Αφροδίτη Παναγιωτάκου – Παπαδημητρίου…

Γιαννιώτισσα στην καταγωγή με δύο αδέρφια, κόρη της πανεπιστημιακού Ελένης Κουρμαντζή, μεγαλωμένη σε οικογένεια αριστερών καταβολών, έχει πει, πως νιώθει τυχερή που μεγάλωσε σε «ιδιόρρυθμο» περιβάλλον.

Επεξηγώντας ότι στο σπίτι της διάβαζαν πολύ, «η λέξη επανάσταση κυκλοφορούσε μέσα από τα βιβλία ή ως πολιτική ιδέα» κι ότι τα καθημερινά θέματα συζήτησής τους είχαν να κάνουν «με τον Ρήγα Βελεστινλή, τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο ή με το γιατί –βάσει των νόμων της φυσικής– το χρώμα του ήλιου στη δύση του δεν είναι πάντα το ίδιο».

Εκείνη πάντως προτίμησε τη Μουσικολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και έκανε μεταπτυχιακές σπουδές με υποτροφία του Ιδρύματος Μιχελή στην Αισθητική και μετά στην Πολιτιστική Πολιτική και Διαχείριση στο Πανεπιστήμιο City του Λονδίνου.

Με την επιστροφή στην Ελλάδα βρέθηκε να δουλεύει στην πολιτιστική επιθεώρηση «Highlights» και στη συνέχεια στο υπουργείο Πολιτισμού, στο τμήμα επικοινωνίας και δημοσίων σχέσεων επί Πέτρου Τατούλη ως υφυπουργού.

Έμεινε λιγότερο από εκείνον, με επόμενη θέση στη διεύθυνση επικοινωνίας και μάρκετινγκ της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, όταν πρόεδρος ήταν ο Οδυσσέας Κυριακόπουλος (πρώην του ΣΕΒ).

Μερικά χρόνια αργότερα, όταν αποχώρησε και ο Κυριακόπουλος από την Λυρική θα υπέβαλλε αίτηση πρόσληψης στη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση και θα γινόταν αποδεκτή.

Με τον Αντώνη Παπαδημητρίου είχαν εξ αρχής να μοιραστούν το ενδιαφέρον για τον πολιτισμό και κυρίως για την όπερα και γενικά τη μουσική, της οποίας είναι λάτρης ο πρόεδρος του Ιδρύματος Ωνάση.

Η σχέση τους συζητήθηκε πολύ εκείνη την εποχή στα σαλόνια, καθώς μάλιστα το ζευγάρι απέκτησε δύο παιδιά ενώ ήδη ο Παπαδημητρίου είχε άλλα δύο μεγάλα παιδιά από το γάμο του.

Εν τέλει το 2014 και μετά το διαζύγιο του Παπαδημητρίου νέος μεγάλος γάμος έλαβε χώρα στην Αλεξάνδρεια, τόπο καταγωγής της οικογένειας.

Οι παρευρισκόμενοι ακόμη θυμούνται το προσκλητήριο με στίχο του Καβάφη, τη νύφη που έφθασε στην εκκλησία με στολισμένο τρίκυκλο, την κατανυκτική ατμόσφαιρα στο ναό αλλά και τα ανατολίτικα εδέσματα, τους δερβίσηδες και τις οριεντάλ χορεύτριες στα γλέντια.

Ούτε η όπερα ούτε η σύγχρονη τέχνη βρήκαν θέση στο χαρούμενο γεγονός.

Διαβάστε επίσης:

Άρθρο Παρέμβαση: Οι χρυσές πόρτες του Ιδρύματος Ωνάση, ο κόκκινος Παπαδημητρίου και ο μανδύας της φιλανθρωπίας – Γιατί ήρθε η ώρα του Μητσοτάκη