Ο Κώδικας Τοπικής Αυτοδιοίκησης του υπουργείου Εσωτερικών επιδιώκει να εμφυσήσει στην τοπική αυτοδιοίκηση ένα νέο παράδειγμα διακυβέρνησης και οικονομικής λειτουργίας των δήμων και των περιφερειών, το οποίο θα αποτελέσει οδηγό για περαιτέρω αλλαγές στην οργανωσιακή κουλτούρα όλης της διοίκησης (κεντρικής και αποκεντρωμένης).

Η σύνταξη του Κώδικα Τοπικής Αυτοδιοίκησης είναι μια εν εξελίξει διαδικασία, η οποία συντελείται από ειδική επιτροπή υψηλού κύρους, υπηρεσιακά στελέχη του Υπουργείου Εσωτερικών και την επιστημονική καθοδήγηση σημαντικών προσωπικοτήτων από το χώρο της Δικαιοσύνης, της Επιστήμης και της Διοίκησης, με ευρεία συμμετοχή αιρετών και στελεχών που έχουν υποδείξει τα συλλογικά όργανα της Αυτοδιοίκησης.

1

Με σκοπό την επιστημονική αρτιότητα και την πληρότητα των ρυθμίσεων, οι αλλαγές που εισάγονται εδράζονται και υπηρετούν τις αρχές της Δημοκρατικής Συμμετοχής, της Οικονομικής Λογοδοσίας και της Κοινωνικής Συνοχής.

Για να μπορούν οι πολίτες να συμμετέχουν ουσιαστικά στο τρόπο άσκησης της τοπικής εξουσίας, πρέπει να έχουν στη διάθεσή τους εργαλεία ελέγχου αυτής καθώς και τη δυνατότητα να απευθύνονται στους εκλεγμένους τοπικούς άρχοντες για την καθημερινή πρόσβαση σε ένα συνεκτικό δίκτυο παροχής υπηρεσιών.

Η έννοια του δημότη αναπλάθεται και η νέα αυτή θεώρηση επιφέρει αλλαγές στον τρόπο οργάνωσης των φορέων της τοπικής αυτοδιοίκησης και τη μετεξέλιξή τους σε οντότητες Τοπικής Διακυβέρνησης, με επίταση τόσο της ανάληψης πρωτοβουλιών όσο και λογοδοσίας στους πολίτες. Αυτή η προσπάθεια αποτυπώνεται εμφατικά στην επιλογή της εξουσιοδότησης του νομοθέτη στα δημοτικά και περιφερειακά συμβούλια για την περαιτέρω ρύθμιση και εξειδίκευση των υποθέσεών τους καθώς και στην ελαχιστοποίηση των εξουσιοδοτικών διατάξεων προς έκδοση Υπουργικών αποφάσεων για την άμεση εφαρμογή των νομοθετικών ρυθμίσεων.

Το σχέδιο του Κώδικα Τοπικής Αυτοδιοίκησης, υπακούοντας στις αρχές μιας σύγχρονης διακυβέρνησης, αποτελεί ένα προοδευτικό κείμενο διατάξεων, καθώς επικαιροποιεί, κωδικοποιεί, εκσυγχρονίζει και απλουστεύει μια δαιδαλώδη και πολυποίκιλη νομοθεσία δεκαετιών, με στόχο την ασφάλεια δικαίου.

Παράλληλα, επιλύει, υπέρ της εύρυθμης λειτουργίας της τοπικής αυτοδιοίκησης διασταυρούμενες και ανεπίκαιρες, πλέον, στην πάροδο των ετών, νομοθετικές επιλογές που είχαν σαν αποτέλεσμα:
α) τη διασταύρωση διατάξεων που αποτελούν απομεινάρια της οικονομικής κρίσης, της εφαρμογής της απλής αναλογικής και της προσπάθειας άρσης των δυσλειτουργιών που αυτή προκάλεσε προς ενίσχυση της κυβερνησιμότητας,
β) τη συνύπαρξη διατάξεων του ΚΔΚ με τα άρθρα του συστήματος Διακυβέρνησης του ν.3852/2010 που συχνά εγείρει ερωτηματικά για το εάν και σε ποιες περιπτώσεις ο ν.3852/2010 «σιωπά», αφήνοντας την ερμηνεία της αναλογικής εφαρμογής διατάξεων του ΚΔΚ ή αν ο νομοθέτης του ν.3852/2010 ήθελε τη «μη παρέμβαση» ή τη μη υιοθέτηση της λύσης που προέβλεψε ο ΚΔΚ,
γ) τη λογική ασυνέχεια της αποτύπωσης του συστήματος της απλής αναλογικής του ν.4555/2018 στα δημοτικά συμβούλια και την ομηρία του δημάρχου σε μια ισχνή πλειοψηφία, με τις μετέπειτα «πυροσβεστικές» διατάξεις, όπως αυτές του του ν.4623/2019 με σκοπό την ενίσχυση της κυβερνησιμότητας των δήμων και των περιφερειών και την ανακατονομή αρμοδιοτήτων μεταξύ του δημοτικού και περιφερειακού συμβουλίου και των επιτροπών,
δ) την απουσία ρητής προσαρμογής των οργάνων της διακυβέρνησης των δήμων και των περιφερειών στο πλειοψηφικό σύστημα εκλογής του ν.4804/2021, σύμφωνα με το οποίο ο Δήμαρχος και ο Περιφερειάρχης εξασφαλίζει τα 3/5 του συμβουλίου.
Λαμβάνοντας υπόψη τις ανωτέρω προκλήσεις, ο Κώδικας Τοπικής Αυτοδιοίκησης θα συμβάλει:
– στην άρση δυσερμήνευτων διατάξεων, ασαφειών και συγκρουσιακών ρυθμιστικών προβλέψεων, καθώς και την απαλοιφή ανενεργών διατάξεων,
– στην προώθηση ενός «ενιαίου» ρυθμιστικού πλαισίου ανά θεματική ενότητα,
– στον περιορισμό των συναρμοδιοτήτων και επικαλύψεων,
– στην προώθηση ενός πολύ-επίπεδου συντονισμού,
– στην απλούστευση της γραφειοκρατίας και των ενδο-διοικητικών βαρών,
– στη βελτίωση της ποιότητας και της αποδοτικότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών και των πολιτικών,
– στον εξορθολογισμό και τον περιορισμό του λειτουργικού κόστους και του κόστους παροχής υπηρεσιών των δήμων και των περιφερειών,
– στην προώθηση της βιωσιμότητάς τους.

Ο Κώδικας Τοπικής Αυτοδιοίκησης αποτελεί μια καινοτομία στον τρόπο που επαναπροσεγγίζει όλα τα θέματα που αφορούν:
α) στον τρόπο εκλογής των αιρετών αρχών,
β) στη διακυβέρνηση των δήμων, των περιφερειών και των νομικών τους προσώπων,
γ) στην άσκηση των αρμοδιοτήτων τους,
δ) στην οικονομική τους διοίκηση, με σεβασμό στην οικονομική αυτοτέλεια,
ε) στην καταστατική θέση των αιρετών και
στ) στην άσκηση της κρατικής εποπτείας.

Το αμέσως προσεχές διάστημα, θα εξεταστούν αναλυτικά οι αποφάσεις που έχουν λάβει τα Δ.Σ. της ΚΕΔΕ και ΕΝΠΕ από το 2020 έως σήμερα και που αφορούν ζητήματα που απαιτούν νομοθετική ρύθμιση και είναι αντικείμενο του Κώδικα Τοπικής Αυτοδιοίκησης, προκειμένου να εξεταστεί η ενσωμάτωση στις διατάξεις του.

Δείτε εδώ τον Ενιαίο Κώδικα