Απορρίφθηκαν κατά πλειοψηφία, από ΝΔ και Ελληνική Λύση, οι ενστάσεις αντισυνταγματικότητας που κατατέθηκαν ξεχωριστά από ΣΥΡΙΖΑ, ΚΙΝΑΛ και ΜέΡΑ25 κατά του νομοσχεδίου του υπουργείου Παιδείας για την «Εισαγωγή στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, προστασία της ακαδημαϊκής ελευθερίας, αναβάθμιση του ακαδημαϊκού περιβάλλοντος και άλλες διατάξεις».

«Άλλο αυτοδιοίκητο και άλλο αυτονομία των Πανεπιστημίων» ανέφερε η υπουργός Παιδείας Νίκη Κεραμέως απορρίπτοντας τις ενστάσεις συνταγματικότητας. Υπογράμμισε πως το «αυτοδιοίκητο υπηρετεί την ακαδημαϊκή ελευθερία, δηλαδή την αδέσμευτη επιστημονική σκέψη, την έρευνα, τη διδασκαλία, το ατομικό δικαίωμα του πανεπιστημιακού ερευνητή ή δασκάλου το οποίο ασκείται ως οργανωμένη δραστηριότητα εντός του πλαισίου λειτουργίας των Ανώτατων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων, ένα δικαίωμα που δεν επιδέχεται περιορισμούς πέραν εκείνων που απορρέουν από την υποχρέωση σεβασμού εκ μέρους του πανεπιστημιακού δασκάλου, του ερευνητή των λοιπών διατάξεων του Συντάγματος. Άρα, το αυτοδιοίκητο των Πανεπιστημίων οριοθετείται από δραστηριότητες ακαδημαϊκού χαρακτήρα».

Επίσης, ανέφερε πως «ο νομοθέτης έχει την υποχρέωση να περιφρουρήσει αυτό το δικαίωμα, αυτήν την αρχή της ακαδημαϊκής ελευθερίας, να διασφαλίσει την ακώλυτη άσκηση του έργου των πανεπιστημίων, όπως έχει κρίνει επανειλημμένως το Συμβούλιο της Επικρατείας. Έκφανση αυτής της υποχρέωσης είναι και η γενική αστυνομική αρμοδιότητα για την πρόληψη και καταστολή αξιόποινων πράξεων». Αυτό ακριβώς, τόνισε η υπουργός, «οργανώνεται και θεσπίζεται με τη σύσταση της ΟΠΠΙ, ένα ειδικό σώμα αστυνόμευσης με βάση τα αναντίρρητα δεδομένα που έχουμε στη διάθεσή μας, ότι πρέπει να ενισχυθεί η ασφάλεια των πανεπιστημίων μας».

Η γενική αστυνόμευση που συζητούμε, ανέφερε η Νίκη Κεραμέως, «συνιστά αρμοδιότητα του σκληρού κρατικού πυρήνα, έγκειται αποκλειστικά στην Ελληνική Αστυνομία και δεν περιορίζεται καθ’ ύλην τοπικά από την αρμοδιότητα κανενός άλλου οργάνου». Σήμερα, είπε, υπάρχει ζήτημα ασφάλειας αξιόποινων πράξεων. Όλοι οι δημόσιοι χώροι είναι ίδιοι. Και οι χώροι των ΑΕΙ και σε όλη την επικράτεια εφαρμόζονται οι νόμοι του κράτους, και τον έλεγχο εφαρμογής τους τον κάνει η ΕΛΑΣ.

Υπάρχει, είπε, «ρητή απάντηση της νομολογίας του Συμβουλίου της Επικρατείας ότι ο έλεγχος δεν μπορεί να ανατεθεί σε ιδιωτικές, γιατί κάτι τέτοιο αγγίζει τον σκληρό πυρήνα του κράτους. Όπως επίσης δεν μπορεί ένα σώμα που ασκεί πλήρη αστυνομικά καθήκοντα να υπαχθεί στις πρυτανικές αρχές. Ο πρύτανης δεν είναι για να δίνει εντολές για συλλήψεις αλλά για τα ακαδημαϊκά θέματα. Διευκρίνισε ότι «δεν υπάρχει πουθενά στο νομοσχέδιο καμία ίδρυση αστυνομικού τμήματος εντός ΑΕΙ, και αυτό είναι ξεκάθαρο» και προσέθεσε:

«Άλλο αυτοδιοίκητο και άλλο αυτονομία. Σύμφωνα με το Σύνταγμα και τη νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας το αυτοδιοίκητο περιορίζεται στην εφαρμογή των κανόνων δικαίου που διέπουν την οργάνωση, τη λειτουργία των πανεπιστημίων μας. Άλλο αυτό και άλλο το δικαίωμα να θεσπίζεις κανόνες, που είναι ένα δικαίωμα που το έχει η Βουλή. Αυτό είναι η αυτονομία. Τα πανεπιστήμια μας δεν έχουν αυτονομία, έχουν αυτοδιοίκητο. Υπάρχει μια πολύ σημαντική διαφορά μεταξύ των δύο».

Η αντιπολίτευση

Νωρίτερα, ο εισηγητής του ΣΥΡΙΖΑ Νίκος Φίλης έθεσε θέμα αντισυνταγματικότητα για τα άρθρα 12, 16, 18, 19, 20, 21 έως 32 και 40 του νομοσχεδίου, υποστηρίζοντας πως «προσκρούουν ευθέως στο άρθρο 16 του Συντάγματος που θεσπίζει την πλήρη ακαδημαϊκή ελευθερίας και αυτοδιοίκηση των ΑΕΙ».

Ειδικότερα, ανέφερε πως τα άρθρο 12 και το άρθρο 16 του νομοσχεδίου παραβιάζουν το άρθρο 16 παρ 1 του Συντάγματος με το οποίο προστατεύεται η ακαδημαϊκή ελευθερία. Αφαιρείται, είπε, κρίσιμη ύλη σχετικά με το αυτοδιοίκητο των ΑΕΙ που είναι τα καθ’ ύλην αρμόδια για την οργάνωσή τους, την ανάπτυξής τους, τη διεξαγωγή της διδασκαλίας και τις εγκαταστάσεις τους.

Για τα άρθρα 18, 19 και 20 του νομοσχεδίου, με τα οποία εισάγεται πρόβλεψη για αστυνομική παρουσία στα Ιδρύματα, ο εισηγητής του ΣΥΡΙΖΑ είπε πως τελούν σε προφανή αναντιστοιχία με το συνταγματικό έθιμο του ασύλου, σημειώνοντας ότι ανάλογο συνταγματικό έθιμο υπάρχει σε όλη την Ευρώπη, στις ΗΠΑ και σε άλλες χώρες του κόσμου. Τα άρθρα αυτά, τόνισε, συνιστούν καταστρατήγηση Συντάγματος γιατί έχουμε παράβλεψη των θεσμικών ιδιαιτεροτήτων των χώρων των πανεπιστήμιων που δεν συνιστούν απλά ένα κοινό δημόσιο χώρο.

Σχετικά με τις διατάξεις 21 έως 32 άρθρα του νομοσχεδίου για τις πειθαρχικές κυρώσεις και διώξεις, ο κ. Φίλης είπε ότι και αυτές παραβιάζουν το άρθρο 16 παρ 5 εδ 1 του Συντάγματος που κατοχυρώνει την αρχή του πλήρους αυτοδιοίκητου των ΑΕΙ καθώς αυτά τα θέματα ανήκουν στον πυρήνα των υποθέσεων που διαχειρίζονται αυτοτελώς τα πανεπιστήμια μέσα από τους εσωτερικούς τους κανονισμούς.

Επίσης, οι μεταβατικές διατάξεις του νομοσχεδίου που θεσπίζονται με το άρθρο 40 του νομοσχεδίου, αφενός -είπε- κάμπτουν τη συνταγματική αρχή του πλήρους αυτοδιοίκητου των πανεπιστημίων ενώ οι αλλαγές είναι εκτεταμένες και δεν υπάρχει περιθώριο στα Ιδρύματα για να την εφαρμογή τους.

Ο εισηγητής του ΚΙΝΑΛ Κώστας Σκανδαλίδης, από τη δική του πλευρά έθεσε θέμα αντισυνταγματικότητας για τα άρθρα από 18 έως 20 και από το 21 έως το 32 επί τη βάσει του άρθρου 16 του Συντάγματος, λέγοντας πως μπορεί αυτό να μην αποτυπώνεται στην έκθεση της Επιστημονικής Υπηρεσίας της Βουλής αλλά αυτή «δεν είναι θέσφατο καθώς η συνταγματικότητα κρίνεται από τη Δικαιοσύνη».

Υποστήριξε πως το άρθρο 16 του Συντάγματος κατοχυρώνει την προστασία της ακαδημαϊκής ελευθερίας ως έννοια που πραγματώνεται μέσα από ένα πλαίσιο θεσμικών ρυθμίσεων που περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, και το άσυλο και το αυτοδιοίκητο των ΑΕΙ. Με το νομοσχέδιο, υποστήριξε, ανατίθενται σε όργανα τού εν στενή έννοια κράτους η φύλαξη των ΑΕΙ, δημιουργώντας επί τούτου ειδικά αστυνομικά τμήματα εντός των ΑΕΙ. Με τυπικό νόμο, ανέφερε ο κ. Κ. Σκανδαλίδης αυτό που μπορεί να ρυθμιστεί είναι μόνο η ίδρυση φοιτητικών συλλόγων, για όλα τα άλλα το κράτος οφείλει να απέχει και μόνα αρμόδια όργανα είναι οι διοικήσεις των Ιδρυμάτων.

Ο βουλευτής του ΜέΡΑ25 Κλέων Γρηγοριάδης υποστήριξε θέμα αντισυνταγματικότητα σε 16 συνολικά άρθρα του σχεδίου νόμου λέγοντας πως πρόκειται «για το “αντισυνταγματικότερο”, ακόμα και σε ποσοστό άρθρων, από όσα έχει καταθέσει η κυβέρνηση».

Ειδικότερα, για τα άρθρα 1, 2, 5, 6, 7, 8, 9 και 10 του νομοσχεδίου είπε ότι υπάρχει παραβίαση του άρθρου 16 του Συντάγματος- σε συνδυασμό με το νόμο 4763/20, όπου πλέον παρέχει τη δυνατότητα ίδρυσης ιδιωτικών Κολεγίων τα οποία μπορούν να αποδίδουν πτυχία με αναγνώριση επαγγελματικών δικαιωμάτων σε αντιστοιχία των ΑΕΙ.

Για όλα τα υπόλοιπα 12, 14, 15, 16, 18, 23, δόμησε το αίτημα αντισυνταγματικότητας στην παραβίαση του αυτοδιοίκητου και της ακαδημαϊκής ελευθερίας των πανεπιστήμιων, ενώ για τα 33 και 34 -που αφορούν τα όρια σπουδών στα ΑΕΙ- ανέφερε πως είναι κατά παράβαση του Συντάγματος, καθώς εκτός της 9χρονης υποχρεωτικής εκπαίδευσης δεν υπάρχει κανένα άλλο σχετικό όριο.

Ο βουλευτής της ΝΔ Θανάσης Πλεύρης απέρριψε τις αιτιάσεις αντισυνταγματικότητας που έθεσαν τα τρία κόμματα της αντιπολίτευσης, υπογραμμίζοντας ότι «το Σύνταγμα κατοχυρώνει την πλήρη αυτοδιοίκηση των πανεπιστημίων, όχι, όμως, την αυτονομία» Τόνισε ότι αυτό έχει αναγνωριστεί με αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας, που ανέγνωσε, προσθέτοντας πως «οι οργανισμοί λειτουργίας των ΑΕΙ δεν θεσπίζονται από αυτά τα ίδια, αλλά εμπίπτουν στην αρμοδιότητα της νομοθετικής λειτουργίας», «τα πανεπιστήμια μπορούν να διαχειρίζονται αυτοτελώς τις υποθέσεις τους στο πλαίσιο, όμως, των νομοθετημένων κανόνων δικαίου» και «το αυτοδιοίκητό των πανεπιστημίων περιορίζεται στα θέματα τα οποία έχουν να κάνουν με την οργάνωση των σπουδών, με τα όργανά του, τα οποία καλούνται να πάρουν τις αποφάσεις μέσα στα ΑΕΙ, αλλά σε καμία περίπτωση δεν οδηγούμαστε σε μια πλήρη αυτονομία των ΑΕΙ».

Μάλιστα για να κάνει πιο εύληπτη την διαφορετικότητα του αυτοδιοίκητου με την αυτονομία ανέφερε πως «συνταγματικό πλήρες αυτοδιοίκητο υπάρχει και στο Άγιο Όρος , όμως η ΕΛΑΣ έχει δύο σταθμούς Αστυνομίας μέσα στο Άγιο Όρος και ποτέ δεν τέθηκε θέμα γιατί βρίσκεται εκεί, καθώς στον σκληρό πυρήνα της κρατικής εξουσίας, και ορθώς, μπορεί η Αστυνομία να βρίσκεται σε αυτοδιοίκητους χώρους χωρίς αυτό να το επηρεάζει».

Επίσης απέρριψε τις αναφορές του εισηγητή του ΣΥΡΙZΑ περί εθιμικού συνταγματικού δικαίου, λέγοντας πως εδώ δεν είναι Μεγάλη Βρετανία εμείς έχουμε γραπτό Σύνταγμα με συγκεκριμένες διατάξεις.

Ο κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος του ΚΚΕ Θανάσης Παφίλης διευκρίνισε ότι το κόμμα του δεν κατέθεσε πρόταση αντισυνταγματικότητας, παρότι θεωρούμε ότι υπάρχει θέμα αντισυνταγματικότητας, γιατί το θέμα είναι καθαρά πολιτικό. Σημείωσε ότι η εμπειρία όλων αυτών των χρόνων έχει δείξει πως όλες οι ενστάσεις αντισυνταγματικότητας έχουν απορριφθεί από την εκάστοτε κοινοβουλευτική πλειοψηφία και ο μόνος στόχος τους είναι να στηθεί ένα «γαϊτανάκι κοροϊδίας».

Έχετε κάνει, είπε, «λάστιχο το Σύνταγμα, που κάθε φορά η κάθε κυβέρνηση το ερμηνεύει όπως θέλει». Υπογράμμισε ότι το Σύνταγμα δεν είναι υπεράνω του Ευρωενωσιακού Δικαίου. Αυτή, τόνισε «είναι η κατάσταση και ας μην έχει αυταπάτες ο λαός».

Ο κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος της Ελληνικής Λύσης Κωνσταντίνος Χήτας καταψήφισε τις ενστάσεις αντισυνταγματικότητας υποστηρίζοντας πως «αντισυνταγματικό, δεν είναι η φύλαξη των πανεπιστημίων από την Αστυνομία. Αντισυνταγματικό είναι να μην έχουν οι νέοι μας που σπουδάζουν εκεί δουλειά αύριο. Το να φεύγουν τα παιδιά μας στο εξωτερικό. Αντισυνταγματικό είναι ο νομοθέτης να μην εφαρμόζει τον νόμο που θεσπίζεται και να γράφει στα παλιά του τα παπούτσια την κοινωνία».