Τετ-α-τετ Μητσοτάκη – Ερντογάν στη Κωνσταντινούπολη: Το φυσικό αέριο, οι δύο πυλώνες του ΝΑΤΟ στη Ν/Α Μεσόγειο και οι προσδοκίες

Στην Ανατολική όχθη του Βόσπορου στο Αρχοντικό του Βαχντενίμ, με θέα το Βόσπορο θα γευματίσουν ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης και ο Τούρκος Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν την Κυριακή.

Πρόκειται για το πρώτο γεύμα των δύο ανδρών – τις προηγούμενες τρεις φορές η συνάντηση είχε άκρως θεσμικό χαρακτήρα – και πραγματοποιείται σε μία εξαιρετικά κρίσιμη διεθνή συγκυρία, όπου σε πρώτο πλάνο είναι οι δραματικές εξελίξεις της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία και οι συνέπειές τους στη διεθνή, την ευρωπαϊκή οικονομία και φυσικά και την τουρκική οικονομία.

Σχετικά με το πώς προέκυψε η συνάντηση αυτή έχουν γραφτεί πολλά, με κάποιους μάλιστα να υποστηρίζουν ότι πρόκειται για αμερικανο – νατοϊκή πρωτοβουλία με τις ΗΠΑ να ενθαρρύνουν και τις δύο πλευρές για μια προσέγγιση, καθώς δεν επιθυμούν άλλες εντάσεις αυτή την περίοδο με το Ουκρανικό σε εξέλιξη, και μάλιστα ανάμεσα σε κράτη-μέλη του ΝΑΤΟ.

Ουσιαστικά πάντως, την πρωτοβουλία για αυτό το τετ – α – τετ την είχε η Αθήνα καθώς η πρόσκληση ενδιαφέροντος εκφράστηκε από τον Κυριάκο Μητσοτάκη στη βουλή, με παρότρυνση μάλιστα και συναίνεση του αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης.

Σύμφωνα με το Μαξίμου, ο πρωθυπουργός είχε αποφασίσει να επισκεφτεί το Φανάρι την Κυριακή, ανταποκρινόμενος σε πρόταση του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου για τον εορτασμό της Κυριακής της Ορθοδοξίας (πιθανά δεν πρόκειται για σύμπτωση) και με την ευκαιρία αυτή κανονίστηκε και το γεύμα στην προεδρική κατοικία του Ταγίπ Ερντογάν προς τον Κυριάκο Μητσοτάκη.

Αξίζει να σημειωθεί ότι μετά τα γεγονότα του Έβρου, ο Πρόεδρος της Τουρκίας εκνευρισμένος από την αποτυχία του σχεδιασμού του, δήλωνε ότι δεν πρόκειται να καθίσει ποτέ στο ίδιο τραπέζι με τον Κυριάκο Μητσοτάκη. Να που κάθεται όμως –και μάλιστα θα του κάνει το τραπέζι– παρότι γνωρίζει ότι κάποιοι από την τουρκική αντιπολίτευση θα του θυμίσουν τις δηλώσεις αυτές, γεγονός που αποτελεί μία μικρή ένδειξη ότι ενδεχομένως να έχει δεχθεί κάποια πίεση για τη συνάντηση αυτή.

Από την άλλη, στην Τουρκία έχει καλλιεργηθεί τα τελευταία χρόνια τέτοια εθνικιστική έξαρση εναντίον της Ελλάδας από όλα τα κόμματα, τα οποία ανταγωνίζονται ποιο θα είναι το πιο επιθετικό, που καθιστά πολύ δύσκολη οποιαδήποτε υποχώρηση του Ερντογάν από τις απειλές και τις ακρότητες που διατυπώνει, ακόμα και αν υποτεθεί ότι θα το ήθελε.

Ο Έλληνας πρωθυπουργός δεν έκρυψε ποτέ ότι ο ίδιος επιθυμεί να πέσουν οι τόνοι από την Τουρκία. Ο μεσολαβητικός ρόλος της Γερμανίας έχει ατονήσει μετά την αποχώρηση της Μέρκελ και είναι οι ΗΠΑ αυτές που παρασκηνιακά παίζουν έναν πιο ενεργό ρόλο τελευταία στα ελληνοτουρκικά, καθώς δεν θέλουν να διαταραχθεί η σταθερότητα στην ανατολική Μεσόγειο σε αυτή την κρίσιμη για το Ουκρανικό συγκυρία.

Οι ΗΠΑ έχουν κάνει άλλωστε και μια χειρονομία καλής θέλησης προς την Τουρκία με το θέμα του αγωγού EastMed και βέβαια ελάχιστοι γνωρίζουν τι συμβαίνει στο παρασκήνιο όπου υπάρχει πάντα μεγαλύτερη κινητικότητα από αυτή που αποτυπώνεται δημοσίως.

Η κρίση μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία ανέδειξε τους κινδύνους που υπάρχουν λόγω της εξάρτησης της Ε.Ε από το ρωσικό φυσικό αέριο. Για την Ελλάδα υπάρχει ένας πρόσφατος γεωπολιτικός κίνδυνος που αναδεικνύεται, παρότι δεν συζητείται, καθώς το φυσικό αέριο φτάνει στη χώρα μας μέσω αγωγών που ελέγχονται από την Τουρκία.

Οι δύο πυλώνες της νοτιοανατολικής πτέρυγας του ΝΑΤΟ

Ο Κυριάκος Μητσοτάκης, πάντως, βρισκόταν εδώ και καιρό σε συζητήσεις για τη συνάντηση αυτή μέσω της διπλωματικής του συμβούλου Ελένης Σουρανή, που συνομιλούσε με τον Ιμπραήμ Καλίν, γι’ αυτό και προετοίμαζε την κοινή γνώμη ανοίγοντας το θέμα ακόμα και χωρίς να ερωτηθεί, όπως έκανε στη συνέντευξη του στον Alfa, επισημαίνοντας ότι εκείνος ποτέ δεν έκλεισε «την πόρτα στον διάλογο με την Τουρκία».

Οι δύο σύμβουλοι των Μητσοτάκη-Ερνογάν θα είναι παρόντες στο γεύμα της Κυριακής, αλλά θα ακολουθήσει τετ-α-τετ χωρίς την παρουσία τρίτων προσώπων.

Το καινούργιο σε αυτή τη συνάντηση δεν είναι ούτε η ασυμφωνία των δύο πλευρών για την ατζέντα, ούτε οι χαμηλές προσδοκίες για κάτι χειροπιαστό. Αυτά τα στοιχεία πάντα υπήρχαν στις διαβουλεύσεις των δύο πλευρών σε οποιαδήποτε επίπεδο και αν γίνονταν συναντήσεις Ελλήνων και Τούρκων αξιωματούχων.

Αυτά επαναλήφθηκαν και κατά την ανακοίνωση της συνάντησης, όπου ο Ομέρ Τσελίκ δήλωσε ότι θα τεθούν τα πάντα στο τραπέζι των συνομιλιών, από τα ενεργειακά και τις θαλάσσιες ζώνες μέχρι την αποστρατιωτικοποίηση των νησιών του Αιγαίου, με τους συνεργάτες του πρωθυπουργού να επιμένουν ότι όσα είπε ο κ. Τσελίκ είναι, άλλη μια φορά, «για εσωτερική κατανάλωση» και ότι ο ίδιος δεν πρόκειται να συζητήσει τίποτα άλλο, πλην υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ.

Το καινούργιο είναι ότι, ουσιαστικά η ελληνική πλευρά, που κατά καιρούς έχει εκφράσει από έντονη δυσφορία μέχρι και δυσαρέσκεια στα όρια της καταγγελίας για το ρόλο του ΝΑΤΟ ως «Πόντιου Πιλάτου» που ανέχεται την τουρκική προκλητικότητα και επιθετικότητα, τώρα φαίνεται να έχει επενδύσει στο γεγονός ότι Ελλάδα και Τουρκία είναι μέλη του ΝΑΤΟ.

Είναι χαρακτηριστική η δήλωση του Κυριάκου Μητσοτάκη στις Βερσαλλίες μετά τη Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ, με την οποία χαρακτήρισε «επιβεβλημένη» τη συνάντηση με τον κ. Ερντογάν λόγω της «μεγάλης γεωπολιτικής πρόκλησης» που αντιμετωπίζει το δυτικό στρατόπεδο και συμπλήρωσε με νόημα:

«Η Ελλάδα και η Τουρκία είμαστε δυο χώρες-μέλη του ΝΑΤΟ. Ουσιαστικά είμαστε οι πυλώνες της νοτιοανατολικής πτέρυγας του ΝΑΤΟ. Και όταν υπάρχουν τόσο μεγάλες γεωπολιτικές προκλήσεις είναι λογικό να συνομιλούμε και να βλέπουμε πώς δεν θα προσθέσουμε και άλλες εστίες αναταραχής και γεωπολιτικής αβεβαιότητας σε ένα ήδη πολύ φορτισμένο ευρωπαϊκό τοπίο».