Σιδηρόδρομος: Το νέο νομοσχέδιο που έρχεται να σαρώσει παθογένειες δεκαετιών

Έτοιμος να σαρώσει όλες τις παθογένειες του σιδηρόδρομου φαίνεται πως είναι ο αναπληρωτής υπουργός Μεταφορών Κωνσταντίνος Κυρανάκης με το νέο νομοσχέδιο του υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών, που παρουσιάστηκε χθες, Δευτέρα 28 Απριλίου 2025 στο Υπουργικό Συμβούλιο.

Το πολυαναμενόμενο νομοσχέδιο που θα τεθεί σε δημόσια διαβούλευση αρχές Μαΐου κινείται σε τρεις άξονες: Δικλείδες Ασφαλείας και Ψηφιακή Εποπτεία, Εκπαίδευση και Αξιολόγηση Προσωπικού, Σύγχρονη Εταιρική δομή για το νέο ΟΣΕ / Ενίσχυση ΡΑΣ & ΕΟΔΑΣΑΑΜ. Μέσα από αυτά τα νέα δεδομένα, το νέο νομοσχέδιο θα υπηρετήσει τον σκοπό του υπουργείου και θα δώσει ορατότητα στην ασφάλεια, ούτως ώστε να αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη της κοινής γνώμης, που κλονίστηκε μετά το πολύνεκρο σιδηροδρομικό δυστύχημα στα Τέμπη στις 28 Φεβρουαρίου 2023.

Κυρανάκης: Η ασφάλεια των μετακινήσεων δεν είναι πια θεωρία

Ο Κωνσταντίνος Κυρανάκης δήλωσε με αφορμή την έγκριση του νομοσχεδίου από το Υπουργικό Συμβούλιο: «Με το νομοσχέδιο που εγκρίθηκε σήμερα και με τα μέτρα άμεσης εφαρμογής να έχουν ήδη αρχίσει να υλοποιούνται, κάνουμε ένα αποφασιστικό βήμα για την ουσιαστική αναβάθμιση της ασφάλειας του σιδηροδρόμου. Πρόκειται για ένα πλάνο με χρονοδιάγραμμα, συγκεκριμένες δράσεις και εργαλεία ελέγχου.

Η ασφάλεια των μετακινήσεων δεν είναι πια θεωρία· γίνεται καθημερινό δικαίωμα όλων των πολιτών. Τα μέτρα άμεσης εφαρμογής αναβαθμίζουν την καθημερινή λειτουργία, θεσμοθετούν το νέο ΟΣΕ, υιοθετώντας νέες τεχνολογίες, σαφείς κανόνες και αυστηρό έλεγχο, ενώ η βελτίωση του ανθρώπινου δυναμικού αποτελεί πλέον προτεραιότητά μας. Γνωρίζουμε ότι η εμπιστοσύνη των πολιτών θα κερδηθεί δύσκολα. Κάτι τέτοιο χτίζεται μόνο μέσα από πράξεις, λογοδοσία, διαφάνεια και συνέπεια σε όλα τα επίπεδα. Το σχέδιο αυτό βάζει τα θεμέλια για έναν σιδηρόδρομο πιο ασφαλή, πιο σύγχρονο, πιο αξιόπιστο. Χωρίς μεγάλα λόγια, χωρίς υπερβολές και κυρίως με σεβασμό στους πολίτες που περιμένουν να δουν αλλαγές στην πράξη».

Ιδρύεται Ενιαίο Κέντρο Εποπτείας

Το Ενιαίο Κέντρο Εποπτείας (ΕΚΕ) έρχεται να ανατρέψει όλα τα δεδομένα που γνωρίζαμε μέχρι στιγμής, παρέχοντας πλήρη εικόνα και έλεγχο του σιδηροδρομικού δικτύου σε πραγματικό χρόνο στο σύνολο του 24ωρου, σε συνεργασία με τα Κέντρα Ελέγχου Κυκλοφορίας. Σκοπός είναι η άμεση καταγραφή παραβίασης ή έκτακτης ανάγκης στοχεύοντας στη συνεχή επιτήρηση και την άμεση παρέμβαση.

Το Ενιαίο Κέντρο Εποπτείας θα στελεχωθεί από επόπτες του ΟΣΕ, εκπρόσωπο κάθε σιδηροδρομικής επιχείρησης, εκπροσώπους από την Αστυνομία και την Πυροσβεστική. Να σημειωθεί δε, ότι θα έχει την εποπτεία των τοπικών τηλεδιοικήσεων, του συστήματος ακριβούς γεωποντισμού, των σταθμαρχείων, της τήρησης του Γενικού Κανονισμού Κίνησης, αλλά και του μητρώου σιδηροδρομικών δεδομένων. Θα είναι δηλαδή, ένας πύργος ελέγχου που θα έχει τη γενική εποπτεία της κατάστασης του δικτύου.

Το ΕΚΕ θα παρεμβαίνει αναλόγως του βαθμού επικινδυνότητας της παραβίασης. Έτσι, σε περίπτωση ακίνδυνης παραβίασης θα γίνεται ψηφιακή καταγραφή του συμβάντος, σε περίπτωση δυνητικού κινδύνου θα ενημερώνει τηλεδιοικήσεις και μηχανοδηγό και σε περίπτωση άμεσου κινδύνου θα δίνει εντολή για ακινητοποίηση της αμαξοστοιχίας.

Σε τρεις μήνες σε λειτουργία το railway.gov.gr

Σε τρεις μήνες από τώρα, θα τεθεί σε λειτουργία το railway.gov.gr, της ενοποιημένης ψηφιακής πλατφόρμας κυκλοφορίας και δεδομένων, οι πολίτες θα μπορούν κάθε ώρα και ανά πάσα στιγμή να βλέπουν πώς κινείται ο σιδηρόδρομος σε όλο το μήκος του δικτύου, που αγγίζει τα 2.000 χλμ. Επιπλέον, η πλατφόρμα παρέχει και στις αρχές μία σειρά πληροφοριών μέσω επιμέρους εφαρμογών:

-του Ψηφιακού Μητρώου Σιδηροδρομικών Δεδομένων
-του Συστήματος ακριβούς γεωεντοπισμού αμαξοστοιχιών με ακρίβεια έως 5cm
-της Εφαρμογής καταγραφής εντολών και παραβάσεων

Παράλληλα, με το νέο νομοσχέδιο καθίσταται υποχρεωτική η υποδομή που να υποστηρίζει τα νέα συστήματα. Το νέο θεσμικό πλαίσιο καθιστά υποχρεωτική την εγκατάσταση δύο προηγμένων δεκτών GNSS σε κάθε μηχανή τρένου, καθώς και δορυφορικής σύνδεσης στο διαδίκτυο. Χάρη στη χρήση του συστήματος Hellenic Positioning System (HEPOS), το στίγμα κάθε συρμού θα μεταδίδεται ανά λίγα δευτερόλεπτα με ακρίβεια έως και 5 εκατοστών. Όταν τα τρένα κινούνται μέσα σε σήραγγες, οι περισσότερες από 1500 κάμερες ασφαλείας που έχουν εγκατασταθεί σε σήραγγες και άλλα καίρια σημεία του δικτύου, που θα επιτηρούνται συνεχώς μέσω ειδικού λογισμικού, θα καταγράφουν τις κινήσεις των τρένων. Κάμερες ασφαλείας θα εγκατασταθούν και στο πρώτο βαγόνι κάθε αμαξοστοιχίας που χρησιμοποιεί το σιδηροδρομικό δίκτυο, όπως επίσης και σε κάθε καμπίνα μηχανοδηγού, στους χώρους εργασίας των σταθμαρχών, καθώς και σε κάθε κρίσιμη για την ασφάλεια υποδομή.

Η εν λόγω εφαρμογή δημιουργεί για πρώτη φορά ψηφιακό αποτύπωμα ευθύνης με τεκμηριωμένα δεδομένα με timestamps, εφόσον καταγράφει όλες τις εντολές, παραβάσεις και ειδοποιήσεις ανά ρόλο (μηχανοδηγός, σταθμάρχης, κλειδούχος).

Επιπρόσθετα, θα αποθηκεύονται όλα τα δεδομένα και θα γίνεται ψηφιακή καταγραφή εντολών και παραβάσεων. Έτσι, με τη δημιουργία οπτικού υλικού και των ψηφιακών αρχείων, θα γίνονται άμεσες παρεμβάσεις για την αποτροπή κινδύνων, όπως επίσης και για την άμεση συντήρηση των δικτύου, όπου αυτό απαιτείται.

Το HEPOS δεν είναι GPS

Στη συνέχεια, ο κ. Κυρανάκης εξήγησε ενδελεχώς τι είναι το σύστημα HEPOS, που χρησιμοποιείται από σεισμολόγους και τοπογράφους, αλλά και στο Κτηματολόγιο, καταρρίπτοντας δημοσιεύματα που το παρουσίαζαν ως σύστημα GPS.

Το Ελληνικό σύστηµα εντοπισµού HEPOS είναι ένα έργο υποδοµής, το οποίο επιτρέπει τον προσδιορισµό θέσης µε υψηλή ακρίβεια αξιοποιώντας το σύνολο των υφιστάµενων δορυφορικών συστηµάτων εντοπισµού (GPS, GLONASS, GALILEO). Έτσι, επιτυγχάνονται οµοιογενείς και ακριβείς τοπογραφικές µετρήσεις στο σύνολο της χώρας, ταχύτερα και οικονοµικότερα.

Aποτελείται από ένα δίκτυο 98 µόνιµων δορυφορικών σταθµών αναφοράς και ένα Κέντρο Ελέγχου που βρίσκεται στις εγκαταστάσεις του Ελληνικού Κτηµατολογίου. Επεξεργάζεται τα στοιχεία των σταθµών αναφοράς και αποστέλλει στο χρήστη τα δεδοµένα που απαιτούνται για τον ακριβή προσδιορισµό θέσης. Οι χρήστες του συστήµατος µπορούν να παίρνουν τα δεδοµένα είτε σε πραγµατικό χρόνο, είτε σε µεταγενέστερο χρόνο µέσω του δικτυακού τόπου του HEPOS.

Επανέρχεται ο Προϊστάμενος Αμαξοστοιχίας 

Με το νέο νομοσχέδιο του υπουργείο Μεταφορών, επανέρχεται και ο θεσμός του Προϊσταμένου Αμαξοστοιχίας σε όλα τα δρομολόγια που κινούνται με >120km/h, ως πρόσθετη δικλείδα ασφαλείας, που είχε καταργηθεί το 2019.

Ο Προϊστάμενος Αμαξοστοιχίας θα έχει λάβει υποχρεωτικά εκπαίδευση μηχανοδηγού και σταθμάρχη, θα παρακολουθεί την τήρηση του Γενικού Κανονισμού και τις τηλεπικοινωνίες και θα ελέγχει την κόπωση ή αδυναμία του μηχανοδηγού. Συλλήβδην, θα έχει δικαίωμα επέμβασης σε περίπτωση παραβίασης, θα μπορεί να αντικαταστήσει τον μηχανοδηγό και θα λειτουργεί ως διευθυντής του τρένου και θα συνδέεται με το ΕΚΕ.

Έμφαση στην εκπαίδευση

Όσον αφορά στην εκπαίδευση των υπαλλήλων του νέου ΟΣΕ, οι θεωρητικές εξετάσεις πλέον θα περάσουν στο παρελθόν. Πλέον, οι νέοι υπάλληλοι, αλλά και όσοι ανήκουν ήδη στο δυναμικό του ΟΣΕ θα περνούν από διαδικασίες αξιολόγησης με τη συνεργασία των Υγειονομικών Υπηρεσιών των Ενόπλων Δυνάμεων και πιο συγκεκριμένα του ΓΕΑ, θα διεξάγονται οι ψυχομετρικές και ιατρικές δοκιμασίες αυστηρών προδιαγραφών για όσους υπηρετούν σε κρίσιμα καθήκοντα ασφαλείας.

Οι δοκιμασίες θα περιλαμβάνουν δοκιμασίες αντανακλαστικών ψυχομετρικές εξετάσεις, διαχείριση σεναρίων κρίσεων υπό πίεση, δοκιμές μέσω της χρήσης προσομοιωτών, μαθήματα ορθοφωνίας, γενική ιατρική εξέταση και εξέταση αισθήσεων, αιματολογικές εξετάσεις για ναρκωτικές ουσίες και θεωρητικές γνώσεις.

Υπενθυμίζουμε, ότι σε περίπτωση που κάποιος εργαζόμενος υποπέσει σε λάθος, ανάλογα με το βαθμό επικινδυνότητας του λάθους, αρχικά θα απομακρύνεται από τη θέση του και θα περνά σε επανεκπαίδευση και σε περίπτωση που επαναλάβει για τρίτη φορά το ίδιο λάθος, θα κινδυνεύει μέχρι και με απόλυση.

Για την εκπαίδευση των υπαλλήλων, κατέστη σαφές από τον αναπληρωτή υπουργό ότι τα Κέντρα Εκπαίδευσης χρειάζονται αναβάθμιση και για αυτό θα έρθει σε επαφή με αντίστοιχους φορείς από το εξωτερικό, όπου έχουν αναπτύξει αξιόλογα σιδηροδρομικά δίκτυα, όπως η Deutsche Bahn στη Γερμανία, με την οποία υπάρχει ήδη μνημόνιο συνεργασίας και έχει καταθέσει τις προτάσεις της ήδη στο υπουργείο. Ο πιο κατάλληλος φορέας, θα αναλάβει χρέη τεχνικού συμβούλου στη νέα εταιρεία. Η θητεία του τεχνικού συμβούλου θα είναι πενταετής, ενώ μέχρι το τέλος του 2025 θα υπογραφεί και η σύμβαση, ανάλογα με την πιο συμφέρουσα προσφορά τόσο σε οικονομικό επίπεδο, όσο και σε επίπεδο υπηρεσιών.

Με συμβάσεις αορίστου, οι υπάλληλοι με δελτίο παροχής

Ερωτηθείς για το τι θα γίνει με τους εργαζόμενους με δελτία παροχής υπηρεσιών που εργάζονται αυτή τη στιγμή στον ΟΣΕ, ο κ. Κυρανάκης διευκρίνισε ότι με το νέο νομοσχέδιο, οι εν λόγω υπάλληλοι εφόσον πληρούν τις απαραίτητες προϋποθέσεις με βάση τις νέες διαδικασίες εκπαίδευσης και αξιολόγησης, θα έχουν τη δυνατότητα να εργαστούν με συβάσεις αορίστου χρόνου.

Κατά τα πρότυπα της ΔΕΗ

Όπως εξήγησε εκτενώς ο κ. Κυρανάκης, η Σιδηρόδρομοι Ελλάδας Μ.Α.Ε. θα λειτουργήσει κατά τα πρότυπα της ΔΕΗ, μόνο στο πλαίσιο της στελέχωσης και της διαχείρισης των δαπανών, υπογραμμίζοντας ότι ο μοναδικός μέτοχος της εταιρείας θα είναι το δημόσιο, με το οποίο θα υπογραφεί και η σχετική σύμβαση. Αυτό το πρότυπο εξασφαλίζει άμεσες προσλήψεις εξειδικευμένου προσωπικού και άμεση κάλυψη αναγκών, χωρίς χρονοβόρες εγκρίσεις και διαδικασίες, μετακινήσεις και αλλαγές εντός της νέας εταιρείας χωρίς τους περιορισμούς του δημοσϋπαλληλικού κώδικα, προσέλκυση στελεχών από το εξωτερικό και τον ιδιωτικό τομέα με καλύτερους μισθούς από το ενιαίο μισθολόγιο και προμήθειες και υλοποίηση κρίσιμων έργων υποδομής μέσω πιο γρήγορων, επιχειρησιακά εστιασμένων διαδικασιών.

Ο κ. Κυρανάκης επεσήμανε ότι από το 2025 τριπλασιάζεται η χρηματοδότηση του ΟΣΕ, με το ποσό αυτό να φτάνει τα 120 εκατομμύρια ευρώ ετησίως, κάτι που τώρα θα περάσει εκτάκτως στον τρέχοντα προϋπολογισμό και θα ακολουθηθεί και στα επόμενα χρόνια, αρχής γενομένης με τον προϋπολογισμό του 2026.

Αλλαγές σε ΡΑΣ και ΕΟΔΑΣΑΑΜ

Επιπρόσθετα, με νέα οργανωτική δομή θα λειτουργεί πλέον η ΡΑΣ, με στόχο την επιτάχυνση προσλήψεων ευέλικτων διαδικασιών και τη Σύσταση Μονάδας Επιθεωρητών Σιδηροδρόμων. Σημειώνεται ότι η ΡΑΣ θα ελέγχει την εκπαίδευση των μηχανοδηγών.

Αντίστοιχα, ο ΕΟΔΑΣΑΑΜ θα αποκτήσει πλήρη διοικητική και οικονομική ανεξαρτησία, ενώ παράλληλα στο νομοσχέδιο συμπεριλαμβάνονται οι συστάσεις του πορίσματος για το δυστύχημα στα Τέμπη.

Έρχεται η Σύνταξη του Ενιαίου Σχεδίου Έκτακτης Ανάγκης και Διαχείρισης Σιδηροδρομικών Ατυχημάτων

Το νέο νομοσχέδιο εντάσσει και μία ιδιαιτέρως σημαντική σύσταση του ΕΟΔΑΣΑΑΜ και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, προχωρώντας στη σύνταξη Ενιαίου Σχεδίου Έκτακτης Ανάγκης και Διαχείρισης Σιδηροδρομικών Ατυχημάτων, το οποίο θα διασφαλίσει την αποτελεσματική αντιμετώπιση και διαχείριση σιδηροδρομικών ατυχημάτων.

Στο σχέδιο θα αποτυπωθούν με σαφήνεια ο επιχειρησιακός σχεδιασμός και οι συγκεκριμένοι ρόλοι και πρωτόκολλα για όλους τους κρατικούς και ιδιωτικούς φορείς σε περίπτωση ατυχήματος.

Η Επιτροπή Κατάρτισης Ενιαίου Σχεδίου Αντιμετώπισης Έκτακτης Ανάγκης και Διαχείρισης Σιδηροδρομικών Ατυχημάτων θα αποτελείται από εκπροσώπους των υπουργείων Υποδομών και Μεταφορών, Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας, Προστασίας του Πολίτη και Υγείας, της Ελληνικής Αστυνομίας, της Πυροσβεστικής, του ΕΚΑΒ, του διαχειριστή της σιδηροδρομικής υποδομής, των σιδηροδρομικών επιχειρήσεων, της ΡΑΣ και του ΕΟΔΑΣΑΑΜ.

Τα επόμενα βήματα

Ο αναπληρωτής υπουργός Μεταφορών δεν παρέλειψε να αναφερθεί και στα επόμενα βήματα τα οποία είναι:

-Νέες αυτόματες μπάρες στις ισόπεδες διαβάσεις
-Περιφράξεις σε κρίσιμα σημεία, όπως κοντά σε καταυλισμούς, όπου έχουν διαπιστωθεί συνεχείς παραβιάσεις
-Ανακαίνιση σιδηροδρομικών σταθμών και του προαστιακού.

Επίσης, αναμένεται να αναθεωρηθεί και ο Γενικός Κανονισμός Κίνησης, με σκοπό να εντάξει τα νέα ψηφιακά δεδομένα και να ξεπεράσει τη σκόπελο των χειρόγραφων αναφορών.

Ταυτόχρονα, το υπουργείο Μεταφορών βρίσκεται σε στάδιο αναδιαπραγμάτευσης της σχέσης του με την Hellenic Train, με βασικό πυρήνα η εταιρεία να φέρει νέα τρένα στον ελληνικό σιδηρόδρομο.

Στόχος του υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών και συνεπώς της Κυβέρνησης είναι η πλήρης αναδιαμόρφωση του ελληνικού σιδηρόδρομου, μέχρι την ολοκλήρωση των σιδηροδρομικών έργων το καλοκαίρι του 2026, ούτως ώστε να μπορούμε να μιλάμε για ασφάλεια στις μετακινήσεις στο σιδηροδρομικό δίκτυο.

Διαβάστε επίσης:

Επεσαν οι υπογραφές για την αποκατάσταση του σιδηροδρομικού δικτύου στη Θεσσαλία – Η δήλωση Εξάρχου

Σιδηρόδρομος: Οι παθογένειες στον ΟΣΕ και η ιστορία των ατυχημάτων από το 2000 μέχρι σήμερα

Κυρανάκης: Στόχος να καλυφθούν στον ΟΣΕ 2.000 οργανικές θέσεις