Την εκτίμησή του ότι η Ελλάδα θα αποτελέσει και πάλι πηγή ανησυχίας στην Ευρώπη εκφράζει ο Hugo Dixon με άρθρο του στο Reuters. Αναφερόμενος στην υπόθεση των υποκλοπών αλλά και στην οικονομική πορεία της χώρας με το αυξανόμενο έλλειμμα και το υψηλό χρέος, ο κ. Dixon προβλέπει πιθανή πολιτική και οικονομική αστάθεια ενώ εκτιμά ότι και η ΕΕ μπορεί τελικά να μετανιώσει για την έξοδο της Ελλάδας από την ενισχυμένη εποπτεία.

Ο Hugo Dixon γράφει: «Δεν έχουν περάσει παρά λίγα χρόνια από τότε που τελείωσε η ταινία τρόμου του Grexit. Αλλά δυστυχώς οι πιστωτές, οι επενδυτές και οι σύμμαχοι της Ελλάδας πρέπει να αρχίσουν να ανησυχούν και πάλι για τη χώρα. Ένα σκάνδαλο υποκλοπών απειλεί την κυβέρνηση του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη και παρατείνει την πολιτική αστάθεια. Δεν πρόκειται για επανάληψη της κρίσης που απείλησε να εκδιώξει την Ελλάδα από το ευρώ. Αλλά το υψηλό έλλειμμα και το χρέος του κράτους -που είναι 189% του ΑΕΠ- προκαλούν ανησυχία σε μια εποχή που οι τιμές της ενέργειας ανεβαίνουν στα ύψη και τα επιτόκια αυξάνονται.

Η υπόθεση των παρακολουθήσεων

Νωρίτερα αυτό το μήνα ο ηγέτης του ΠΑΣΟΚ, ενός από τα κόμματα της ελληνικής αντιπολίτευσης, κατηγόρησε την υπηρεσία πληροφοριών της χώρας ότι παρακολουθούσε το τηλέφωνό του. Είχε επίσης γίνει μια ανεπιτυχής προσπάθεια από άγνωστη πηγή να μολυνθεί το τηλέφωνό του με το παράνομο κατασκοπευτικό λογισμικό, που ονομάζεται Predator.

Ο κ. Μητσοτάκης, δήλωσε ότι δεν γνώριζε για την παρακολούθηση του τηλεφώνου και ότι δεν θα την ενέκρινε αν γνώριζε. Παραιτήθηκε επίσης ο γενικός γραμματέας της κυβέρνησης, στον οποίο υπάγεται η υπηρεσία πληροφοριών και ο οποίος είναι ανιψιός του Μητσοτάκη. Η κυβέρνηση αρνείται ότι αγόρασε ή χρησιμοποίησε το Predator. Παρ’ όλα αυτά, το ελληνικό κοινοβούλιο συνήλθε εκ νέου για να συζητήσει σήμερα το θέμα.

Πολιτική αστάθεια

Παρόλο που ο Μητσοτάκης έχει μια σταθερή πλειοψηφία, πρέπει να προκηρύξει εκλογές το αργότερο μέχρι τον Αύγουστο του 2023. Αυτές θα διεξαχθούν με απλή αναλογική, με αποτέλεσμα κανένα κόμμα να μην αποκτήσει την απαραίτητη πλειοψηφία. Στη συνέχεια, θα γίνουν δεύτερες εκλογές, βάσει νέου νόμου, οι οποίες θα δώσουν στο πρώτο κόμμα μεγάλο αριθμό μπόνους βουλευτών.

Οι δημοσκοπήσεις προηγουμένως έδειχναν ότι ο Μητσοτάκης θα κέρδιζε την πλειοψηφία σε αυτές τις δεύτερες εκλογές – ή θα πλησίαζε πολύ κοντά σε αυτήν. Αλλά μετά το ξέσπασμα του σκανδάλου των υποκλοπών, αυτό δεν φαίνεται πλέον πιθανό. Επιπλέον, θα του είναι δύσκολο να σχηματίσει συνασπισμό, καθώς ο προφανής εταίρος του ήταν το ΠΑΣΟΚ, το κεντροαριστερό κόμμα του οποίου το τηλέφωνο του ηγέτη παρακολουθήθηκε. Θα είναι εξαιρετικά απρόθυμο να κάνει συμφωνία με τον Μητσοτάκη

Ωστόσο, θα είναι επίσης δύσκολο για το μεγαλύτερο κόμμα της ελληνικής αντιπολίτευσης, τον αριστερό ΣΥΡΙΖΑ, να σχηματίσει συνασπισμό. Αν και θα προσπαθήσει να συνάψει συμφωνία με το ΠΑΣΟΚ, οι δύο ομάδες πιθανότατα δεν θα έχουν πλειοψηφία. Ίσως μπορέσουν να αποκτήσουν μία μόνο μέσω ενός ευφάνταστου συνασπισμού που θα περιλαμβάνει τους κομμουνιστές και την ακροδεξιά.

Υπάρχουν και άλλες πιθανότητες. Η Νέα Δημοκρατία θα μπορούσε να αντικαταστήσει τον Μητσοτάκη με έναν ηγέτη πιο ελκυστικό για το ΠΑΣΟΚ. Ένα άλλο ενδεχόμενο είναι τα ελληνικά κόμματα να σχηματίσουν έναν μεγάλο συνασπισμό, με επικεφαλής έναν τεχνοκράτη. Αλλά κανένα από τα σενάρια δεν φαίνεται τρομερά σταθερό. Εν τω μεταξύ, πολλά ερωτήματα σχετικά με το σκάνδαλο των υποκλοπών παραμένουν αναπάντητα. Εάν υπάρξουν περαιτέρω επιζήμιες αποκαλύψεις, ο Μητσοτάκης μπορεί να δυσκολευτεί να κρατηθεί μέχρι τις εκλογές.

Υψηλές προσδοκίες

Οι επενδυτές και οι σύμμαχοι της Ελλάδας ήταν γενικά ενθουσιασμένοι με την πρωθυπουργία του Μητσοτάκη. Η φιλοεπιχειρηματική του προσέγγιση και η υπόσχεσή του να εκσυγχρονίσει τη χώρα προσέλκυσαν κεφάλαια. Η υπόσχεσή του να εφαρμόσει μια υγιή δημοσιονομική πολιτική καθησύχασε την Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία κατέχει τη μερίδα του λέοντος του τεράστιου χρέους της χώρας. Διαχειρίστηκε καλά την πανδημία, προώθησε την ψηφιοποίηση της κυβέρνησης και έλαβε μέτρα για την απαλλαγή της οικονομίας από τον άνθρακα. Και η σταθερή γραμμή του κατά της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία απέσπασε επαίνους όχι μόνο από άλλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες αλλά και από την Ουάσιγκτον. Εκφώνησε μάλιστα ομιλία σε συνεδρίαση του αμερικανικού Κογκρέσου.

Υπάρχουν όμως και ανησυχίες. Ο Μητσοτάκης δεν φάνηκε να ενδιαφέρεται τρομερά για την καταπολέμηση της διαφθοράς. Ουσιαστικά «καθάρισε» το παρελθόν για πολλούς χρηματιστές που κατηγορήθηκαν για ποινική απιστία και έδωσε κάτι που ισοδυναμούσε με αμνηστία σε μεγάλους φοροφυγάδες. Επίσης, συγκέντρωσε την εξουσία, αλλάζοντας τον νόμο ώστε η υπηρεσία πληροφοριών να αναφέρεται στο γραφείο του.

Ταυτόχρονα, η δημοσιονομική πολιτική ήταν πιο χαλαρή από ό,τι θα περίμενε κανείς για μια χώρα που είχε πρόσφατα περάσει μια εμπειρία σχεδόν θανάτου. Η κυβέρνηση μοίρασε πολλά χρήματα για τη στήριξη επιχειρήσεων και εργαζομένων κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Ξόδεψε επίσης μεγαλύτερο ποσοστό του ΑΕΠ από οποιαδήποτε άλλη χώρα της ΕΕ για να απαλύνει τους καταναλωτές και τις επιχειρήσεις από την ενεργειακή κρίση, σύμφωνα με το Bruegel, το think tank με έδρα τις Βρυξέλλες. Η κυβέρνηση είναι σε πορεία να εμφανίσει πρωτογενές έλλειμμα (πριν από τις πληρωμές τόκων) περίπου 3,5% του ΑΕΠ φέτος, σύμφωνα με τη Μιράντα Ξαφά, Ελληνίδα οικονομολόγο.

Λαϊκισμός

Μια νέα κυβέρνηση φαίνεται πιθανό να είναι λιγότερο φιλοεπιχειρηματική από τη σημερινή. Υπάρχει επίσης ο κίνδυνος ο Μητσοτάκης να λάβει λαϊκιστικά μέτρα -ιδίως να δαπανήσει ακόμη περισσότερα χρήματα για να περιορίσει τους λογαριασμούς ενέργειας- σε μια προσπάθεια να κρατηθεί στην εξουσία. Καθώς οι εκλογές μάχες διαδέχονται η μία την άλλη, τα άλλα κόμματα θα έχουν το κίνητρο να υποσχεθούν περισσότερες δημόσιες δαπάνες.

Οι πιστωτές της Ελλάδας θα μπορούσαν να υποστηρίξουν ότι αυτό δεν έχει μεγάλη σημασία. Το χρέος της χώρας αναδιαρθρώθηκε στο πλαίσιο των προγραμμάτων διάσωσης. Δεν χρειάζεται να αποπληρώσει το κεφάλαιο ή τους τόκους του χρέους που οφείλει στην ΕΕ μέχρι το 2033. Επιπλέον, αν και το χρέος αυξάνεται, ο συνδυασμός του πληθωρισμού και της οικονομικής ανάπτυξης σημαίνει ότι το βάρος έχει συρρικνωθεί ως ποσοστό του ΑΕΠ: ο λόγος μειώθηκε κατά 4 ποσοστιαίες μονάδες το πρώτο τρίμηνο του έτους.

Εν τω μεταξύ, η ΕΕ μπορεί κάλλιστα να αποφύγει τις τριβές με την Ελλάδα, δεδομένου ότι η Ευρώπη βρίσκεται εν μέσω γεωπολιτικής και οικονομικής κρίσης. Έχει ήδη αναστείλει τους δημοσιονομικούς κανόνες, οι οποίοι υποτίθεται ότι διατηρούν το εθνικό χρέος και τα ελλείμματα υπό έλεγχο. Και η ΕΕ ανησυχεί πολύ περισσότερο για την αστάθεια στην Ιταλία μετά την πτώση της κυβέρνησης του Μάριο Ντράγκι.

Ενισχυμένη εποπτεία

Οι παράγοντες αυτοί θωρακίζουν την Ελλάδα βραχυπρόθεσμα. Μπορεί όμως να μην είναι αρκετοί αν υπάρξει μια παρατεταμένη περίοδος αστάθειας. Εξάλλου, η κυβέρνηση εξακολουθεί να χρειάζεται να χρηματοδοτεί το συνεχιζόμενο έλλειμμά της. Από το 2033 ο λογαριασμός της για αποπληρωμές και τόκους θα εκτοξευθεί απότομα.

Υπάρχουν ήδη ενδείξεις ότι οι επενδυτές αρχίζουν να ανησυχούν. Τα ελληνικά 10ετή κρατικά ομόλογα είχαν απόδοση 3,9% το πρωί της Παρασκευής, αυξημένη κατά 93 μονάδες βάσης τον τελευταίο μήνα και 256 μονάδες βάσης υψηλότερη από τα αντίστοιχα γερμανικά ομόλογα. Ενώ οι αποδόσεις των κρατικών ομολόγων αυξάνονται σε όλο τον κόσμο, οι αποδόσεις του ελληνικού χρέους αυξήθηκαν πιο γρήγορα πρόσφατα ακόμη και από αυτές της Ιταλίας, οι οποίες αυξήθηκαν κατά 34 μονάδες βάσης στο 3,6% τον τελευταίο μήνα.

Επιπλέον, όταν η γεωπολιτική και η ενεργειακή κρίση ξεπεραστούν, η ΕΕ μπορεί να μην είναι τόσο πρόθυμη να κάνει τα στραβά μάτια σε ό,τι συμβαίνει στην Αθήνα. Την περασμένη εβδομάδα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή τερμάτισε την «ενισχυμένη εποπτεία» της ελληνικής οικονομίας, με το σκεπτικό ότι η χώρα έχει επιτέλους ξεφύγει από το δάσος. Αυτή είναι μια απόφαση για την οποία μπορεί τελικά να μετανιώσει.