Πανδημίες και παθογένειες

Οι πανδημίες, της υγείας, της κλιματικής αλλαγής, της μετανάστευσης, έχουν αναδείξει όλες τις παθογένειες της χώρας μας. Δεν προτίθεμαι να παραθέσω κατάλογο αλλά να επισημάνω μερικές από τις κραυγαλέες.

Κρίσιμο το θέμα της αδήλωτης εργασίας, (που συνδυάζεται και με το εφεύρημα να δηλώνονται εργαζόμενοι σε αναστολή ενώ δουλεύουν ή να γίνονται εικονικές προσλήψεις). Το αποτέλεσμα είναι ότι πολλοί μένουν έξω από το πλαίσιο προστασίας που προσφέρει το κράτος.

Αναπόφευκτο το αποτέλεσμα: η παρανομία έχει κόστος. Με την εξής διαφορά, όμως: το κόστος δεν το σηκώνει ο εργοδότης αλλά ο εργαζόμενος που μπορεί να είχε δεχτεί την μαύρη εργασία διότι δεν είχε άλλη λύση.

Τίθεται, λοιπόν, ένα θέμα ανθρωπιάς – η ωδίνη της κρίσης δεν είναι μικρότερη επειδή η εργασία δεν είχε δηλωθεί.

Στην αρχή της κρίσης, ήδη πέρυσι τον Απρίλιο, είχα επισημάνει το πρόβλημα και, διαβλέποντας την μακρά διάρκεια του, είχα προτείνει να καθιερώσει το κράτος ένα σύστημα απαλλαγής από τις ποινικές και άλλες ευθύνες για εργοδότες και εργαζόμενους που θα δήλωναν έστω και εκ των υστέρων την αδήλωτη εργασία με αντάλλαγμα την ένταξη στα μέτρα στήριξης και με την υποχρέωση της μη απόλυσης μετά την κρίση.

Σήμερα, το ανθρωπιστικό πρόβλημα έχει πάρει μεγάλες διαστάσεις. Η τιμωρητική προσέγγιση δεν συνάδει με την συγκεκριμένη εποχή του κορονοϊού. Ένα οργανωμένο σχέδιο δηλώσεων χωρίς ποινές, θα συνεισφέρει στην αντιμετώπιση της και ταυτόχρονα θα χρησιμεύει ως βάση εξυγίανσης της αγοράς εργασίας στο άμεσο μέλλον.

Το πρόβλημα της αδήλωτης εργασίας συνδέεται και με το πρόβλημα του αδήλωτου τζίρου, γεγονός που φαίνεται καθαρά στον τομέα της εστίασης. Σ’ αυτό ορθά αναφέρθηκε ο αναπληρωτής υπουργός οικονομικών Θ. Σκυλακάκης.

Αν τα μεγέθη είναι σωστά, η κρατική στήριξη προς την εστίαση ισούται περίπου με τον τζίρο που δηλώνει ο κλάδος. Παρά ταύτα, οι εστιάτορες είναι στα κάγκελα και παραδίδουν τα κλειδιά των μαγαζιών τους, σε μία συμβολική κίνηση αμφίβολης ηθικής και αμφιλεγόμενης επικοινωνιακής πολιτικής.

Κι εδώ μπορεί να ισχύσει η ίδια προσέγγιση. Να δηλωθεί, δηλαδή χωρίς ποινή ο πραγματικός τζίρος και η πραγματική απασχόληση ώστε να προσαρμοστούν ανάλογα τα μέτρα στήριξης, με την υποχρέωση  πως δεν θα υπάρξει καμία απόλυση όταν θα ανοίξει η αγορά.

Εντυπωσιακά είναι τα προβλήματα που αναφέρονται στις δευτερεύουσες υποδομές της χώρας. Το θέμα δεν φαίνεται να απασχολεί ιδιαίτερα την γραφειοκρατία, η οποία παραμένει επικεντρωμένη στα μεγάλα έργα. Ίσως να θέλγεται ιδιαίτερα με τις διαμάχες σε επίπεδο ηγεσίας των κατασκευαστικών εταιρειών. Τα προβλήματα, όμως, παραμένουν και καθώς η κλιματική αλλαγή θα εντείνεται, αυτά  θα διογκώνονται.

Τρία είναι τα θέματα. Οι τοπικές καταστροφές έχουν πολιτικό κόστος που το επωμίζεται όποια παράταξη είναι στην εξουσία. Κατά δεύτερο λόγο, εμποδίζεται η λειτουργία της τοπικής οικονομίας και κοινωνίας και υποβαθμίζεται η ποιότητα ζωής. Και, τρίτο, ένα ολοκληρωμένο σχέδιο αναβάθμισης των υποδομών αυτών θα συνεισέφερε κατά τον πλέον υγιή τρόπο στην ανάκαμψη της οικονομίας.

Μήπως πρέπει να τραβήξει το αυτί της γραφειοκρατίας ο αρμόδιος υπουργός Κ. Αχ. Καραμανλής, να την βάλει τα χαρτογραφήσει το πρόβλημα και να σχεδιάσει τις αναγκαίες παρεμβάσεις;

Από την παθογένεια δεν εξαιρείται ο ιδιωτικός τομέας. Στην πλειοψηφία τους, οι ελληνικές επιχειρήσεις εξακολουθούν να λειτουργούν με πρότυπα ξεπερασμένα, που δεν συνάδουν με τις νέες συνθήκες και δεν προετοιμάζουν για την ψηφιακή εποχή  που θα ακολουθήσει.

Η αναφορά δεν είναι στις λίγες οργανωμένες επιχειρήσεις, ούτε στις περίφημες νεοφυείς επιχειρήσεις που τις αρπάζουν τα ξένα κεφάλαια πριν καλά-καλά περάσουν σε στάδιο απογείωσης. Είναι στις εκατοντάδες χιλιάδες λεγόμενες μικρομεσαίες επιχειρήσεις (που στον ευρωπαϊκό επιχειρηματικό ορίζοντα καλά-καλά δεν ταξινομούνται) και οι οποίες αποκαλούνται η ραχοκοκαλιά της οικονομίας μας.

Τα νέα δεν θα είναι καλά. Μετά την κρίση και σε σύντομο χρονικό διάστημα θα τείνουν προς την εξαφάνιση. Το οικονομικό και κοινωνικό κόστος θα είναι τότε αβάσταχτο.

Μπορεί να απαλυνθεί – διότι η εξέλιξη είναι νομοτελειακή, όπως νομοτελειακό θα είναι και το κόστος—αν ενημερωθούν με υπεύθυνο και σοβαρό τρόπο για την επερχόμενη καταιγίδα και τους δοθούν τα εργαλεία για την αναμόρφωση τους και τα κίνητρα για την συγχώνευση τους ή και για την δημιουργία ομάδων (clusters) επιχειρήσεων που να μπορούν να αντέξουν στον ανταγωνισμό.