Κυριάκος Μητσοτάκης: Η επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα είναι θέμα αξιακό και πολιτικό

Δεν ήταν κεραυνός εν αιθρία, το αντίθετο ακριβώς. Η άρνηση του Μπόρις Τζόνσον να συζητήσει το θέμα των Γλυπτών του Παρθενώνα ήταν δεδομένη.

Μπορεί όμως τα Γλυπτά να μην τα πήραμε σ΄αυτήν την φάση, αλλά αν θελήσει κανείς να κάνει μια αποτίμηση της επίσκεψης και της  γενικότερης παρουσίας του  Κυριάκου Μητσοτάκη στη Βρετανία το συμπέρασμα θα είναι καταφανώς υπέρ του. (Τόσο που κάποιοι Βρετανοί στο Twitter ζητούν να μας επιστρέψουν τα Γλυπτά και να τους δώσουμε τον …Μητσοτάκη!).

Το ζήτημα είναι, ότι εκφράζοντας για μία ακόμη φορά την πάγια και πλέον όμως, διάτρητη θέση της Βρετανίας ο πρωθυπουργός της Μπόρις Τζόνσον αναμάσησε τις γνωστές δικαιολογίες, όσον αφορά το αίτημα της επιστροφής και επανένωσης των Γλυπτών του Παρθενώνα στην Ελλάδα, χωρίς να έχει να προσθέσει οτιδήποτε άλλο. Και ούτε κατά διάνοια ασφαλώς υπήρξε κάποιο σχόλιο από την πλευρά του στην πρόσφατη απόφαση της UNESCO να καλέσει τις δύο χώρες να συνομιλήσουν για το θέμα αναγνωρίζοντας, πως πρόκειται για διακυβερνητικό ζήτημα και όχι για …αντιδικία μεταξύ μουσείων, όπως ισχυρίζονται οι Βρετανοί.

«Το αίτημά μας δεν είναι φωτοβολίδα. Θα επιμείνουμε με μεθοδικότητα για να χτίσουμε τα απαραίτητα ερείσματα και στη βρετανική κοινή γνώμη για την ανάγκη επανένωσης με τα Γλυπτά του Μουσείου Ακροπόλεως», όπως δήλωσε μετά τη συνάντησή του με τον Μπόρις Τζόνσον ο κ. Μητσοτάκης, επισημαίνοντας ότι το ζήτημα είναι «πρωτίστως αξιακό και πολιτικό».

Νωρίτερα εξάλλου, κατά τη διάρκεια συζήτησης με τους «Financial Times» ο Έλληνας πρωθυπουργός πέταξε το γάντι στον Βρετανό ομόλογό του λέγοντας: «Αν βρισκόμουν στη θέση του πρωθυπουργού Τζόνσον και σκεφτόμουν “έξω από το κουτί” όσο αφορά την “Παγκόσμια Βρετανία” και την υποστήριξη αυτής της ιδέας, μιας Βρετανίας που διαδραματίζει ουσιαστικό ρόλο στον κόσμο την εποχή μετά το Brexit, θα ήταν μία πολύ μεγάλη επίδειξη δημόσιας διπλωματίας εάν προσέγγιζε το ζήτημα από μία διαφορετική οπτική γωνία».

Η διευθέτηση                                    

Σε συνέντευξή του στην εφημερίδα «The Daily Telegraph» επίσης,  ο κ. Μητσοτάκης είχε ανοίξει ακόμη περισσότερο τα χαρτιά του, αναφορικά με την διευθέτηση του θέματος επισημαίνοντας, ότι «θα μπορούσαμε να καταλήξουμε σε μία διευθέτηση με το Βρετανικό Μουσείο για να δανείσουμε στο εξωτερικό πολιτιστικούς θησαυρούς, οι οποίοι δεν έχουν βρεθεί ποτέ εκτός Ελλάδας».

Μια μεγάλη παραχώρηση, αλλά «δεν μιλάμε απλώς για οποιοδήποτε μνημείο, μιλάμε για ένα μνημείο που ουσιαστικά έχει ‘κοπεί’ στα δύο, το μισό βρίσκεται στην Αθήνα και το άλλο μισό βρίσκεται στο Βρετανικό Μουσείο. Επομένως, μιλάμε για την αποκατάσταση της ολότητας του μνημείου», όπως πρόσθεσε ο πρωθυπουργός.

Ουδεμία σκέψη ωστόσο, για συγκεκριμένες ελληνικές αρχαιότητες που θα μπορούσαν να δανειστούν στην συγκεκριμένη περίπτωση δεν υπάρχει, παρά τις όποιες φήμες που αναφέρθηκαν σε δημοσίευμα των βρετανικών «Times», ότι  δήθεν ο κ. Μητσοτάκης προσφέρει το χάλκινο άγαλμα του Δία του Αρτεμισίου και τη χρυσή μάσκα του Αγαμέμνονα σε αντάλλαγμα της επιστροφής των Γλυπτών του Παρθενώνα.

Παρ΄ότι τα συγκεκριμένα πολύτιμα αρχαία θα μπορούσε να ανήκουν σ΄αυτήν την κατηγορία, ο ίδιος είχε ξεκαθαρίσει το θέμα λέγοντας, ότι «αυτές οι συζητήσεις είναι ευαίσθητες». Επιπλέον, αν και εφ΄όσον αρχίσουν.

Η βρετανική ανακοίνωση

Όσον αφορά πάντως την ολιγόλογη επίσημη βρετανική ανακοίνωση αναφέρει επί λέξει ότι: «Τέλος, ο πρωθυπουργός Μητσοτάκης έθεσε το θέμα των Γλυπτών του Παρθενώνα. Ο Πρωθυπουργός είπε ότι κατανοεί τη δύναμη του αισθήματος του ελληνικού λαού για αυτό το θέμα, αλλά επανέλαβε τη μακροχρόνια θέση του Ηνωμένου Βασιλείου ότι αυτό το θέμα αφορά τους διαχειριστές του Βρετανικού Μουσείου. Οι ηγέτες συμφώνησαν ότι αυτό το θέμα σε καμία περίπτωση δεν επηρεάζει τη δύναμη της εταιρικής σχέσης ΗΒ-Ελλάδας».

Όπως είναι γνωστό είναι η δεύτερη φορά που ο Έλληνας πρωθυπουργός θέτει το ελληνικό αίτημα για την επανένωση των Γλυπτών του Παρθενώνα στον Μπόρις Τζόνσον συγκεκριμένα, γνωρίζοντας προφανώς την απάντηση αλλά και δίνοντας το μήνυμα διεθνώς ότι η Ελλάδα θα επιμένει ως την τελική ικανοποίησή του.

Δεν παρέλειψε μάλιστα να αναφερθεί στην Μελίνα Μερκούρη, που χάρις στη δική της πρωτοβουλία η ηλικίας δύο αιώνων διεκδίκηση τέθηκε σε νέες βάσεις με την προσφυγή σε διεθνείς πολιτιστικούς οργανισμούς, όπως της UNESCO,  την ίδρυση «Επιτροπών για την Επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα» σε όλον τον κόσμο και με την διοργάνωση μεγάλων εκδηλώσεων, debate, δημοσκοπήσεων και ψηφοφοριών στην Βρετανία. Το 2014, ας σημειωθεί, η δημοσκόπηση της YouGov  είχε δείξει, ότι μόλις το 23% των ερωτηθέντων ήθελε να παραμείνουν τα Γλυπτά στην Βρετανία.

Ο Μπόρις Τζόνσον εξάλλου ήταν αυτός, που το 1986 φοιτητής ων στην Οξφόρδη, δραστήριος και ήδη ασχολούμενος με τα κοινά, είχε προσκαλέσει, ως πρόεδρος τότε της Oxford Union Society την Ελληνίδα υπουργό Πολιτισμού, Μελίνα Μερκούρη, για μία ομιλία σχετικά τα Γλυπτά του Παρθενώνα.

Τα Γλυπτά και η Κύπρος

Το ελληνικό αίτημα χρονολογείται από το 1842 συγκεκριμένα, λίγο μετά δηλαδή, την σύσταση του νέου ελληνικού κράτους. Ο Αλέξανδρος Ραγκαβής ως γραμματέας της εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας είχε συντάξει την αιτίαση, που δεν βρήκε φυσικά ανταπόκριση, παρ΄ ό,τι όμως έδινε το στίγμα ενός κράτους, που μπορεί να ήταν νέο και χωρίς ισχύ, αλλά δεν απεμπολούσε τα δικαιώματά του.

Δύο ακόμη αιτήματα προς τους Βρετανούς διατυπώθηκαν στη συνέχεια, το ένα το 1924 με την αφορμή των εκατό χρόνων από τον θάνατο του λόρδου Βύρωνα και το δεύτερο το 1961 από τον δήμαρχο Αθηνών και την Ακαδημία Αθηνών, ώσπου να έρθει η σειρά της δυναμικής Μελίνας.

Κάτι ελάχιστα γνωστό όμως είναι, ότι μέσα στη δύνη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και όπως έχει αποκαλυφθεί από τα Βρετανικά Αρχεία, η Βρετανία σκεφτόταν να επιστρέψει στην  Ελλάδα τα Γλυπτά για έναν απίστευτο λόγο:

«Μια τέτοια χειρονομία θα γίνει θερμά αποδεκτή από τους Έλληνες και από την κοινή γνώμη σ’ όλο τον κόσμο κι επιπλέον μέχρις ενός βαθμού θα αποσπάσει τα ελληνικά μάτια από την Κύπρο», ήταν η άποψη που είχε εκφράσει μέλος της βρετανικής κυβέρνησης το 1941, προσδοκώντας σε πολιτικά και κυριαρχικά οφέλη.

Αλλά η απάντηση από τον αρμόδιο υπουργό ήταν αρνητική: «Κάτω από τις παρούσες συνθήκες και υπό τα αισθήματα των Ελλήνων επί του θέματος, όσο λιγότερα λεχθούν τόσο το καλύτερο…».  Ενώ όμως, κάποιος άλλος βρετανός αξιωματούχος είναι αντίθετη γνώμη παρατηρώντας: «Δεν μπορώ να πιστέψω ότι η επιστροφή των μαρμάρων θα αποστρέψει τα ελληνικά μάτια από την Κύπρο. Η όρεξη έρχεται τρώγοντας. Εάν ικανοποιήσουμε τα αρχαιολογικά αισθήματα του ελληνικού λαού, ο ελληνικός εθνικιστικός ιμπεριαλισμός θα απαιτήσει την ικανοποίησή του με ανάλογες ανταμοιβές».

Το τραγελαφικό όμως είναι ότι το ίδιο θέμα εκμεταλλεύτηκαν και οι Γερμανοί λέγοντας, ότι «οι Βρετανοί έκλεψαν τα μάρμαρα από την Ελλάδα και τώρα αρνούνται να τα επιστρέψουν»!

Το Βρετανικό Μουσείο και οι λεηλασίες των Ναζί

Πέρα από αυτά όμως, ας σημειωθεί γενικότερα η στάση της Βρετανίας όσον αφορά τα πολιτιστικά αγαθά άλλων χωρών. Ακόμη και αν είναι λεηλατημένα έργα τέχνης από τους Ναζί!

Συγκεκριμένα, νόμος του 1963 για το Βρετανικό Μουσείο απαγορεύει τη διάθεση έργων που κατέχει για οποιονδήποτε λόγο (με μικρές εξαιρέσεις). Έτσι τον Μάιο του 2005 ένας δικαστής του Ανωτάτου Δικαστηρίου Αγγλίας και Ουαλίας αποφάσισε ότι έργα τέχνης που είχε κλαπεί από του Ναζί το 1939 από το  σπίτι του Δρ Άρθουρ Φέλντμαν στην Τσεχοσλοβακία και αργότερα αποκτήθηκαν από το Βρετανικό Μουσείο δεν έπρεπε να επιστραφούν. Κι αυτό γιατί κρίθηκε, ότι ο νόμος του Βρετανικού Μουσείου  που προστατεύει τις συλλογές δεν μπορεί να παρακαμφθεί από μια «ηθική υποχρέωση» να επιστρέψουν έργα παρ΄ ότι  είναι γνωστό ότι έχουν λεηλατηθεί.

Ο γενικός εισαγγελέας λόρδος Γκόλντσμιθ, είχε ζητήσει από το ανώτατο δικαστήριο να αποφανθεί για τα σχέδια μετά από ανησυχίες ότι η επιστροφή τους στους κληρονόμους των αρχικών ιδιοκτητών θα μπορούσε να δημιουργήσει νομικό άνοιγμα για την Ελλάδα ώστε να συνεχίσει την αξίωσή της για τα Γλυπτά του Παρθενώνα.

Να σημειωθεί, ότι ο Δρ Φέλντμαν βασανίστηκε και δολοφονήθηκε από τους Ναζί και η σύζυγός του Γκιζέλα πέθανε στο Άουσβιτς. Τα έργα δεν επέστρεψαν ποτέ στους κληρονόμους τους, παρ΄ότι όλες τις χώρες της Ευρώπης μετά τον πόλεμο είχαν υιοθετήσει την ηθική στάση για την αποκατάσταση των γερμανικών λεηλασιών.

Διαβάστε επίσης

Μητσοτάκης στους Financial Times: Θέμα πολύ υψηλού ενδιαφέροντος το ζήτημα των Γλυπτών του Παρθενώνα

Μητσοτάκης σε Τζόνσον: Ώρα να ικανοποιηθεί το αίτημα για τα Γλυπτά του Παρθενώνα – Τι είπαν για Τουρκία

Μητσοτάκης: Το αίτημά μας για την επανένωση των Γλυπτών του Παρθενώνα δεν είναι φωτοβολίδα