Η σημασία της αμυντικής συμφωνίας με τις ΗΠΑ – Τα οφέλη που αποκομίζει η Ελλάδα

Υπεγράφη χθες στην Ουάσινγκτον από τον κ.κ. Νίκο Δένδια και Άντονι Μπλίνκεν η πενταετής ανανέωση της Συμφωνίας Αμοιβαίας Αμυντικής Συνεργασίας (MDCA) μεταξύ Ελλάδας και Ηνωμένων Πολιτειών. Πέραν της σημασίας της ίδιας της συμφωνίας για την αναγνώριση της Ελλάδας ως περιφερειακού ηγέτη και πυλώνα σταθερότητας στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, η ελληνική πλευρά «κερδίζει» για πρώτη φορά την αμερικανική καταδίκη του «casus belli».

Σύμφωνα με διπλωματικές πηγές η ανανέωση της συμφωνίας με τις ΗΠΑ θωρακίζει την Ελλάδα και προωθεί τα ελληνικά συμφέροντα καθώς:

1. Επιβεβαιώνεται από τις ΗΠΑ ο στρατηγικός και σταθεροποιητικός ρόλος της Ελλάδας στην περιοχή των Βαλκανίων και της Μέσης Ανατολής.

Όπως αποδεικνύουν οι αναδυόμενες συμμαχίες (QUAD, AUKUS), οι ΗΠΑ αποδεσμεύονται από την Ευρώπη και βασική προτεραιότητα είναι η περιοχή του Ινδό-Ειρηνικού.

Στο πλαίσιο αυτό, οι ΗΠΑ επιλέγουν την Ελλάδα ως μια από τις ελάχιστες ευρωπαϊκές χώρες, στις οποίες επενδύουν για το μέλλον, ενισχύοντας το γεωπολιτικό και στρατηγικό τους αποτύπωμα, με συμβατική δέσμευση που θα ακολουθηθεί ανεξαρτήτως του ενοίκου του Λευκού Οίκου, καθώς είναι τουλάχιστον πενταετής η διάρκεια της συμφωνίας.

Η μεγαλύτερη διάρκεια είναι προφανές ότι επιτρέπει στη συμφωνία να μην εξαρτάται από τη συγκυρία της στιγμής στις σχέσεις των ΗΠΑ με άλλα κράτη της περιοχής και προσδίδει μακροπρόθεσμα χαρακτηριστικά στη δέσμευσή τους να επενδύσουν γεωπολιτικά και στρατηγικά στην Ελλάδα.

Στην άκρη η Τουρκία

Οι ίδιες πηγές αποδίδουν ιδιαίτερη σημασία και στο γεγονός ότι την ώρα που οι ΗΠΑ επενδύουν στην Ελλάδα, δεν υπάρχει αντίστοιχη κίνηση και προς την Τουρκία, όπως γινόταν στο παρελθόν. Εκτιμούν, δηλαδή, ότι οι ΗΠΑ, για πρώτη φορά δεν βάζουν Ελλάδα και Τουρκία στο «ίδιο καλάθι» και δεν διστάζουν να αναπτύξουν τις δυνάμεις τους στην Ελλάδα.

Η επιλογή της Αλεξανδρούπολης υποδηλώνει μεταξύ άλλων την αμερικανική βούληση ενίσχυσης της ασφάλειας της Νοτιο-Ανατολικής Ευρώπης, αλλά με παράκαμψη των Στενών, με ό,τι οφέλη αυτό συνεπάγεται για τη περιοχή του Έβρου και ευρύτερα της Θράκης.

Η διμερής σχέση έχει περάσει σε επίπεδο χωρίς σύγκριση στην διακοσαετή ιστορία των δύο κρατών.

2. Η κυριαρχία και εδαφική ακεραιότητα της χώρας θωρακίζεται περαιτέρω, τόσο μέσω της ρητής αναφοράς στο κείμενο της συμφωνίας, αλλά και της παρουσίας αμερικανικών δυνάμεων σε περιοχές κλειδιά, όπως ο Έβρος ή η Κρήτη.

Η αμερικανική πλευρά επιβεβαιώνει, τρεις δεκαετίες μετά την αρχική συμφωνία, σε ένα εντελώς διαφορετικό γεωπολιτικό περιβάλλον πλέον, την προστασία της εδαφικής ακεραιότητας της Ελλάδας.

Στην επιστολή αναφέρεται επί λέξη ότι η νέα Συμφωνία «επεκτείνει την στρατηγική αμυντική μας εταιρική σχέση» και «έμπρακτα καταδεικνύει την σταθερή μας αποφασιστικότητα για προάσπιση κυριαρχίας εδαφικής ακεραιότητας κατά απειλητικών δράσεων και ένοπλων επιθέσεων».

Καταδίκη του casus belli

3. Οι ΗΠΑ ουσιαστικά καταδικάζουν το casus belli για πρώτη φορά σε συμβατικό κείμενο.

Με την επιβεβαίωση της απόφασης για αμοιβαία προστασία της κυριαρχίας και εδαφικής ακεραιότητας κατά ενεργειών που απειλούν την ειρήνη περιλαμβανομένης της ένοπλης επίθεσης, καθώς και με τη δέσμευση των δυο πλευρών να αποτρέψουν τέτοιες ενέργειες, αλλά και να αντιταχθούν σε αυτές, είναι η πρώτη φορά που αποτυπώνεται σε συμβατικό κείμενο με τις ΗΠΑ η ουσιαστική απόρριψη της τουρκικής επεκτατικής πολιτικής (το casus belli είναι του 1995, άρα μετά την υπογραφή της MDCA).

4. Οι ΗΠΑ επενδύουν σε ελληνικές στρατιωτικές εγκαταστάσεις σε καίριες περιοχές στρατηγικής σημασίας, όπως ο Έβρος και η Κρήτη.

Η επιλογή στρατοπέδου πλησίον της Αλεξανδρούπολης και του Ναύσταθμου της Σούδας, στη συνέχεια των γεγονότων του Έβρου, του «τουρκο-λιβυκού μνημονίου» και των προκλήσεων της Τουρκίας στις περιοχές αυτές, ενισχύει το αμερικανικό αποτύπωμα σε περιοχές καίριας σημασίας για την χώρα μας.

Παράλληλα, όμως επιτρέπει την χρήση των εκσυγχρονισμένων εγκαταστάσεων από τις ελληνικές ένοπλες δυνάμεις.

Βασικοί κανόνες για κάθε επένδυση είναι η σταθερότητα και η προοπτική ότι η επένδυση θα αποδώσει σε βάθος χρόνου.

Στην κατεύθυνση αυτή, η πενταετία θα επιτρέψει την έγκριση των κονδυλίων από το αμερικανικό Κογκρέσο.

Εξάλλου, η αρχική συμφωνία του 1990 είχε οκταετή διάρκεια και προβλεπόταν περίοδος 17 μηνών για τον τερματισμό της, εφόσον καταγγέλλονταν από μία πλευρά.

Η συμφωνία είναι πενταετής, με περίοδο «χάριτος», εφόσον μία από τις δύο πλευρές την καταγγείλει, δύο ετών.

Ασπίδα προστασίας

5. Η συμφωνία με τις ΗΠΑ, λίγες ημέρες μετά την συμφωνία με τη Γαλλία, καθώς και τις συμφωνίες με τα ΗΑΕ, δημιουργούν μια ασπίδα προστασίας για την Ελλάδα, η οποία υπερβαίνει δεσμεύσεις σε πολυμερή σχήματα.

Στρατηγικοί σύμμαχοι της Ελλάδας επενδύουν διμερώς στην χώρα μας, ενισχύοντας υπάρχουσες δεσμεύσεις στο ΝΑΤΟ και την ΕΕ, υποδηλώνοντας έτσι την ιδιαίτερη σημασία που αποδίδουν στην προστασία και ευημερία της χώρας μας.

Παράλληλα στρατηγικοί σύμμαχοι, εκτός των πολυμερών σχημάτων, όπως τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα επενδύουν στην άμυνα της Ελλάδας, ανοίγοντας έτσι τον δρόμο για ενίσχυση των δεσμών με άλλους εταίρους.

6. Η Ελλάδα καθίσταται κρίσιμος παράγοντας στον πυρήνα της Ευρωπαϊκής Ενοποίησης, ενισχύει την Ευρωπαϊκή Άμυνα και παράλληλα ενδυναμώνει τον διατλαντικό δεσμό, τηρώντας στο ακέραιο τις συμμαχικές της δεσμεύσεις στο ΝΑΤΟ.

Η συμφωνία με την Γαλλία ενδυναμώνει την θέση της Ελλάδας στην Ευρώπη.

Παράλληλα, η Ελλάδα, με την αγορά στρατιωτικού εξοπλισμού προηγμένης τεχνολογίας συνεισφέρει στην κατανομή των βαρών μεταξύ Ευρωπαίων συμμάχων και των ΗΠΑ εντός του ΝΑΤΟ. Επίσης ενισχύονται οι αμυντικές δυνατότητες τόσο της ΕΕ, όσο και του ΝΑΤΟ.

Η συμφωνία με τις ΗΠΑ αποτελεί απόδειξη ότι η στρατηγική σχέση της Ελλάδας με τις ΗΠΑ παραμένει ακέραια και δυναμική.

Οι δύο συμφωνίες αλληλοσυμπληρώνονται και δεν είναι ανταγωνιστικές. Αποτελούν σημεία σταθμούς στις προσπάθειες που καταβάλλει η Ελλάδα για την Ευρωπαϊκή, καθώς και την Ευρω-Ατλαντική ασφάλεια.

Η Ελλάδα εργάζεται για την περαιτέρω ενδυνάμωση των σχέσεων ΕΕ-ΗΠΑ, σε όλους τους τομείς, συμπεριλαμβανομένης της ασφάλειας, ενισχύοντας τον γεωστρατηγικό της ρόλο στη σταθερότητα της περιοχής.

Προοπτική για επέκταση

7. Η συμφωνία επιτρέπει την επέκταση του αμερικανικού αποτυπώματος, συμπεριλαμβανομένων άλλων νησιών, στο μέλλον.

Η συμφωνία δεν αποκλείει την μελλοντική αμερικανική παρουσία στα Ελληνικά νησιά, πέραν της Κρήτης.

Αντιθέτως, υπάρχει ρητή πρόβλεψη στη συμφωνία για επέκταση και σε άλλες εγκαταστάσεις.

Στην παρούσα συγκυρία, η Αμερικανική πλευρά, για λόγους στρατηγικούς που αφορούν τις αμερικανικές γεωγραφικές επιλογές γενικότερα, αλλά και για οικονομικούς λόγους, δεν επιθυμούσε, στην παρούσα τουλάχιστον συγκυρία, να δεσμευτεί άμεσα για άλλες περιοχές.

Τίποτα δεν εμποδίζει την αναθεώρηση της συμφωνίας με την αύξηση των τοποθεσιών, εφόσον το επιβάλουν οι συνθήκες.

Διπλωματικές πηγές: Τι προσφέρει η επιστολή Μπλίνκεν στον Μητσοτάκη

1. Η Ελλάδα αναγνωρίζεται ως πυλώνας σταθερότητας και «περιφερειακός ηγέτης». Στην επιστολή του ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών αναγνωρίζει τον ρόλο της Ελλάδας ως «περιφερειακού ηγέτη» καθώς και «πυλώνα σταθερότητα» υποδηλώνοντας έτσι ότι οι ΗΠΑ επιθυμούν η χώρα μας να διαδραματίσει ηγετικό ρόλο στην περιοχή, τόσο με την προώθηση της Ευρωπαϊκής προοπτικής των Δυτικών Βαλκανίων, όσο και ως παράγων σταθερότητας στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής.

Παράλληλα, η επιστολή επιβεβαιώνει τις άριστες διμερείς σχέσεις, οι οποίες «φτάνουν σε νέα ύψη».

2. Η επιστολή υπογραμμίζει την δέσμευση των ΗΠΑ για την αμοιβαία προστασία της κυριαρχίας και της εδαφικής ακεραιότητας της Ελλάδας από απειλές ή ένοπλη επίθεση.

Η σχετική αναφορά, η οποία περιλαμβάνεται επίσης στην Συμφωνία Αμοιβαίας Αμυντικής Συνεργασίας, επαναλαμβάνεται, αυτή τη φορά σε μονομερές πολιτικό κείμενο που δεσμεύει αποκλειστικά τις ΗΠΑ, υποδηλώνοντας έτσι την δέσμευση της χώρας αυτής για την προστασία της Ελλάδας έναντι κάθε είδους εξωτερικής απειλής.

3. Η επιστολή κάνει ρητή αναφορά στην δυνατότητα ανάπτυξης Αμερικανικών δυνάμεων σε Ελληνικά νησιά πέραν της Κρήτης.

Σε μια πολιτικά δεσμευτική κίνηση, οι ΗΠΑ τονίζουν ότι οι Αμερικανικές δυνάμεις θα μπορούν να επιχειρούν ή να πραγματοποιούν εκπαιδευτικές ασκήσεις τόσο στην ηπειρωτική Ελλάδα, όσο και σε νησιά.

Με τον τρόπο αυτό, οι ΗΠΑ επιβεβαιώνουν de facto την άσκηση πλήρους κυριαρχίας της Ελλάδας στα νησιά της και βεβαίως την δυνατότητα στρατιωτικοποίησης τους.

Σεβασμός στην κυριαρχία και ακεραιότητα

4. Για πρώτη φορά, οι ΗΠΑ, στην επιστολή Blinken, κάνουν ρητή αναφορά στην ανάγκη σεβασμού της κυριαρχίας και εδαφικής ακεραιότητας, καθώς και των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Ελλάδας στη βάση του Διεθνούς Δικαίου της Θάλασσας.

Η αναφορά σε κυριαρχικά δικαιώματα αποτελεί ένα εξαιρετικά σημαντικό νέο στοιχείο, καθώς οι ΗΠΑ αναγνωρίζουν και ζητούν τον πλήρη σεβασμό των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Ελλάδας στην Αποκλειστική Οικονομική της Ζώνη, καθώς και στην Υφαλοκρηπίδα της.

Επίσης, αν και οι ΗΠΑ δεν έχουν υπογράψει την UNCLOS, υπογραμμίζουν ότι το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας αποτελεί μέρος του εθιμικού δικαίου, είναι δεσμευτικό για όλες τις χώρες και διέπει την οριοθέτηση των ζωνών αυτών.

5. Αναφορά στο κοινό αξιακό πλαίσιο των δύο κρατών.

Στην επιστολή γίνεται αναφορά στην κοινή αφοσίωση Ελλάδας και ΗΠΑ στις αρχές της ελευθερίας, της δημοκρατίας, του κράτους δικαίου, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της κοινωνικής προόδου, την οποία αντικατοπτρίζει η ανανεωμένη MDCA.

Μητσοτάκης: Επιτυχία της χώρας

Σε δήλωσή του ο Κυριάκος Μητσοτάκης τόνισε ότι στο εξής, οι ΗΠΑ «ενισχύουν το στρατηγικό τους αποτύπωμα στην Ελλάδα σε περιοχές κρίσιμης σημασίας, σε μία ακτίνα από τον Έβρο μέχρι την Κρήτη. Και μάλιστα σε μία περίοδο αναπροσαρμογής των διεθνών ενδιαφερόντων τους. Αναπτύσσουν, επίσης, τις αμυντικές επενδύσεις τους σε υφιστάμενες εγκαταστάσεις. Ενώ δεσμεύονται για την από κοινού αντιμετώπιση απειλών ή προκλήσεων εναντίον της πατρίδας μας».

«Πρόκειται για επιτυχία της χώρας, της κυβέρνησης και του Υπουργού Εξωτερικών που υπογράφει αυτήν την ώρα την ανανέωση της συμφωνίας με τον Αμερικανό ομόλογό του. Πολύ περισσότερο, καθώς αυτή θα συνοδεύεται και από επιστολή του Αμερικανού Υπουργού Εξωτερικών, του κ. Blinken, με την οποία οι ΗΠΑ διακηρύσσουν την ανάγκη σεβασμού της κυριαρχίας, της ακεραιότητας και των κυριαρχικών μας δικαιωμάτων με βάση το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας.

Μετά την Στρατηγική Εταιρική Σχέση αμοιβαίας αμυντικής συνδρομής με την Γαλλία, η χώρα μας προσθέτει, έτσι, έναν ακόμη κρίκο στην αλυσίδα των διμερών συμμαχιών της. Θωρακίζοντας τα εθνικά της συμφέροντα και τον δυναμικό γεωπολιτικό της ρόλο. Ενισχύοντας την κοινή ευρωπαϊκή άμυνα, αλλά και τους διατλαντικούς δεσμούς. Αλλά και υπογράφοντας συμφωνίες που εκπέμπουν μηνύματα ειρήνης και σταθερότητας.

Η σημερινή θετική εξέλιξη είναι το αποτέλεσμα της μεθοδικής και συχνά αθόρυβης κυβερνητικής πολιτικής, που εξελίσσεται σταθερά, εδώ και δύο χρόνια, με άξονες την ενεργητική διπλωματία και την αμυντική εγρήγορση. Έχοντας ως πρώτο της μέλημα την ασφάλεια και την πρόοδο της πατρίδας κι ως αταλάντευτη πυξίδα της το Διεθνές Δίκαιο, την ειρήνη και τη συνεργασία των λαών παντού και ιδίως στη Μεσόγειο».

Διαβάστε ακόμη:

Νίκος Δένδιας: Η νέα αμυντική συμφωνία με τις ΗΠΑ κατοχυρώνει τα ελληνικά συμφέροντα

«Όχι» του ΣΥΡΙΖΑ και στην αμυντική συμφωνία με τις ΗΠΑ