Η υπογεννητικότητα μαστίζει την Ελλάδα και τον τελευταίο καιρό γίνεται  ολοένα και μεγαλύτερος “θόρυβος” γύρω από το μείζον αυτό ζήτημα. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα πρόσφατης έρευνας της ΑΣΤ.Μ.Κ.Ε. HOPEgenesis, μάλιστα, αποτελεί τροχοπέδη για την οικονομική ανάπτυξη της χώρας, καθώς της στερεί τον ενεργό πληθυσμό που μπορεί να προσφέρει ποικιλοπτρόπως. Και παρότι για την πλήρη αντιστροφή της θα χρειαστούν δεκαετίες, είναι αναγκαίο να γίνει η αρχή με μακρόβιες λύσεις.

Ο  ιδρυτής και πρόεδρος της HOPEgenesis, Δρ. Στέφανος Χανδακάς, μιλάει στο mononews.gr για το “φλέγον” αυτό θέμα και αναπτύσσει -μεταξύ άλλων- το ρόλο των κινήτρων, από την πλευρά της Πολιτείας, στην αντιμετώπισή του.

Κύριε Χανδακά, η υπογεννητικότητα στην Ελλάδα αποκτά ολοένα και μεγαλύτερες διαστάσεις, προδιαγράφοντας ένα δυσοίωνο μέλλον για τη χώρα, εάν δεν ληφθεί άμεσα δράση. Ποιο είναι το ισοζύγιο γεννήσεων- θανάτων- αμβλώσεων;

Η Ελλάδα την τελευταία δεκαετία βαδίζει προς δημογραφικό αδιέξοδο. Από τις 140.000 γεννήσεις που είχαμε το 2008, φτάσαμε  σε μείωση της τάξης του 50% μέσα σε μια δεκαετία ενώ, το 2011 ήταν κομβική χρονιά για την υπογεννητικότητα, καθώς για πρώτη φορά στην χώρα μας μετά το 1946, είχαμε αρνητικό ισοζύγιο γεννήσεων σε σχέση με τους θανάτους. Ένα σημαντικό γεγονός με βαρύνουσας σημασίας προεκτάσεις.

Συγκεκριμένα, σύμφωνα με την έρευνα της ΕΛΣΤΑΤ για το πληθυσμό της Ελλάδας το 2017 οι θάνατοι ήταν 124.501, ενώ οι γεννήσεις ήταν μόλις 88.553. Η εικόνα του αρνητικού ισοζυγίου, δυστυχώς αναπαράγεται κάθε χρόνο, με τις προβλέψεις να μοιάζουν δυσοίωνες. Τα στοιχεία αυτά σε συνδυασμό με πρόσφατη έρευνα δείχνουν πως το 2050 ο πληθυσμός της χώρα μας θα είναι 8.000.000, εκ των οποίων τα 3.400.000 θα είναι άτομα ηλικίας άνω των 65 ετών.

Άκρως ανησυχητικό είναι το γεγονός πως ενώ στην Ελλάδα είμαστε ουραγοί στις γεννήσεις σε ευρωπαϊκό επίπεδο, στον αριθμό αμβλώσεων έχουμε την πρωτιά, καταγράφοντας 150.000 αμβλώσεις το χρόνο. Ο παράγοντας των αμβλώσεων λειτουργεί εξίσου επιβαρυντικά για το δημογραφικό πρόβλημα.

Πώς επηρέασε η οικονομική κρίση τις γεννήσεις στη χώρα; Αποτελούν οι «μη ευνοϊκές» οικονομικές συνθήκες αντικίνητρο στην απόφαση των ζευγαριών να αποκτήσουν ένα ή περισσότερα παιδιά;

H οικονομική κρίση στην Ελλάδα διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο στην καθοδική πορεία του ποσοστού των γεννήσεων έναντι εκείνου των θανάτων. Ωστόσο, η οικονομική ύφεση δεν είναι από μόνη της η αποκλειστική αιτία της υπογεννητικότητας, καθώς μαζί της έρχεται η αβεβαιότητα, η ανασφάλεια και η κοινωνική απομόνωση. Επιπλέον, είναι πολύ σημαντικό να αναφέρουμε ότι λόγω της γεωγραφικής ιδιαιτερότητας της Ελλάδας σε συνδυασμό με τις κοινωνικές και οικονομικές δυσμενείς συνθήκες που έχουν επέλθει στο σύστημα υγείας, υπάρχει περιορισμένη ιατρική και μαιευτική περίθαλψη που επιβαρύνει επιπλέον τον αριθμό γεννήσεων στην Ελλάδα.

Τέλος, το μεγάλο κύμα μετανάστευσης των νέων προς το εξωτερικό  στα χρόνια της κρίσης, συμπληρώνει την μεγάλη εικόνα του προβλήματος της υπογεννητικότητας, που καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε σήμερα.

Εκτός από την επαγγελματική σας δραστηριότητα στην πόλη, ταξιδεύετε εθελοντικά με την HOPEgenesis και σε απομακρυσμένες και δυσπρόσιτες περιοχές της χώρας. Υπάρχουν διαφορές ως προς τους αποτρεπτικούς παράγοντες μεταξύ πόλης και επαρχίας;

Αδιαμφισβήτητα, κάθε περιοχή, αγροτική, αστική ή ημιαστική, έχει τα δικά της ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και τις δικές της ανάγκες, αλλά το πρόβλημα στις ακριτικές νησιωτικές και ηπειρωτικές περιοχές της Ελλάδας εμφανίζεται οξύτερο σε σχέση με τις μεγάλες πόλεις.

Αυτό συμβαίνει καθώς στις περιοχές αυτές είναι εντονότερο το στοιχείο της απομόνωσης και της οικονομικής αδυναμίας, ενώ υπάρχει περιορισμένη πρόσβαση σε ιατρική φροντίδα και δομές υγείας.

Πράγματι, οι γυναίκες που ζουν στις περιοχές αυτές είναι σε λιγότερο ευνοϊκή θέση από αυτές των πόλεων. Αυτό οφείλεται όχι μόνο στο γεγονός ότι τμήματα της περιφέρειας επλήγησαν σφοδρά από την κρίση, αλλά και εξαιτίας του άνισα κατανεμημένου νοσοκομειακού και μαιευτικού δικτύου της χώρας μας, της μειωμένης νοσοκομειακής κρατικής δαπάνης και εν τέλει της περιορισμένη ύπαρξης ολοκληρωμένων μαιευτικών και γυναικολογικών υπηρεσιών.

Σκοπός μας είναι να εξασφαλίζουμε ιατρική και ψυχολογική ασφάλεια στις γυναίκες αυτών των περιοχών, καλύπτοντας όλο το κόστος της εγκυμοσύνης τους. Συγκεκριμένα, καλύπτουμε το κόστος εξετάσεων, τοκετού, μεταφοράς, διαμονής της ωφελούμενης σε τοποθεσία κοντά σε συνεργαζόμενο ιατρικό κέντρο κατά την εβδομάδα του τοκετού της και βεβαίως οποιαδήποτε επείγοντα περιστατικά μπορεί να προκύψουν (αεροδιακομηδές, θερμοκοιτίδες και ότι άλλο μπορεί να περιλαμβάνει η ιατρική φροντίδα η οποία χρειάζεται μια γυναίκα σήμερα).

Θεωρείτε ότι η υποστήριξη από την Πολιτεία, με τη μορφή οικονομικών, φορολογικών ή άλλων κινήτρων – όπως το επίδομα που προανήγγειλε ο Κ. Μητσοτάκης- μπορεί να συμβάλλει στην αντιμετώπιση του προβλήματος;

Κατ’ αρχάς να επισημάνουμε πως το πρόβλημα της υπογεννητικότητας είναι ένα πολυπαραγοντικό ζήτημα και γι’ αυτό το λόγο απαιτούνται πολυεπίπεδες λύσεις.  Σαφώς, η υποστήριξη της πολιτείας με την μορφή κινήτρων για την αντιμετώπιση του, θα συνέβαλε καθοριστικά ώστε να διαφύγουμε ως χώρα από την παγίδα της υπογεννητικότητας.

Συνεπώς, με στόχο τη δημιουργία ενός ευνοϊκού περιβάλλοντος ώστε να ενισχυθούν νέα ζευγάρια προς τεκνοποίηση και να πετύχει η χώρα το αναγκαίο όριο του 2.1 παιδιά ανά οικογένεια, θα μπορούσε η πολιτεία να εισάγει μια σειρά μέτρων όπως την παροχή επιδομάτων από το 1ο παιδί, την καθιέρωση πριμ γέννησης για μητέρες κάτω των 30 ετών, την ενίσχυση και καθιέρωση  επιδομάτων τοκετού, την παροχή επιδομάτων ενοικίου και μετακόμισης για νέα ζευγάρια, την διευρυμένη παροχή δωρεάν ή επιδοτούμενης φροντίδας (εντός ή εκτός σπιτιού) στα παιδιά προσχολικής ηλικίας, την  βελτίωση της ποιότητας της παρεχόμενης φροντίδας, μέσω της αναβάθμισης των υποδομών και των προσόντων των ατόμων που προσφέρουν τις αντίστοιχες υπηρεσίες και τέλος την εξασφάλιση απρόσκοπτης επαγγελματικής ένταξης και εξέλιξης για τις γυναίκες με παιδιά.

Φυσικά όλα τα παραπάνω προϋποθέτουν ένα σταθερό οικονομικό περιβάλλον και η οικοδόμηση  συνεργασιών των ελληνικών κυβερνήσεων με την Ευρωπαϊκή Ένωση για την χάραξη ενός μεσοπρόθεσμου σχεδίου προκειμένου να αντιστραφεί η υπάρχουσα τάση.

Στο σημείο αυτό, είναι πολύ σημαντικό να αναφέρουμε, ότι πρόσφατα κληθήκαμε να συμμετάσχουμε στη διακομματική επιτροπή της Βουλής για το δημογραφικό, όπου συζητήθηκε το μέγεθος του προβλήματος αλλά και τα πιθανά μέτρα επίλυσης. Με μεγάλη ικανοποίηση διαπιστώνουμε τις τελευταίες ημέρες ότι το πρόβλημα της υπογεννητικότητας έχει ανέβει σημαντικά στην ατζέντα όλων των κομμάτων του πολιτικού φάσματος της χώρας μας. Η ομάδα της HOPEgenesis θα συνεχίσει τον αγώνα της για την αντιστροφή των αρνητικών ποσοστών γεννήσεων και ελπίζει έχοντας συνοδοιπόρους και άλλους φορείς να καταφέρει να γεμίσει με παιδικά γέλια κάθε γωνιά της Ελλάδας μας.

Ποιος είναι ο ρόλος των συμπληρωματικών δράσεων φορέων και αστικών μη κερδοσκοπικών εταιριών και πόσο μπορούν να συνεισφέρουν στη μεταβολή του κλίματος υπογεννητικότητας

Πριν από 3 χρόνια, συνάντησα μια γυναίκα από την Θύμαινα, περιοχή με μηδενικές γεννήσεις τα τελευταία χρόνια πριν την ένταξη της στο πρόγραμμα μας, η οποία μου εξέφρασε την ανασφάλεια που ένιωθε να κυοφορήσει και να γεννήσει το παιδί της, καθώς το νησί που ήταν μόνιμη κάτοικος  είχε περιορισμένη πρόσβαση σε υποδομές ιατρικής περίθαλψης. Το γεγονός αυτό υπήρξε ο καταλύτης για την ίδρυση της οργάνωσής μας και την ενεργοποίηση μας για την συμβολή στην ενίσχυση της γονιμότητας στο τόπο μας. Ο κύβος ερρίφθη και το 1ο μωρό της HOPEgenesis, ο Μηνάς, ήταν αυτής της γυναίκας, από την Θύμαινα.

Αντίστοιχα, στους Φούρνους, ένα νησί που επίσης κατέγραφε μηδενικές γεννήσεις προτού ενταχθεί στο πρόγραμμα μας, πλέον από 0 παιδιά έχουν γεννηθεί 11, ενώ αναμένονται άλλα να γεννηθούν άλλα 6.

Μιλώντας, λοιπόν, εξ’ ιδίας πείρας μέσω της δραστηριοποίησης μας στην HOPEgenesis οι αριθμοί καταγράφουν επακριβώς, το ρόλο που μπορεί να διαδραματίσει μία αστική μη κερδοσκοπική εταιρία με την συμβολή της στην ανατροπή του κλίματος της υπογεννητικότητας.

Μέσα σε 3 χρόνια δράσης έχουμε επεκταθεί σε 354 περιοχές, εκ των οποίων τα 317 είναι απομακρυσμένα ηπειρωτικά χωριά και τα 37 ακριτικά νησιά της Ελλάδας, έχοντας υποστηρίξει πάνω από 130 ελληνικές οικογένειες, ενώ έχουν γεννηθεί και αναμένονται να γεννηθούν πάνω από 120 παιδιά σε περιοχές με ελάχιστες έως μηδενικές γεννήσεις. Το γεγονός αυτό έχει συμβάλει ουσιαστικά στο σύνολο του κοινωνικού και οικονομικού ιστού αυτών των περιοχών.

Στην HOPEgenesis, όμως δεν σταματάμε εδώ.

Με γνώμονα το όραμα μας για την ανατροπή του κλίματος της υπογεννητικότητας στην Ελλάδα, στοχεύουμε στην εδραίωση μας, σε ολοένα και περισσότερες περιοχές καθώς και στην ένταξη ημιαστικών πλέον περιοχών στο πρόγραμμα μας.

Κομβικής σημασίας, στην επίτευξη του απώτερου σκοπού μας, είναι οι εκστρατείες ενημέρωσης, ευαισθητοποίησης και εκπαίδευσης φορέων για το θέμα της υπογεννητικότητας και τις προεκτάσεις που έχει σε όλους τους τομείς της ζωής μας, καθώς και οδοιπορικά ενημέρωσης-εκπαίδευσης στους κατοίκους ενταγμένων και μη περιοχών στο πρόγραμμα μας σχετικά με τις κοινωνικές πτυχές της υπογεννητικότητας.

Συμβάλλουμε στην τεκμηρίωση του προβλήματος της υπογεννητικότητας και των επιπτώσεών της, καθώς και στη διαμόρφωση προτάσεων για τη λύση του μέσω ερευνών σε συνεργασία με Πανεπιστημιακούς φορείς όπως το Πανεπιστήμιο Πειραιά και το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, ώστε συλλογικά με ακαδημαϊκούς, κρατικούς και ευρωπαϊκούς φορείς, να επιτύχουμε τη σταδιακή αύξηση του πληθυσμού της Ελλάδας.

Μία ακόμη δράση που θα ξεκινήσουμε τους ερχόμενους μήνες, είναι η παροχή υπηρεσιών γονιμότητας, αρχικά σε 28 νησιά σε συνεργασία με μεγάλα κέντρα γονιμότητας της Ελλάδας, στοχεύοντας στην κάλυψη αναγκών σε γυναίκες που επιθυμούν να κυοφορήσουν, αλλά αντιμετωπίζουν προβλήματα γονιμότητας. Αυτή η πρόσθετη δράση, θα συμβάλλει στην συνολική προσπάθεια για την επίτευξη του σκοπού μας.

Βεβαίως, όλα αυτά δεν θα μπορούσαμε να τα έχουμε πραγματοποιήσει χωρίς την στήριξη των ιδιωτών δωρητών και εταιριών χορηγών που αγκαλιάζουν εμπράκτως το όραμα μας και πορευόμαστε μαζί στο στόχο της σταδιακής αύξησης του πληθυσμού της χώρας μας. Τους ευχαριστούμε θερμά.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ: Κυριάκος Μητσοτάκης: Δέσμευση για βοήθεια 2.000 ευρώ στις νέες οικογένειες για κάθε παιδί που γεννιέται

ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: HOPEgenesis: Παρουσίαση της έρευνας “Ο αντίκτυπος της υπογεννητικότητας στην οικονομική ανάπτυξη”

ΜΗ ΧΑΣΕΤΕ: Μπακογιάννης: Η υπογεννητικότητα είναι «Εθνικό θέμα»