ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Η Ουκρανία δέχθηκε τους όρους μιας συμφωνίας με τις ΗΠΑ για τα ορυκτά της, με τον πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι να είναι πιθανό να μεταβεί ήδη την Παρασκευή στην Ουάσινγκτον για να την υπογράψει.
Η ανακοίνωση ακολούθησε μετά από ημέρες τεταμένων διαπραγματεύσεων των δύο χωρών, κατά τις οποίες ο Ζελένσκι ισχυρίστηκε ότι οι ΗΠΑ τον πίεζαν να υπογράψει μια συμφωνία αξίας άνω των 500 δισ. δολαρίων που θα ανάγκαζε «10 γενιές» Ουκρανών να την αποπληρώσουν. Είπε επίσης ότι δεν περιείχε τις διατάξεις ασφαλείας που χρειαζόταν το Κίεβο, αναφέρει η Guardian.
Οι λεπτομέρειες της συμφωνίας παρέμεναν ασαφείς μέχρι αργά το βράδυ της Τρίτης. Δημοσιεύματα των μέσων ενημέρωσης ανέφεραν ότι ήταν πιο ευνοϊκή για την Ουκρανία από την αρχική συμφωνία που είχε προτείνει η Ουάσινγκτον, αλλά δεν περιείχε αναφορές σε μακροπρόθεσμες εγγυήσεις ασφαλείας που ήθελε το Κίεβο.
Τι είναι τα κρίσιμα ορυκτά;
Τα κρίσιμα ορυκτά είναι τα μέταλλα και άλλες πρώτες ύλες που απαιτούνται για την παραγωγή προϊόντων υψηλής τεχνολογίας, ιδίως εκείνων που σχετίζονται με τη μετάβαση στην πράσινη ενέργεια, αλλά και των ηλεκτρονικών ειδών ευρείας κατανάλωσης, των υποδομών τεχνητής νοημοσύνης και των όπλων.
Η βιασύνη για την αντιμετώπιση της κλιματικής κατάρρευσης και την απομάκρυνση από τα ορυκτά καύσιμα έχει πυροδοτήσει μία κούρσα για τα ορυκτά της ενεργειακής μετάβασης, όπως το κοβάλτιο, ο χαλκός, το λίθιο και το νικέλιο, τα οποία είναι χρήσιμα για την ηλεκτροδότηση των μεταφορών και την κατασκευή ανεμογεννητριών.
Τα ίδια ορυκτά και άλλα χρησιμοποιούνται επίσης για την κατασκευή κινητών τηλεφώνων, κέντρων δεδομένων τεχνητής νοημοσύνης και όπλων όπως τα μαχητικά αεροσκάφη F-35, γεγονός που τα θέτει σε υψηλή ζήτηση.
Καθώς η παγκόσμια οικονομία και η τεχνολογία μετασχηματίζονται, η αξία των κρίσιμων ορυκτών έχει εκτοξευθεί και ο γεωπολιτικός ανταγωνισμός για την πρόσβαση σε αυτά αυξάνεται.
Το 2023, ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας (ΔΟΕ) εκτίμησε ότι η αγορά ορυκτών για την ενεργειακή μετάβαση ανήλθε το 2022 σε 320 δισ. λίρες, διπλάσια αξία από την αντίστοιχη που είχαν πέντε χρόνια νωρίτερα. Και αν οι χώρες εφαρμόσουν πλήρως τις δεσμεύσεις τους για την καθαρή ενέργεια και το κλίμα, η ζήτηση αναμένεται να υπερδιπλασιαστεί έως το 2030 και να τριπλασιαστεί έως το 2040, αναφέρει ο οργανισμός.
Ποια ορυκτά θεωρούνται κρίσιμα;
Ο όρος κρίσιμα ορυκτά δεν είναι τόσο επιστημονικός όσο πολιτικός όρος και οι χώρες έχουν διαφορετικούς καταλόγους κρίσιμων ορυκτών ανάλογα με τους εγχώριους και γεωπολιτικούς τους στόχους.
Το 2022, η Γεωλογική Υπηρεσία των ΗΠΑ (USGS) δημοσίευσε έναν κατάλογο 50 ορυκτών, από το αλουμίνιο έως το ζιρκόνιο, τα οποία θεωρούσε ότι «διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην εθνική μας ασφάλεια, την οικονομία, την ανάπτυξη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και τις υποδομές».
Αξιοσημείωτα ορυκτά ήταν ακόμη το αρσενικό, για ημιαγωγούς- το βηρύλλιο, που χρησιμοποιείται ως κράμα στις αεροδιαστημικές και αμυντικές βιομηχανίες- το κοβάλτιο, το λίθιο και ο γραφίτης, που είναι ζωτικής σημασίας για την κατασκευή μπαταριών- το ίνδιο, που κάνει τις οθόνες να ανταποκρίνονται στο άγγιγμα του δακτύλου- και το τελλούριο, που χρησιμοποιείται για την παραγωγή ηλιακής ενέργειας.
Ο ενεργειακός νόμος των ΗΠΑ ορίζει ότι ο κατάλογος πρέπει να επικαιροποιείται κάθε τρία χρόνια, πράγμα που σημαίνει ότι φέτος θα πρέπει να αναθεωρηθεί.
Τι είναι οι σπάνιες γαίες;
Οι σπάνιες γαίες (Rare Earth Elements – REEs) είναι μια ομάδα 17 κρίσιμων ορυκτών που είναι απαραίτητα για κινητά τηλέφωνα, ηλεκτρικά οχήματα, συστήματα καθοδήγησης πυραύλων και άλλες βιομηχανικές και ενεργειακές εφαρμογές.
Παρά το όνομά τους, οι σπάνιες γαίες δεν είναι τόσο σπάνιες, αλλά η εξόρυξη και η επεξεργασία τους είναι εξαιρετικά δύσκολες και επιβαρυντικές για το περιβάλλον.
Τα REE περιλαμβάνουν το ευρώπιο, που χρησιμοποιείται στις ράβδους ελέγχου πυρηνικών σταθμών- το δυσπρόσιο, το γανδολίνιο και το πρασεοδύμιο, που χρησιμοποιούνται στους μαγνήτες του κινητού τηλεφώνου- και το γαδολίνιο, το όλμιο και το ύττερβιο, που χρησιμοποιούνται μεταξύ άλλων στα λέιζερ.
Ποια κρίσιμα ορυκτά διαθέτει η Ουκρανία;
Σύμφωνα με άρθρο του 2022 της προέδρου της Ένωσης Γεωλόγων της Ουκρανίας, Hanna Liventseva, η χώρα διαθέτει περίπου το 5% των παγκόσμιων κοιτασμάτων ορυκτών, παρά το ότι καταλαμβάνει μόλις το 0,4% της επιφάνειας του πλανήτη.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της ίδιας της Ουκρανίας, τα οποία επικαλείται το Reuters, η χώρα διαθέτει κοιτάσματα σε 22 από τα 34 ορυκτά που έχουν χαρακτηριστεί ως κρίσιμα από την ΕΕ, συμπεριλαμβανομένων σπάνιων γαιών όπως το λανθάνιο, το κέριουμ, το νεοδύμιο, το έρβιο και το ύτριο.
Πριν από το ξέσπασμα του πολέμου με τη Ρωσία, η Ουκρανία ήταν βασικός προμηθευτής τιτανίου, παράγοντας περίπου το 7% της παγκόσμιας παραγωγής το 2019, σύμφωνα με έρευνα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Κατείχε επίσης 500.000 τόνους αποθεμάτων λιθίου και το ένα πέμπτο του παγκόσμιου γραφίτη, ένα κρίσιμο συστατικό των πυρηνικών σταθμών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας.
Ωστόσο, με τη Ρωσία να ελέγχει περίπου το ένα πέμπτο του εδάφους της Ουκρανίας, μεγάλο μέρος αυτών των αποθεμάτων έχει χαθεί. Σύμφωνα με εκτιμήσεις ουκρανικών think tank που επικαλείται το Reuters, έως και το 40% των μεταλλευτικών πόρων της Ουκρανίας βρίσκεται υπό κατοχή. Τα ρωσικά στρατεύματα κατέχουν επίσης τουλάχιστον δύο από τα κοιτάσματα λιθίου της Ουκρανίας, ένα στο Ντονέτσκ και ένα άλλο στη Ζαπορίζια.
Γιατί ο Ντόναλντ Τραμπ θέλει τα κρίσιμα ορυκτά της Ουκρανίας;
Υπάρχει ένας σημαντικός λόγος: Η Κίνα.
Η ασιατική υπερδύναμη αποτελεί το εργοστάσιο του κόσμου και αυτό σημαίνει ότι, οπουδήποτε στον κόσμο βγαίνουν κρίσιμα ορυκτά, παραμένει ένα κρίσιμο σημείο στάσης στην αλυσίδα εφοδιασμού, αναφέρει η Guardian.
Το μεγαλύτερο μέρος της επεξεργασίας των κρίσιμων ορυκτών γίνεται στην Κίνα. Σύμφωνα με τον ΙΕΑ, το μερίδιο της χώρας στη διύλιση είναι περίπου 35% για το νικέλιο, 50-70% για το λίθιο και το κοβάλτιο και σχεδόν 90% για τα REEs.
Με τον Τραμπ να υποκινεί ουσιαστικά έναν εμπορικό πόλεμο με την Κίνα – με την επιβολή δασμών στα κινεζικά προϊόντα, η πρόσβαση των ΗΠΑ σε κρίσιμα ορυκτά ενδεχομένως απειλείται.
Τα ορυκτά που αποτελούν τη βάση της μελλοντικής οικονομίας βρίσκονται στο επίκεντρο ενός παγκόσμιου γεωπολιτικού παιχνιδιού. Εάν οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν τα αποκτήσουν, θα το κάνει κάποια άλλη δύναμη.
Διαβάστε επίσης:
Apple: Win-win συμφωνία με την Ινδονησία για πρόγραμμα επενδύσεων – Νίκη για τον πρόεδρο της χώρας
Χρηματιστήριο: Με Coca Cola, Πειραιώς, ΕΤΕ και ΟΠΑΠ πάνω από τις 1605 μονάδες
ΕΙΔΗΣΕΙΣ ΣΗΜΕΡΑ
