Ο Καναδάς έχει εισέλθει σε μια περίοδο πολιτικής κρίσης μετά την παραίτηση του για 10 χρόνια πρωθυπουργού της χώρας Τζάστιν Τριντό.

Η πτώση στα ποσοστά δημοφιλίας του Τριντό αλλά και των Φιλελεύθερων (Liberals) ήταν αισθητή τους τελευταίους πολλούς μήνες και σε συνδυασμό με την αύξηση του κόστους ζωής στον Καναδά φαίνεται να οδήγησαν στην απόφαση αλλαγής ηγεσίας στο κεντρώο κόμμα των Φιλελευθέρων. Ο Τριντό παραιτήθηκε από αρχηγός του κόμματος και θα παραιτηθεί και από πρωθυπουργός όταν εκλεγεί ο νέος πρόεδρος των φιλελευθέρων που θα τον αντικαταστήσει στην πρωθυπουργία μέχρι τη διεξαγωγή των εκλογών.

1

Οι πρόωρες εκλογές θα γίνουν τον Οκτώβριο του 2025 και αν και οι δεξιοί συντηρητικοί φαίνεται να προπορεύονται δημοσκοπικά, μετά την αλλαγή ηγεσίας στους Φιλελεύθερους η εικόνα φαίνεται να αλλάζει με την απόσταση μεταξύ των δύο κομμάτων να μικραίνει αρκετά.

Την Κυριακή 9 Μαρτίου 2025 θα γίνουν οι εσωκομματικές εκλογές στο κεντρώο κόμμα των Φιλελευθέρων στον Καναδά όπου συναγωνίζονται για την προεδρία 4 υποψήφιοι. Ο επιχειρηματίας Frank Baylis, η πρώην Υπουργός Οικονομικών Chrystia Freeland, η πρώην Υπουργός Karina Gould και ο πρώην κεντρικός τραπεζίτης Mark Carney. Carney και Freeland φαίνεται να προπορεύονται στις δημοσκοπήσεις ενώ τους ακολουθεί η φεμινίστρια Gould. Τις τελευταίες μέρες ο Carney διαθέτει ένα ξεκάθαρο προβάδισμα.

Ποιός είναι ο Mark Carney

Ο Mark Carney έχει ένα δυνατό βιογραφικό αλλά η έμφαση είναι στην οικονομία και όχι στην πολιτική.

Απόφοιτος του Harvard και της Οξφόρδης, μικρός ήθελε να ασχοληθεί επαγγελματικά με το χόκεϊ αλλά τελικά κατέληξε να γίνει κεντρικός Τραπεζίτης και τώρα υποψήφιος πρωθυπουργός.

Το 2008 ανέλαβε καθήκοντα ως διοικητής της κεντρικής τράπεζας του Καναδά, θέση στην οποία παρέμεινε μέχρι και το 2013. Στη θητεία του κλήθηκε να αντιμετωπίσει την μεγάλη διεθνή οικονομική κρίση του 2008 και  σύμφωνα με σχολιαστές το έργο του είχε επιτυχία καθώς ο Καναδάς ήταν από τις χώρες που είχε τα καλύτερα αποτελέσματα στην αντιμετώπιση της κρίσης και στην επανάκαμψη από αυτή. Στη θητεία του συνεργάστηκε με κυβερνήσεις τόσο των φιλελευθέρων όσο και των συντηρητικών, ενώ μάλιστα έλαβε και προτάσεις από την τότε κεντροδεξιά κυβέρνηση να αναλάβει υπουργείο, την οποία και είχε αρνηθεί.

Η επιτυχία της δουλειάς του ως κεντρικός τραπεζίτης του Καναδά φαίνεται να τον οδήγησε στη θέση του διοικητή της Κεντρικής Τράπεζας της Αγγλίας(Bank of England). Ήταν ο πρώτος μη Άγγλος υπήκοος που ανέλαβε τη συγκεκριμένη θέση και φαίνεται να κέρδισε την εμπιστοσύνη της τότε συντηρητικής αγγλικής κυβέρνησης. Στην θητεία του, η οποία διήρκησε από το 2013 μέχρι το 2020, κλήθηκε να αντιμετωπίσει άλλη μια πρόκληση, αυτή τη φορά εκείνη του Brexit. Ήταν από τους τραπεζίτες που σύμφωνα με τα media άλλαξε το προφίλ του κεντρικού τραπεζίτη που μέχρι τότε είχαν συνηθίσει καθώς πήρε δημόσια θέση για ζητήματα μιλώντας στα ΜΜΕ. Μίλησε και για το Brexit προειδοποιώντας για τους κινδύνους που αυτό θα φέρει, ενώ δέχθηκε θετικά σχόλια για το σχέδιο που είχε προετοιμάσει η Κεντρική Τράπεζα σε περίπτωση που επικρατούσε η έξοδος από την ΕΕ, το οποίο και εφαρμόστηκε.

Τα τελευταία χρόνια ασχολήθηκε πιο ενεργά με την Καναδική πολιτική στο κόμμα των Φιλελευθέρων ενώ φημολογούνταν ότι θα ήταν ο επόμενος Υπουργός οικονομικών του Τριντό.

Παράλληλα, φαίνεται ότι ο Carney προσπάθησε να συνδυάσει τις οικονομικές του γνώσεις με την περιβαλλοντική του ανησυχία και δράση για την κλιματική αλλαγή. Ανέλαβε ως ειδικός απεσταλμένος του ΟΗΕ για την Κλιματική δράση και την Οικονομία (Special Envoy for Climate Action and Finance).

Παρά το μεγάλο του βιογραφικό δεν έχει εκλεγεί ποτέ σε πολιτική θέση σε αντίθεση με τους βασικούς συνυποψηφίους του και αυτό είναι ένα από τα σημεία κριτικής εναντίον του.

«It’s time to build» – Μπορούμε να φτιάξουμε την πιο γρήγορα αναπτυσσόμενη οικονομία των G7

Το κεντρικό σύνθημα της εκστρατείας του Carney είναι «ήρθε η ώρα να χτίσουμε»( «it’s time to build»). Το πρόγραμμα του Carney όπως θα ανέμενε κανείς δίνει έμφαση στην οικονομία με έντονη οικονομικά φιλελεύθερη χρειά ενώ διατηρεί «κεντρο-αριστερού» τύπου πολιτικές και δεσμεύσεις των Φιλελευθέρων όπως είναι προγράμματα παιδικής φροντίδας και υγειονομικής περίθαλψης. Υπόσχεται ότι θα αντιμετωπίσει το πρόβλημα της ακρίβειας αλλά και της στεγαστικής κρίσης, ενώ θα κάνει την Καναδική οικονομία την πιο γρήγορα αναπτυσσόμενη στις G7 και θα αξιοποιήσει τις ευκαιρίες της πράσινης μετάβασης κάνοντας τα καναδικά προϊόντα ανταγωνιστικά.

Κάποιες από τις βασικές πολιτικές τους είναι:

Περιορισμός των κρατικών δαπανών

Με σύνθημα «ξοδεύουμε λιγότερα επενδύουμε περισσότερα» μιλάει για περικοπές στα δημόσια έξοδα δημιουργώντας δημοσιονομικό χώρο για περικοπές στη φορολογία φυσικών προσώπων και ιδιαίτερα στη μεσαία τάξη. Ο Carney κάνει λόγο για περιορισμό των δημόσιων υπηρεσιών και για ισοσκελισμό στον προϋπολογισμό σε τρία χρόνια μέσω υπεύθυνης δημοσιονομικής διαχείρισης. Οι νέες τεχνολογίες και η τεχνητή νοημοσύνη (AI) φαίνεται να είναι κλειδί στην μείωση των δημόσιων λειτουργικών δαπανών και στην αύξηση της αποτελεσματικότητας.

Μεγάλες επενδύσεις στις υποδομές

Με δεδομένο ότι ο Καναδάς είναι μια μεγάλη γεωγραφικά χώρα όπου η μεταφορά προϊόντων είναι χρονοβόρα και κοστοβόρα ο Carney δεσμεύεται για επενδύσεις στις υποδομές που θα μειώσουν το κόστος μεταφοράς προϊόντων και θα βοηθήσουν στην ανταγωνιστικότητα των προϊόντων υπολογίζοντας στη σύνδεση των δύο ακτών της χώρας από τον Ειρηνικό μέχρι τον Ατλαντικό. Και οι ενεργειακές υποδομές μπαίνουν στην προτεραιότητα με σκοπό να μειωθεί η εξάρτηση από τις ΗΠΑ. Στο κέντρο όλων των προτάσεων είναι η μείωση του χρόνου για την έγκριση των επενδυτικών project που αποθαρρύνει και καθυστερεί τις επενδύσεις.

Περιβάλλον και Οικονομία

Ο Καναδάς πρέπει να γίνει μια υπερδύναμη στην «καθαρή ενέργεια» επενδύοντας στην πυρηνική, αιολογική, υδροηλεκτρική ενέργεια, στο υδρογόνο, στις μεγάλες μπαταρίες αποθήκευσης ενέργειας και στην απορρόφηση εκπομπών άνθρακα. Αυτός είναι ο μόνος δρόμος για να γίνει ο καναδικός κατασκευαστικός τομέας και τομέας υπηρεσιών ανταγωνιστικός και δυνατός έναντι άλλων δυνάμεων όπως η ΗΠΑ, από τις οποίες πρέπει να υπάρξει απεξάρτηση σύμφωνα με τον Carney.

Μια μεγάλη αλλαγή είναι και η εγκατάλειψη του «κλιματικού νόμου» των Φιλελευθέρων που είχε σημαντικές αντιδράσεις. Ο Carney προτείνει την αντικατάσταση του καταναλωτικού φόρου διοξειδίου του άνθρακα, που είναι σε ισχύ, αφορά το σύνολο των καταναλωτών και σκοπό είχε μέσω της φορολογίας να αποθαρρύνει την κατανάλωση προϊόντων με περιβαλλοντικό κόστος, με ένα πρόγραμμα κινήτρων για την επιβράβευση των πράσινων επιλογών, διατηρώντας παράλληλα τον φόρο για τους μεγάλους βιομηχανικούς ρυπαντές. Παράλληλα, προτείνει την επιβολή κυρώσεων στις εισαγωγές προϊόντων υψηλής ρύπανσης από το εξωτερικό.

Άλλες από τις προτάσεις του είναι η έμφαση στην στεγαστική κρίση όπου δεσμεύτηκε για 4 εκατομμύρια νέα σπίτια μέχρι το 2035 για τους Καναδούς αλλά και αύξηση των επενδύσεων στην άμυνα με σκοπό να φτάσει το 2% του ΑΕΠ μέχρι το 2030(που είναι και ο στόχος που έχει θέσει το ΝΑΤΟ). Η απάντηση στις κυρώσεις του Τραμπ είναι στο επίκεντρο και έχει θέσει ως προτεραιότητα την εύρεση άλλων αξιόπιστων εταίρων πέραν των ΗΠΑ.

Ποιά είναι τα επόμενα βήματα μέχρι την ανάδειξη νέας κυβέρνησης στον Καναδά

Οι Φιλελεύθεροι έχουν τις εσωκομματικές τους εκλογές την Κυριακή, όπου όποιος υποψήφιος πάρει τις περισσότερες ψήφους θα αναδειχθεί και πρόεδρος του κόμματος. Μετά τις εσωκομματικές εκλογές ο Τριντό θα παραιτηθεί και από την πρωθυπουργία και θα αναλάβει την πρωθυπουργία ο νέος πρόεδρος του κόμματος.

Ο νέος πρωθυπουργός θα παραμείνει στη θέση του με χρέη περισσότερο επιχειρησιακά μέχρι την ημέρα των εκλογών στις 20 Οκτωβρίου.

Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν επικράτηση των συντηρητικών μέχρι στιγμής αλλά αφενός δεν είναι βέβαιο αν θα καταφέρουν να έχουν την απόλυτη πλειοψηφία στο κοινοβούλιο για ούτε και τι στάση θα κρατήσουν τα υπόλοιπα κόμματα και αφετέρου οι φιλελεύθεροι φαίνεται να ανακάμπτουν ενώ είναι άγνωστη η δυναμική που θα φέρει εκλογικό ο νέος τους ηγέτης.

Οι υπόλοιποι πολιτικοί παίκτες πέρα από τους δεξιούς Συντηρητικούς και τους κεντρώους Φιλελεύθερους είναι το (κεντρο)αριστερό Νέο Δημοκρατικό Κόμμα (New Democratic Party) και το τοπικιστικό κεντροαριστερό Κόμμα του Κεμπέκ που επικεντρώνει τις δυνάμεις του στο γαλλόφωνο Κεμπέκ. Τα δύο αυτά κόμματα που βρίσκονται πιο αριστερά στον πολιτικό χάρτη είχαν δώσει στήριξη ή ανοχή στο παρελθόν στο κόμμα των Φιλελευθέρων(την οποία ανά περιόδους απέσυραν) και επομένως είναι άγνωστο τι κυβερνητικές συμμαχίες μπορούν να προκύψουν μετά τις εκλογές.

Αυτό που φαίνεται να είναι βέβαιο είναι πως το πολιτικό τοπίο είναι ακόμα θολό και η επίδραση του Τραμπ τους επόμενους μήνες μέσω των πολιτικών που θα ακολουθήσει στους δασμούς και όχι μόνο αναμένεται να είναι μεγάλη.

Διαβάστε επίσης:

Τραμπ: Ισχυρίζεται ότι ο Καναδάς απαγορεύει σε αμερικανικές τράπεζες να λειτουργούν στο έδαφός του

Καναδάς: O Τριντό απαντά στον Τραμπ – Έρχονται 25% δασμοί στις εισαγωγές αμερικανικών προϊόντων

CNN: Επίκειται τηλεφωνική συνομιλία Τραμπ και Τριντό για τους δασμούς