Βόμβα (μικρών μεν) μεγατόνων έριξε ο Αλέξης Τσίπρας αποσυρόμενος από τον αγώνα για την ηγεσία του κόμματος. Με βάση τις δηλώσεις του το βράδυ των εκλογών, η κοινή αντίληψη ήταν ότι θα έθετε εκ νέου υποψηφιότητα ώστε να ανανεωθεί η εντολή στο πρόσωπο του. Αυτό δεν συνέβη. Και ήταν έκπληξη.
Είναι νωρίς για να εκτιμηθεί με βεβαιότητα η σημασία της κίνησης. Ουσιαστικά, σε πρώτη φάση προκύπτουν τρεις πιθανές ερμηνείες.
Η πρώτη, ότι πρόκειται για κίνηση τακτικής. Δηλώνει ότι αποχωρεί και στην συνέχεια με κοινή απαίτηση των μελών του κόμματος επιστρέφει. Με βάση τις εσωκομματικές πρακτικές που κατά κανόνα υιοθετούν τα αριστερά κόμματα, αυτή η εκδοχή δεν μπορεί να αποκλειστεί. Ενέχει, όμως, τον κίνδυνο πως αν συμβεί μπορεί εύκολα να ερμηνευτεί από τον κοινή γνώμη ως θέατρο, αποδυναμώνοντας έτσι σε σημαντικό βαθμό την ισχύ της πράξης.
Η δεύτερη ερμηνεία ταιριάζει με την συμβατική σκέψη: μετά από πέντε ήττες, ο επικεφαλής του ΣΥΡΙΖΑ αναλαμβάνει τις ευθύνες του και παραιτείται. Η πρόθεση αποχώρησης είναι ειλικρινής και ο Αλέξης Τσίπρας παραμένει στα κομματικά μετόπισθεν.
Στη βάση αυτή, βέβαια, τίποτα δεν εμποδίζει τον κόμμα να του ζητήσει να αναλάβει ξανά την αρχηγία κάποια στιγμή, στο απώτερο μέλλον. Τώρα, αν ο Τσίπρας αυτό θέλει ή όχι, κανείς δεν μπορεί να το απαντήσει. Στην ουσία δεν κάνει τότε διαφορά αν πρόκειται για κίνηση τακτικής ή όχι.
Η τρίτη, και ίσως πιο πιθανή ερμηνεία με βάση τα όσα είπε ο Τσίπρας στην ανακοίνωση της αποχώρησης του, είναι ότι οι νέες κατευθύνσεις που ήδη προσωπικά γνώριζε πως όφειλε να υιοθετήσει το κόμμα, συζητήθηκαν σε ορισμένες κύκλους, διαπιστώθηκε άρνηση και ο επικεφαλής του κόμματος αποφάσισε να παραιτηθεί. Είχε, ήδη προσπαθήσει να διαφοροποιήσει την κομματική γραμμή πριν από δύο χρόνια και ουσιαστικά απέτυχε, καθώς η εσωκομματική αντιπολίτευση έχασε μεν την πρωτοκαθεδρία στα όργανα αλλά όχι υποχρεωτικά στην βάση.
Αν αυτό ισχύει, τότε η κίνηση ισοδυναμεί με τον Τσίπρα να πετάει το γάντι στους ιδεοληπτικούς του ΣΥΡΙΖΑ και να τους λέει «να δω τώρα τι θα κάνετε χωρίς εμένα». Αν κι αυτό ενέχει την στρατηγική της επιστροφής κατά κοινή απαίτηση, είναι δύσκολο να εκτιμηθεί.
Όποια εκδοχή κι αν ισχύει, δεν αλλάζει το γεγονός ότι ο ΣΥΡΙΖΑ θα περάσει περίοδο έντονων αλλαγών, εσωστρέφειας, συγκρούσεων, αποχωρήσεων. Στο ερώτημα αν θα μπορέσει έγκαιρα να ανακάμψει με ορίζοντα την τετραετία, η απάντηση είναι μάλλον αρνητική – αν και τέσσερα χρόνια δίνουν άπλετο χρόνο για πολιτικές εξελίξεις, ιδιαίτερα στο σημερινό ρευστό περιβάλλον.
Οι προοπτικές που διαμορφώνονται με κάποιο βαθμό βεβαιότητας είναι, λοιπόν, οι εξής:
- Η Ν.Δ. του Κυριάκου Μητσοτάκη δείχνει ότι θα διατηρήσει την απόλυτη ηγεμονία στον πολιτικό χώρο. Εκτός κι αν πέσει κι αυτή θύμα της κατάρας της δεύτερης τετραετίας, η Ν.Δ. ίσως να έχει εξασφαλίσει την 3η τετραετία της και ο Μητσοτάκης τον τίτλο του μακροβιότερου πρωθυπουργού—με συνεχείς μάλιστα θητείες.
- Το ΠΑΣΟΚ δεν θα προσελκύσει αυτόματα όσους φύγουν από τον ΣΥΡΙΖΑ λόγω των εξελίξεων. Θα πρέπει να τους κερδίσει, όχι με βάση την ιστορική του πορεία αλλά χαράζοντας μία νέα πρόταση εξουσίας, που να είναι ρεαλιστική, να διαφέρει από αυτήν της Ν.Δ. και να είναι πειστική. Πέρα τούτου, όμως, θα είναι εξαιρετικά δύσκολο για τον επικεφαλής του να αλλάξει στρατηγική—τουλάχιστον σε προσωπικό επίπεδο, καθώς δείχνει να επηρεάζεται υπέρμετρα από προσωπικά θέματα που εύκολα αναγάγει σε ευρύτερα και θεσμικά– χωρίς κατ’ ανάγκη να ισχύει αυτό. Το πιθανότερο είναι πως αν προσπαθήσει να κινηθεί προς τα αριστερά για να καλύψει τον χώρο που θα αφήσει ο ΣΥΡΙΖΑ δεν θα είναι πειστικός, αν κινηθεί προς τα δεξιά για να πλαγιοκοπήσει τη Ν.Δ. δεν θα καταφέρει να υπερκεράσει τον Μητσοτάκη.
- Αν η Ν.Δ. υλοποιήσει όχι τόσο τις οικονομικές αλλά τις δεσμεύσεις της για διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις στο τρίπτυχο Υγεία-Παιδεία-Δικαιοσύνη και ταυτόχρονα καταφέρει να διαχειριστεί με επιτυχία ενδεχόμενες κρίσεις (γιατί κρίσεις θα προκύψουν) τότε το ΠΑΣΟΚ θα βρει πολύ λίγο έδαφος για να κινηθεί.
- Άσχετα από τις πραγματικές προθέσεις του Αλέξη Τσίπρα, το κόμμα θα αντιμετωπίσει τεράστια κάμψη – που θα φανεί ήδη στις αυτοδιοικητικές αλλαγές – και η ανάκαμψη του θα είναι δύσκολη, εκτός κι αν η Ν.Δ. τα κάνει θάλασσα.
Με αυτά τα δεδομένα, δεν μπορεί να αποφευχθεί το συμπέρασμα ότι η αντιπολίτευση, και ειδικά ο ΣΥΡΙΖΑ, εξασφάλισε στη Ν.Δ. και στον Μητσοτάκη την 3η τετραετία. Στην πράξη, η Ν.Δ. και ο αρχηγός της θα έχουν μόνο τον εαυτό τους να μέμφονται αν χάσουν το παιγνίδι.
Διαβάστε επίσης
Αλέξης Τσίπρας: Αποχωρώ από την ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ, δεν θα είμαι υποψήφιος
Μητσοτάκης: Κλείνει ένας κύκλος για τον ΣΥΡΙΖΑ – Αναμενόμενο μετά από τρεις συντριπτικές ήττες