Τους «φθηνούς» κοινοτικούς πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης και της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων ρίχνει η κυβέρνηση στη μάχη αντιμετώπισης του στεγαστικού προβλήματος που προϊόντος του χρόνου εξελίσσεται σε υπ’ αριθμόν ένα ζήτημα που καλεί  να διαχειριστεί ο Πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης. Το εκρηκτικό κοκτέιλ του υψηλού κόστους δανεισμού, της εκτόξευσης των τιμών των ακινήτων, των παράλογων ενοικίων, της διεύρυνσης της τουριστικής περιόδου σε συνδυασμό με το περιορισμένο απόθεμα κατοικιών έχει καταστήσει την απόκτηση κατοικίας «άπιαστο όνειρο» για εκατοντάδες χιλιάδες πολίτες.

Ναυαρχίδα της κυβερνητικής πολιτικής αποτελούν τα δυο προγράμματα «Σπίτι μου» και «Κοινωνική Αντιπαροχή», προκειμένου να δοθεί προσιτή στέγη μέσω της χορήγησης φθηνών δανείων σε χιλιάδες πολίτες ιδιαίτερη έμφαση στους νέους. Μάλιστα, οι σχετικές εξαγγελίες αναμένεται να αποτελέσουν το βασικό θέμα της ομιλίας του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη στη ΔΕΘ το Σεπτέμβριο.

1

Ήδη ο αναπληρωτής υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, Νίκος Παπαθανάσης, και το επιτελείο του βρίσκονται σε καθημερινές διαπραγματεύσεις με την Κομισιόν με στόχο την αποδέσμευση κεφαλαίων δυο δισ. ευρώ για την χρηματοδότηση του «Σπίτι μου ΙΙ». Την ίδια στιγμή, ο αντιπρόεδρος της ΕΤΕπ, Γιάννης Τσακίρης, τις προηγούμενες ημέρες είχε συναντήσεις με τον διοικητή της Δημόσιας Υπηρεσίας Απασχόλησης Σπύρο Πρωτοψάλτη, αλλά και με στελέχη κοινωφελών ιδρυμάτων με σκοπό τη στήριξη – με εξαιρετικά προνομιακούς όρους – της κατασκευής νέων κατοικιών αλλά και αλλαγή χρήσης κτιρίων προκειμένου να χρησιμοποιηθούν για οικονομικά προσιτή στέγαση με το σύστημα της λεγόμενης «κοινωνικής αντιπαροχής».

«Κοινωνική αντιπαροχή»

Σύμφωνα με υψηλόβαθμα κυβερνητικά στελέχη και την αρμόδια υπουργό Οικογένειας, Σοφία Ζαχαράκη, το επόμενο διάστημα θα δημοσιοποιηθεί η ΚΥΑ και πριν το τέλος του έτους σε συνεργασία με την διοίκηση της ΔΥΠΑ θα πραγματοποιηθεί ο πρώτος διαγωνισμός για το πρόγραμμα «Κοινωνική αντιπαροχή». Το πρόγραμμα θα απευθύνεται αρχικά σε 2.500 δικαιούχους ηλικίας 18 έως 39 ετών στους οποίους θα διατεθούν τα αδρανή ακίνητα του Δημοσίου με μικρό ρυθμισμένο μίσθωμα.

Από τις αρχές του 2025 έως και το τέλος του έτους αναμένεται η μίσθωση σταδιακά του 50% των κατοικιών για λογαριασμό του Δημοσίου, με χαμηλό ενοίκιο, σε νέους ή ζευγάρια βάσει κριτηρίων ενώ θα υπάρχει ειδική ποσόστωση για τρίτεκνους και πολύτεκνους.  Στο πλαίσιο του προγράμματος αναμένεται να αξιοποιηθούν ακίνητα του Δημοσίου, μέσω συμπράξεων με τον ιδιωτικό τομέα, για την ανέγερση κοινωνικών κατοικιών.

Η ΔΥΠΑ, που διαθέτει απόθεμα οικοπέδων και κτιρίων λόγω του πρώην ΟΕΚ, θα παραχωρεί το αδόμητο οικόπεδο, για το οποίο θα επιλέγεται ο ανάδοχος μετά από διαγωνισμό που θα αναλαμβάνει να κατασκευάσει σύγχρονα κτίρια κατοικιών και εμπορικών χρήσεων, με βάση τις προδιαγραφές που προβλέπει η προκήρυξη. Ο δημόσιος φορέας θα διατηρεί την κυριότητα των ακινήτων, ενώ ο ανάδοχος θα λαμβάνει ως αντάλλαγμα την παραχώρηση της εκμετάλλευσης μέχρι την κάλυψη του κόστους και με την προϋπόθεση ότι ποσοστό των κατοικιών θα διατίθεται με μειωμένο ενοίκιο στους δικαιούχους του προγράμματος κοινωνικής αντιπαροχής.

Η διάρκεια της παραχώρησης θα ορίζεται στην προκήρυξη κάθε διαγωνισμού καθώς δεν μπορεί να είναι ενιαία για όλες τις περιοχές και τις αξίες της γης, ενώ το ποσοστό εκμετάλλευσης του αναδόχου θα κυμαίνεται μεταξύ 30 και 60%, με σκοπό να διασφαλίζεται δημόσιο συμφέρον, αλλά και να είναι το πρόγραμμα ελκυστικό, ώστε οι ιδιώτες κατασκευαστές να χτίσουν σύγχρονες ποιοτικές κοινωνικές κατοικίες.

Στόχος είναι η στέγαση των δικαιούχων του προγράμματος «κοινωνική αντιπαροχή» σε ποιοτικά ακίνητα. Από την καταγραφή που έχει γίνει ενόψει της εφαρμογής του προγράμματος, εντοπίστηκαν 98 κατάλληλα οικόπεδα εντός σχεδίου, συνολικής επιφάνειας 627 στρεμμάτων, εκ των οποίων το ένα τρίτο είναι στην Αττική αλλά και 10 οικόπεδα με οικοδομική άδεια επιφάνειας 75 στρεμμάτων τα οποία θεωρούνται τα πλέον ώριμα για αξιοποίηση. Στο σχεδιασμό εντάσσονται όμως και εκτάσεις εκτός σχεδίου όπως και αδιάθετες κατοικίες, διαμερίσματα, γραφεία. Μέσα στο 2023, αναμένεται να «βγουν στην αγορά», 11 στρέμματα στη Κηφισιά, 20 στην Παιανία, 40 στη Λάρισα, 28 στρέμματα στη Ξάνθη και 74 στρέμματα στο Βόλο, όπου και θα ανεγερθούν κοινωνικές κατοικίες.

Προβλέπεται ακόμη ότι:

– Η Κοινωνική Αντιπαροχή μπορεί να αφορά και δομημένα ακίνητα. Στην περίπτωση αυτή το αντικείμενο της σύμβασης περιλαμβάνει και την κατεδάφιση των κτισμάτων, η οποία γίνεται με δαπάνες του αναδόχου.

– Το ποσοστό των οριζόντιων ιδιοκτησιών που εκμισθώνονται προς δικαιούχους αντιστοιχεί σε ποσοστό μεταξύ 30% και 60% του συνόλου της ιδιοκτησίας.

– Η επιλογή του αναδόχου γίνεται κατόπιν δημόσιας πρόσκλησης στην οποία περιγράφονται τουλάχιστον τα εξής:

α) το αδόμητο ακίνητο, τυχόν υφιστάμενα κτίσματα που ευρίσκονται εντός αυτού, και τα χαρακτηριστικά του κτιρίου που πρόκειται να ανεγερθεί σε αυτό,

β) οι οριζόντιες ιδιοκτησίες που θα συσταθούν και οι επιτρεπόμενες χρήσεις τους,

γ) τα κριτήρια συμμετοχής και επιλογής του αναδόχου,

δ) οι βασικοί όροι των συμβάσεων μίσθωσης μεταξύ του αναδόχου και των δικαιούχων, πλην του μισθώματος.

Στα κτίρια που ανεγείρονται κατόπιν σύμβασης κοινωνικής αντιπαροχής επιτρέπεται η σύναψη συμβάσεων μίσθωσης με δικαίωμα προαίρεσης για την εξαγορά της οριζόντιας ιδιοκτησίας (rent to own) από τους δικαιούχους. Η σύμβαση αυτή, στην οποία συμμετέχει και ο φορέας ιδιοκτήτης του ακινήτου, περιβάλλεται τον τύπο του συμβολαιογραφικού εγγράφου και ισχύει μόνο μετά από τη μεταγραφή της στο οικείο Υποθηκοφυλακείο ή την εγγραφή της στο οικείο Κτηματολογικό Γραφείο.

Στο πρόγραμμα «κοινωνικής αντιπαροχής» θα συμβάλει και η ΕΤΕπ, προσφέροντας μακροχρόνιες χρηματοδοτήσεις με εξαιρετικά ευνοϊκά επιτόκια. Μάλιστα, αναμένεται η δημιουργία νέας πανευρωπαϊκής χρηματοδοτικής πλατφόρμας για την κοινωνική και βιώσιμη κατοικία. Οι τομείς που ενδιαφέρεται η τράπεζα είναι οι εξής:

-Στη χρηματοδότηση της καινοτομίας στον τομέα της στέγασης, συμπεριλαμβανομένων και των νέων τεχνολογιών και υλικών.

-Στη χρηματοδότηση της ενεργειακής αναβάθμισης κτιρίων, συμπεριλαμβανομένων και των κατοικιών.

-Στη χρηματοδότηση της κοινωνικής και βιώσιμης στέγασης, ειδικά για ευπαθείς ομάδες και μη προνομιούχους, καθώς και φοιτητές.

«Σπίτι μου ΙΙ»

Το φθινόπωρο αναμένεται να οριστικοποιηθούν οι όροι και οι προϋποθέσεις, αλλά και το ποσό που θα μπορεί να διατεθεί για το νέο πρόγραμμα «Σπίτι μου» που ανακοίνωσε ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης. Σύμφωνα με πληροφορίες, το πρόγραμμα θα χρηματοδοτηθεί από τα δάνεια ύψους 17,7 δισ. που έχει εξασφαλίσει η Ελλάδα από το Ταμείο Ανάκαμψης και μπορεί να ξεπεράσει τα 2 δισ. ευρώ είτε με τη μόχλευση που θα υπάρξει από τις εμπορικές τράπεζες, είτε ακόμη και με μια νέα φάση του ίδιου προγράμματος. Πρόκειται για αλλαγή της χρήσης των κονδυλίων που προέρχονται από το Ταμείο Ανάκαμψης και ταυτόχρονης ακύρωσης άλλων συμφωνημένων δράσεων.

Για το «Σπίτι μου II» θα υπάρξει διεύρυνση των δικαιούχων, καθώς εξετάζονται αλλαγές στα ηλικιακά και εισοδηματικά κριτήρια:

  • Ηλικιακή διεύρυνση: Στο προηγούμενο πρόγραμμα δικαιούχοι ήταν πολίτες έως 39 ετών, ενώ στο νέο αναμένεται να ενταχθούν άτομα έως 50 ετών.
  • Διεύρυνση του εισοδηματικού κριτηρίου: Εξετάζεται η διεύρυνση των εισοδηματικών κριτηρίων. Η χρηματοδότηση θα διαμορφώνεται έως το 90%. Σήμερα το εισοδηματικό όριο είναι στις 24.000 ευρώ για το ζευγάρι και αυτό αυξάνεται κατά 3.000 ευρώ ανά τέκνο ενώ όταν είναι μονογονεϊκή οικογένεια το εισοδηματικό κριτήριο αυξάνεται στις 27.000 ευρώ και 3.000 ανά τέκνο.
  • Προνόμια για τρίτεκνους και πολύτεκνους: θα υπάρχει ειδική πρόνοια μηδενικού επιτοκίου και πλήρους κάλυψης από το κράτος για τους τρίτεκνους και πολύτεκνους.
  • Έτος άδειας κατασκευής: Τα ακίνητα μπορεί να είναι παλαιότητας λιγότερο από 15 έτη.

Υπενθυμίζεται ότι στο πρόγραμμα που υλοποιήθηκε το εισοδηματικό όριο ήταν οι 24.000 ευρώ για το ζευγάρι με προσαύξηση κατά 3.000 ευρώ για κάθε τέκνο. Για την μονογονεϊκή οικογένεια το εισοδηματικό όριο αυξάνονταν στις 27.000 ευρώ με προσαύξηση 3.000 ευρώ για κάθε τέκνο. Ο μέσος όρος ηλικίας των δανειοληπτών ήταν 34 έτη και περίπου, το μέσο εισόδημα 16.000 ευρώ. Το ακίνητο έπρεπε να έχει αξία έως 200.000 ευρώ, μέγεθος έως 150 τ.μ και παλαιότητα τουλάχιστον δεκαπέντε έτη.

Το πρόγραμμα έδωσε μια ανάσα στο πρόβλημα στέγης των νέων οι οποίοι δεν είχαν την οικονομική δυνατότητα με άλλο τρόπο να αποκτήσουν το δικό τους σπίτι. Σημαντικό ρόλο στην υλοποίηση και του νέου προγράμματος θα παίξει η εμπειρία που έχει αποκομίσει πλέον ο φορέας υλοποίησης, η ΔΥΠΑ, ώστε να αποφευχθούν οι καθυστερήσεις και τα γραφειοκρατικά κολλήματα.

Διαβάστε επίσης

«Σπίτι μου ΙΙ»: Οι δικαιούχοι και τα νέα εισοδηματικά κριτήρια

Κόλλιας: Αναγκαίος ένας δεύτερος κύκλος του προγράμματος “Σπίτι μου”

12 Δράσεις για την αντιμετώπιση της στεγαστικής κρίσης