Έξω από το κοινοβούλιο στο Στρασβούργο στέκει το άγαλμα της Ευρώπης με τον Ταύρο. Τούτες τις ημέρες εύλογα γεννιέται το ερώτημα αν το άγαλμα θα ήταν πιο αντιπροσωπευτικό όχι του μύθου αλλά της πραγματικότητας, αν έδειχνε την Ευρώπη να στέκεται μόνη και έρημη;

Γράφοντας στις 28/6 είχα επισημάνει ότι η μεγάλη κρίση για την Ευρώπη θα έρθει μετά την εκλογή του Τραμπ. Στους καλοκαιρινούς εκείνους  μήνες, η Ε.Ε. αντιμετώπιζε μικρές σε σύγκριση με σήμερα κρίσεις: άνοδο της ακροδεξιάς, εκλογή νέων Επιτρόπων και Προέδρου, μοίρασμα χαρτοφυλακίων, μάχη κατά του πληθωρισμού.

Σήμερα, κυριολεκτικά σήμερα την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές, η μάχη για την επιβίωση της Ευρώπης έχει ήδη ξεκινήσει. Όπως είχαμε προβλέψει, αφορμή είναι ο Τραμπ. Τα αίτια είναι, βέβαια, πολύ πιο βαθιά και περίπλοκα.

Ας αφήσουμε κατά μέρος ότι λίγο έχει απομείνει από τις διπλωματικές περικοκλάδες κι ας δούμε την γυμνή αλήθεια. Απροκάλυπτα περιφρονώντας την Ε.Ε. ο Τραμπ ετοιμάζεται να σταματήσει τον πόλεμο Ρωσίας-Ουκρανίας, πετώντας τον Ζελένσκι στον δρόμο να τον πατήσει το…τραμ. Η Ουκρανία θα χάσει εδάφη, ακυρώνοντας με μία μονοκονδυλιά θανάτους, ακρωτηριασμούς, βασανιστήρια,  υλικές καταστροφές. Ταυτόχρονα δίνει στον Πούτιν ένα ακόμη πιάτο καλού φαγητού, αποκλείοντας την ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ.

Προφανώς η  Ευρώπη δεν πρόκειται μόνη της να συνεχίσει να στηρίζει την Ουκρανία κόντρα στην Ρωσία. Ότι η Ε.Ε. έπραξε και ξόδεψε στην τελευταία τριετία δεν έχει πλέον κανένα αποτέλεσμα. Ο πόλεμος κλείνει έτσι απλά: ότι έγινε, έγινε. Εκτός ΝΑΤΟ, μένει μία εδαφικά μισή Ουκρανία, αμυντικά και οικονομικά αδύναμη, κοινωνικά διαλυμένη, πολιτικά κατασπαραγμένη. Κυνικά δηλώνει ο Τραμπ (δια του υπουργού εξωτερικών Marco Rubio), ότι αν η Ευρώπη θέλει την Ουκρανία ανεξάρτητη και ισχυρή ας ασχοληθεί με την ανοικοδόμησή της και την άμυνα της. Διαφορετικά, ας μείνει έτοιμο ευάλωτο θήραμα για το επόμενο σαφάρι της Ρωσίας, κι ας ανεχτεί η Ευρώπη τα νέα σύνορα που θα προκύψουν. Ποιος ξέρει, εξάλλου, που σταματά το κυνήγι ο Ρώσος;

Από μία άποψη, οι Ευρωπαίοι φταίνε. Έβαψαν τον ταύρο με τα χρώματα των ΗΠΑ, κάθισαν με άνεση στην πλάτη του και ξέχασαν ότι και οι μύθοι έχουν διδάγματα. Σήμερα, άμεσα, η Ε.Ε. καλείται να αποφασίσει αν θα βάλει βαθιά το χέρι στην τσέπη για να υπερασπιστεί τα  πιστεύω της, βάφοντας τον ταύρο με τα δικά της χρώματα. Διαφορετικά θα ξεκαβαλικεύσει και θα γυρίσει ξανά στην εποχή του Μεσοπολέμου.

Πιο απερίφραστα δεν θα μπορούσε να το δηλώσει η Αμερική: δεν μας ενδιαφέρετε, το πρόβλημα μας είναι η Κίνα. Η Ε.Ε. πρέπει τώρα να αποφασίσει αν θα σταθεί μόνη της απέναντι στην Ρωσία ή θα φύγει με την ουρά στα σκέλια. Η Ουκρανία είναι η μεγάλη, σημαδιακή, καθοριστική πρόκληση της. Δεν υποστηρίζω την συνέχιση του πολέμου. Θεωρώ ότι η Ευρώπη έχει μία επιλογή: ή να αποδεχτεί την πρόκληση του Τραμπ και να στηρίξει ότι έχει απομείνει από την Ουκρανία σε μία νέα μορφή ψυχρού πολέμου ή να μετουσιωθεί σ’ έναν μεγαλειώδη ριψάσπιδα.

Πρακτικά, η ψυχρή μονομαχία Ε.Ε.- Ρωσίας, συνεπάγεται ενίσχυση της κεντρικής εξουσίας της Ένωσης σε βάρος ορισμένων εθνικών δικαιωμάτων, δραματική αύξηση των δαπανών για την άμυνα –που με την σειρά της σημαίνει κατ’ ελάχιστον την δημιουργία Ταμείου αντίστοιχου με το RRF (Ταμείο Ανάκαμψης), εκ νέου αλλαγή στον τρόπο υπολογισμού του δημοσιονομικού ελλείμματος , μετεξέλιξη της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας σε ουσιαστική κεντρική τράπεζα ως «δανειστή έσχατης ανάγκης» — και αναγνώριση με πράξεις και όχι με λόγια της νέας στρατηγικής σημασίας της Ευρώπης στο γεωπολιτικό παιγνίδι.

Το κόστος για την Ευρώπη θα είναι μεγάλο, ότι και να αποφασιστεί. Αν στραφεί στο παρελθόν, σύντομα θα ανακαλύψει πόσο τα εθνικά κράτη είναι από μόνας ανήμπορα. Αν σηκώσει ανάστημα στην Ρωσία θα ανακαλύψει ότι θα πρέπει μάλλον να μετεξελιχθεί σε μία αριθμητικά μικρότερη αλλά από πλευράς συνοχής ενισχυμένη οντότητα.

Ο Jean Monnet είχε πει ότι «η Ευρώπη θα σφυρηλατηθεί  μέσα από κρίσεις και θα είναι το αποτέλεσμα των λύσεων που θα υιοθετηθούν για να αντιμετωπιστούν οι κρίσεις». Σοφή, διορατική πρόβλεψη. Αν η Ευρώπη υιοθετήσει την δειλία, θα καταλήξει ως μία δειλή και αδύνατη Ευρώπη. Αν  υιοθετήσει να στηρίξει οικονομικά και αμυντικά ότι έχει απομείνει από την Ρωσία, αν επιλέξει  την θυσία και αν δει μακριά,  θα είναι μια σθεναρή και υπολογίσιμη Ένωση. Στο τέλος-τέλος, όμως, πολλά, αν όχι όλα, θα εξαρτηθούν από τις νέες ηγεσίες που η κρίση θα αναδείξει.

Διαβάστε επίσης

Τα άνθη του κακού που οφείλουν να αντιμετωπίσουν οι Μητσοτάκης, Ανδρουλάκης, Φάμελλος