Διαβάζω πολλά και παρακολουθώ από πολύ κοντά τις εκλογές στις ΗΠΑ. Εντυπωσιάζομαι από την ελληνοκεντρική προσέγγιση για τις επιπτώσεις του Τραμπ στην Ελλάδα. Όχι πως δεν θα υπάρχουν ή δεν θα είναι οριακές. Αλλά, υπάρχει ένα ευρύτερο πρόβλημα που δεν τυγχάνει της αναγκαίας προσοχής: την επίπτωση του Τραμπ στο πολίτευμα της φιλελεύθερης δημοκρατίας, σ’ ένα περιβάλλον που παραπέμπει στην δεκαετία του 1930.
Η ιστορία μπορεί να μην επαναλαμβάνεται αλλά να έχει ομοκαταληξία, όπως είπε ο Mark Twain, αν και προσωπικά προτιμώ το απόφθεγμα του Karl Marx ότι η ιστορία επαναλαμβάνεται την πρώτη φορά ως τραγωδία, την δεύτερη ως φάρσα. Και είμαστε πολύ μακριά από την φάση της φάρσας.
Στην δεκαετία του 1930 η ανθρωπότητα κατέβηκε τα σκαλιά της βαρβαρότητας. Πως έφτασε εκεί; Στο κέντρο η Γερμανία. Ποια ήταν τα χαρακτηριστικά της; Εκλογές που κρίνονταν είτε στήθος με στήθος είτε με την υπερίσχυση μίας πολιτικής μειονότητας. Σήμερα στις ΗΠΑ το Κολλέγιο των Εκλογέων (Electoral College) διασφαλίζει την εξουσία για την μειονότητα (Bush Tramp). Στην Γερμανία η επιχειρηματική κοινότητα ήταν διχασμένη (ΗΠΑ: Mask vs Gates) ενώ αρκετοί επέλεγαν την ουδετερότητα (λέγε με Bezos). Η απερίσκεπτη Συνθήκη των Βερσαλλιών και η Μεγάλη Ύφεση οδήγησαν ανθρώπους σε απόγνωση – σήμερα η τεράστια άνοδος των ανισοτήτων έχει το ίδιο αποτέλεσμα για εκατομμύρια που δεν συμμετέχουν στην ανεξέλεγκτη συσσώρευση πλούτου στα χέρια των πολύ λίγων. Η κοινωνία ήταν βαθιά διχασμένη. Σήμερα οι νέοι ρέπουν στον αυταρχισμό και οι Δημοκρατικοί δεν μιλούν με τους Ρεπουμπλικάνους. Τότε το διεθνές σύστημα διακυβέρνησης είχε καταρρεύσει. Σήμερα, δεν απέχει πολύ από την δική του κατάρρευση— ο ΟΗΕ δεν έχει καταφέρει να σταματήσει κανένα πόλεμο, οι νέο- BRICS πολεμούν τους G8 και το δολάριο, οι κυρώσεις έχουν προσδώσει νέα διάσταση στο χρηματοπιστωτικό σύστημα.
Όπως και να το δείτε, είτε ως ομοκαταληξία είτε ως εκκολαπτόμενη τραγωδία, οι αναλογίες τρομάζουν.
Το θέμα, εξάλλου, δεν είναι απλά ο Τραμπ αλλά ο Τραμπ σε δεύτερη θητεία. Τότε θα ξεδιπλωθεί η τραγωδία. ‘Όπως παρατήρησε ο Damon Acemoglu, η δημοκρατία στην Αμερική στηρίζεται στην εκλογική διαδικασία και στην κοινωνία των πολιτών. Ο Τραμπ φρόντισε να βάλει βόμβα στο μεγάλο θεμέλιο της δημοκρατίας αρνούμενος να δεχτεί την εγκυρότητα των εκλογών του 2020 και ήδη αμφισβητώντας πιθανή ήττα το 2024. Επιπρόσθετα, στην περίοδο από το 2016 διεύρυνε τους υπάρχοντες διχασμούς και δημιούργησε νέους, μετέτρεψε το κόμμα των Ρεπουμπλικάνων σε απόλυτο υποχείριο του, ανέπτυξε κουλτούρα προσωπολατρίας, έχει σχέδιο για να κατακτήσει τους αρμούς της εξουσίας (μάθαινε Πολάκη) ελέγχοντας τα μεσαία στρώματα της γραφειοκρατίας – όπως έκανε και ο Χίτλερ. Ο δε διχασμός έχει αποδυναμώσει την κοινωνία των πολιτών.
Ένας εξαγριωμένος, αυταρχικός, διψασμένος για εξουσία, που δεν μπορεί και δεν θέλει να ακούσει και να μάθει, Τραμπ θα αναλάβει τα ηνία στις ΗΠΑ, χωρίς τον παραμικρό αυτοέλεγχο, χωρίς εποπτικούς μηχανισμούς, με την δικαστική εξουσία έντονα πλέον ιδεολογικοποιημένη και κομματικοποιημένη.
Όποιος δεν τρομάζει με την προοπτική Τραμπ κοιμάται ύπνο που δεν είναι του δικαίου.
Διαβάστε επίσης
Καραμανλής- Σαμαράς: «Ο εχθρός είμαστε εμείς»