Προφανώς δεν είμαι σε θέση να ερμηνεύσω τις πραγματικές προθέσεις του Τούρκου προέδρου. Η προσοχή που δίνεται, όμως, στα λεγόμενα του καθώς και σ’ αυτά των στενών συνεργατών του που έχουν αναλάβει ως εργολαβία τις επιθέσεις στην χώρα μας, αρχίζουν να παραπέμπουν πλέον στις σκοτεινότερες ημέρες της Σοβιετολογίας. Σ’ εκείνες τις εποχές όπου η κάθε λέξη, κίνηση, πράξη των ηγετών της ΕΣΣΔ καταγραφόταν και περνούσε από την ανάλυση δεκάδων ειδικών όλων των θεμάτων, που φυσικά έδιναν ισάριθμες ερμηνείες.

Η εμμονή, όμως, σε συνδυασμό με την κλιμάκωση προβληματίζει βαθύτατα. Αυτό είναι καλό. Οφείλουμε να προβληματιζόμαστε για τον Ερντογάν, μήπως και έτσι αποφύγουμε τις πιο δυσάρεστες από τις εκπλήξεις που μας επιφυλάσσει.

Διότι εκπλήξεις θα έχουμε. Τόσο η φρασεολογία όσο και οι πράξεις (ιδιαίτερα με τα σμήνη των κατασκοπευτικών drones) αυτό δείχνουν. Πάνω απ’ όλα, όμως, είναι τα λόγια. «Εν αρχή ην ο Λόγος». Πολύ πριν τον χριστιανισμό, όμως, οι αρχαίοι Έλληνες απέδιδαν μεγαλύτερη σημασία στο λόγο απ’ ότι στις πράξεις.

Το θέμα δεν εντάσσεται στο πλαίσιο ενός Γκαιμπελισμού. Πολύ βαθύτερα, εκφράζει την κρατούσα σκέψη των ταγών της γειτονικής χώρας. Αλλά, ακόμη κι αν οι επιθέσεις ξεκίνησαν με την λογική του «πες-πες, τελικά θα γίνει πιστευτό», η γραμμή που διαχωρίζει στις περιπτώσεις αυτές την αλήθεια από το ψέμα καθίσταται εξαιρετικά δυσδιάκριτη.

Πολύ απλά, , ελλοχεύει ο κίνδυνος ότι το «πες-πες» τελικά θα το πιστέψουν και οι ίδιοι. Και όταν το πιστέψουν, τότε μπορεί να πράξουν.

Θα υποστήριζα ότι η Τουρκία δείχνει πρακτική αυτοσυγκράτηση απέναντι στην Ελλάδα απλά επειδή δεν μπορεί να εκτιμήσει την μορφή και το μέγεθος της Ευρωπαϊκής και Αμερικανικής αντίδρασης αν επιτεθεί στην χώρα μας. Εξίσου σημαντικός ανασταλτικός παράγων φαίνεται να είναι η αποδυνάμωση των δυο παραδοσιακών φίλων της – της Αγγλίας και της Γερμανίας . Στα αμέσως προηγούμενα χρόνια, όταν θεωρούσε πως είχε το πάνω το χέρι και εκτιμούσε ότι οι αντιδράσεις στις επιθετικές του κινήσεις θα περιορίζονταν στα λόγια, δεν δίστασε να προχωρήσει. Τώρα διστάζει.

Θα υποστήριζα, επίσης, ότι η Τουρκία του Ερντογάν, πράγματι βλέπει τον εαυτό της ως τον πυρήνα αναβίωσης μέρους της Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Δεν είναι μόνο η ιστορική μνήμη, είναι και η προσωπική μεγαλομανία που την οδηγεί.  Σε σύγχρονους όρους, η αυτοκρατορία, όπως την ερμηνεύει η Τουρκία είναι ένας μεγάλος περιφερειακός παίχτης που συνομιλεί και συναλλάσσεται με τις Μεγάλες Δυνάμεις με ίσους όρους.

Πολλοί έσπευσαν να κρίνουν πως η Τουρκία έχασε τον ρόλο/παιγνίδι να αποτελέσει τον συνδετικό κρίκο ανάμεσα στο Ισλάμ και την Δύση. Να είναι το κράτος – έθνος η γέφυρα ανάμεσα σε δύο πολιτισμούς. Αλλά αυτό ήταν πάντα μία θεωρία, ένα όραμα, της Δύσης που ερμήνευε τα γεγονότα κατά το δοκούν και μπέρδευε την πραγματικότητα με τα θέλω της.

Στην πράξη η Τουρκία έδειξε πως το δικό της συμφέρον υπερτερεί πάντα. Ας παραβλέπεται η συμμαχία της με την Γερμανία στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και η φιλό-Γερμανική ουδετερότητα της στον Β΄. Στην μετά-Γιάλτα εποχή, όταν φάνηκε ότι κομμουνισμός και Ισλάμ δεν συμβαδίζουν, επέλεξε την Δύση και το ΝΑΤΟ. Σήμερα, έχει ξεσηκώσει κουρνιαχτό διότι ερμηνεύει την γεωπολιτική θέση της ως ισχυρή. Βέβαια, η πραγματική σημασία των Δαρδανελίων στην εποχή της εκθετικής τεχνολογικής προόδου δεν θα αργήσει να φανεί—και δεν είναι αυτή που εκτιμά η Τουρκία.

Ουσιαστικά έχει αλλάξει ριζικά η  γεωπολιτική ισορροπία—κι αυτό έχει αλλάξει την γεωπολιτική προσέγγιση του Σουλτάνου.  Στον 19^ο και ακόμη στον 20^ο αιώνα, η Δύση στήριζε την Τουρκία προκειμένου να εμποδίσει την κάθοδο της Ρωσίας στην Μεσόγειο. Σήμερα, η Ρωσία αλωνίζει στην άλλοτε αμερικανική θάλασσα και έχει γίνει πρώτο φιλαράκι με την Τουρκία—καθώς ο Ερντογάν δεν διστάζει να κάνει τα θελήματα του Πούτιν.

Ως εκπρόσωπος άλλου πολιτισμού, ο Ερντογάν δεν βλέπει τον εαυτό του ως μόνιμο μεσολαβητή, παρά μόνο στο βαθμό που εξυπηρετεί τα συμφέροντά του. Αν αύριο, ο ρόλος του έρχεται σε αντίθεση με τις επιδιώξεις του, θα τον εγκαταλείψει. Πιστεύει ακράδαντα στην θεόσταλτη αποστολή του, κι αυτή συνάδει μόνο με την ισχυροποίηση της Τουρκικής πολιτιστικής και πολιτισμικής θέσης.

Για τον Ερντογάν, η σύγκρουση πολιτισμών είναι ήδη σε εξέλιξη. Κι αυτό είναι, ίσως, το πιο επικίνδυνο για την χώρα μας. Το «θα έρθουμε νύχτα» δεν είναι φοβέρα. Είναι πιστεύω.

Διαβάστε επίσης

Ευρωομόλογα, φόροι και τιμές στην ενέργεια: Δυσκολίες και σύγχυση