Το σχέδιο του Αλέξη Τσίπρα για την διαχείριση της ήττας

Θα ήταν μεγάλο λάθος να υποτιμηθεί ο Αλέξης Τσίπρας. Από τα μαθητικά θρανία έδειξε εξαιρετική έφεση στην πολιτική του πεζοδρομίου– οπότε όπως έμαθε πρώτα πορεύτηκε και στην συνέχεια δίδαξε. Στην εποχή της «πρώτη φορά Αριστερά», όμως, αποκαλύφθηκε ένα νέο προσόν του: η απύθμενη ευελιξία προσαρμογής. Ήρθε στην εξουσία καβάλα στο άλογο της ακλόνητηςπίστης στην ιδεολογία της μη ευρωπαϊκής αριστεράς και έμεινε για τέσσερα χρόνια σε αρμονική συνεργασία με την άκρα δεξιά.

Θα ήταν εξίσου μεγάλο λάθος να ξεχαστούν τα γεγονότα της εποχής—η επαναφορά τους δεν γίνεται για λόγους πολιτικού παιγνιδιού εκδίκησης αλλά διότι αποδεικνύουν τα χαρίσματα του αρχηγού του ΣΥΡΙΖΑ: από την υπόσχεση για την άμεση κατάργηση των μνημονίων και τις κλειστές τράπεζες έως την εν ψυχρώ απολυταρχική ανατροπή του δημοψηφίσματος και την πλήρη εφαρμογή των σε μεγάλο βαθμό λαθεμένων πολιτικών που επέβαλλαν οι δανειστές μας.

Το πιο κρίσιμο γεγονός, όμως, δεν είχε σχέση με την εθνική πολιτική αλλά με τις κομματικές εξελίξεις της εποχής εκείνης. Χωρίς να κουνήσει ματόκλαδο, χωρίς δισταγμό, λες και δεν συντελούνταν ριζικές εξελίξεις, ο Αλέξης Τσίπρας ξεφορτώθηκε την τότε αριστερή πτέρυγα του κόμματος (περίπου το 25% του κομματικού σωλήνα) και ατάραχος αφιερώθηκε στην κυβέρνηση και στην κατάκτηση των αρμών της εξουσίας – Παππάς, Παπαγγελόπουλος και λοιποί.

Είναι προφανές ότι η εξάρτηση από την Ευρώπη τον υποχρέωσε να ακολουθήσει διχασμένη πολιτική: μνημονιακή όπου δεν μπορούσε να κάνει αλλιώς, καθαρά παλαιάς κοπής αριστερή πολιτική (δηλαδή αυτής που είχε επικρατήσει μέχρι την πτώση του Τοίχους του Βερολίνου) όπου αλλού μπορούσε.

Αυτή η διττή προσέγγιση, όμως, ήταν σε μεγάλο βαθμό τεχνητή και δημιούργησε προβλήματα. Στην καθημερινότητα της διακυβέρνησης, τα δύο σκέλη λειτουργούσαν άλλοτε σε αντίθεση και άλλοτε σε εναρμόνιση το ένα με το άλλο. Έτσι, για να αναφέρουμε τα δυο πιο σοβαρά, λόγω της σκληρής δημοσιονομικής πολιτικής ελάχιστη αριστερή πρόοδος σημειώθηκε στο πεδίο του κοινωνικού κράτους (κόντρα στην ιδεολογική και πρακτική επιταγή) ενώ πολλά συνέβησαν στην φορολογία (όπου όμως και πάλι υπήρξε κόντρα, διότι ιδεολογικά έπρεπε μεν να θίξει την μεσαία τάξη, αλλά λόγω μνημονίων έθιξε τους πάντες).

Στο σημείο αυτό έγινε το μοιραίο λάθος: η προσπάθεια να ελεγχθούν τα ΜΜΕ και η Δικαιοσύνη απέτυχε, η υποβάθμιση της παιδείας δεν κέρδισε οπαδούς και η έλλειψη εμπειρίας σε συνδυασμό με την ιδεοληψία ορισμένων πρωτοκλασάτων στελεχών οδήγησε σε μεγάλα διαχειριστικά λάθη. Το δε καθ’ υπόδειξη ΗΠΑ και Γερμανίας σύμφωνο με τα Σκόπια, δεν έφερε την διεθνή αίγλη που ανέμενε ο αρχηγός. Αντίθετα, στο εσωτερικό, ενίσχυσε τους αντιπάλους του.

Η ευκολία με την οποία ερμηνεύτηκε η ήττα του 2019 (λανθασμένα ο ΣΥΡΙΖΑ θεώρησε ότι έχασε επειδή υπερφορολόγησε τους αστούς, λες και τους είχε ποτέ κερδίσει) εμπόδισε την ανάδειξη των λαθών και προετοίμασε έτσι την βάση για την επερχόμενη ήττα. Η έλλειψη βαθιάς και ειλικρινούς αυτοκριτικής στερεί το κόμμα από ένα εργαλείο διαλεκτικής που μόνο κόστος συνεπάγεται.

Ερχόμαστε έτσι στο σήμερα. Με την απερίγραπτη τρέλα των… 50 κομμάτων, την άρνηση ΠΑΣΟΚ και ΜΕΡΑ25 να συνεργαστούν ή να δώσουν ψήφο ανοχής, την δεδομένη αποχή του ΚΚΕ από συμμαχίες και την συνεχιζόμενη πρωτοπορία της Ν.Δ. και του Μητσοτάκη, ο Αλέξης Τσίπρας ξέρει να διαβάζει τα πολιτικά μηνύματα του τοίχου. Δεν είναι πρωτάρης. Οι ελπίδες ότι τα Τέμπη θα είχαν ίσως ανατρέψει την κατάσταση εξανεμίστηκαν. Θεωρώ, λοιπόν, ότι έχει ήδη στραφεί σε δύο κατευθύνσεις: την ελαχιστοποίηση της ζημιάς (να κρατήσει την διαφορά από τη Ν.Δ. στις 5-6 μονάδες) και στην προετοιμασία για τον ερχομό του στην εξουσία μετά την δεύτερη τετραετία Μητσοτάκη.

Λογικά θεωρεί ότι μετά από 8 χρόνια το κόμμα και ο πρωθυπουργός δεν θα έχουν άλλο να προσφέρουν. Η πολιτική κούραση θα είναι εμφανής. Η κοινωνία, όμως, θα συνεχίσει να αντιμετωπίζει μεγάλα προβλήματα με επίκεντρο την γεωπολιτική σύγκρουση, την κλιματική αλλαγή και τις ανισότητες. Θα αναζητά, λοιπόν, νέες κατευθύνσεις και ο νέος ΣΥΡΙΖΑ θα είναι αυτός που θα τις προσφέρει.

Σ’ αυτήν την προετοιμασία έχουν σημασία τα γεγονότα της περιόδου 2015-2019 σε συνδυασμό με τα «χαρίσματα» του επικεφαλής του ΣΥΡΙΖΑ. Είναι σαφές ότι ο ιδιότυπος ελληνικός σοσιαλισμός,(που συνάδει με τον ιδιότυπο ελληνικό κομμουνισμό και την εμμονική αγκίστρωση σε αποτυχημένα σχήματα, μοντέλα, πρακτικές) δεν έχει πέραση πλέον ούτε στο τελευταίο του προπύργιο –την Ελλάδα. Αυτό έχει γίνει απόλυτα κατανοητό στον στενό προεδρικό κύκλο—και τα συμπεράσματα έχουν ήδη εξαχθεί. Με τον σημερινό ΣΥΡΙΖΑ εκλογές δεν κερδίζονται ίσως ούτε μετά και από δύο τετραετίες Μητσοτάκη.

Φορώντας, λοιπόν, το κομματικό καπέλο του 2015, ο Αλέξης Τσίπρας ετοιμάζεται να αλλάξει το κόμμα. Τα πρώτα βήματα έγιναν με καθυστέρηση που ξεπέρασε τους 30 μήνες. Βρήκαν εμπόδια, αντιρρήσεις, διαφωνίες. Η σύγκρουση αποφεύχθηκε στο όνομα της ενότητας, καθώς πλησίαζαν πλέον οι εκλογές.

Τα επόμενα βήματα, όμως, θα είναι γρήγορα και καθοριστικά. Παρόλη την ήττα, η θέση του Τσίπρα ως αρχηγού και εν δυνάμει πρωθυπουργού δεν αμφισβητείται με αξιοπιστία. Και οι πέτρες γνωρίζουν ότι χωρίς τον Αλέξη, ΣΥΡΙΖΑ ως εναλλακτική πρόταση εξουσίας δεν υπάρχει. Στη βάση αυτή της Τσιπρικής κυριαρχίας, ο ΣΥΡΙΖΑ είτε θα ασπαστεί τους στόχους, κανόνες, λειτουργίες, διαδικασίες του ευρωπαϊκού σοσιαλισμού, είτε δεν θα βρει στον ήλιο μοίρα. Ο αρχηγός του το γνωρίζει πολύ καλά και, όπως φαίνεται, είναι αποφασισμένος να φέρει την αλλαγή με κάθε κόστος.

Ακόμη και με επανάληψη του 2015. Ακόμη κι αν χρειαστεί να διασπαστεί ξανά το κόμμα και να αποχωρήσει το15% ή 20%, αρχίζοντας από την παλιά φρουρά.

Το ΜΕΡΑ25 δεν θυμήθηκε αναίτια και ξαφνικά την «Δήμητρα». Γνωρίζει πολύ καλά την εχθρότητα που μέρος του ΣΥΡΙΖΑ εξακολουθεί να έχει προς Τσίπρα προσωπικά –του καταλογίζουν προδοσία. Γνωρίζει ότι, τούτη την φορά, πολλοί από όσους φύγουν θα πάνε ίσως προς το μέρος του. Εξετάζοντας το πρόβλημα συστημικά, πιστεύει ότι και πάλι ένα σημαντικό μέρος του κομματικού προσωπικού δεν πρόκειται και δεν μπορεί να ακολουθήσει τον αρχηγό του ΣΥΡΙΖΑ στις οβιδιακές μεταμορφώσεις του, όσο απαραίτητες κι αν είναι για την κατάκτηση της εξουσίας.

Είναι εκείνη η ομάδα που επιλέγει να μην κυβερνήσει προκειμένου να φανεί συνεπής με τις ιδέες της.

Η μοίρα της είναι έτσι προδιαγραμμένη. Για την πολιτική λογική και ηθική του Τσίπρα άλλος δρόμος δεν υπάρχει. Ή το κόμμα αλλάζει ή από εκεί και πέρα είναι… ζωή εν τάφω. Και στον τάφο, ο αρχηγός δεν πηγαίνει.

Διαβάστε επίσης: